De zwangerschap van Morgan was niet gepland. Dat zegt directeur Javier Almunia van Loro Parque, waar de in 2010 uit de Waddenzee geredde orka verblijft.
Dinsdag bevestigde Loro Parque dat Morgan drachtig is, zonder verdere details te verstrekken. Tegen National Geographic verklaart Almunia dat het dierenpark op Tenerife eigenlijk nog een paar jaar had willen wachten met de zwangerschap. “De copulatie heeft buiten ons zicht plaatsgevonden, geheel spontaan. Een ongelukje dus. Pas na de bevalling kunnen we via DNA-onderzoek nagaan welke van de twee volwassen mannetjes (Keto en Tekoa) de vader van het kalf is.”
Echo
De eerste aanwijzingen voor een zwangerschap werden gevonden bij regulier onderzoek aan de urine. “We zagen afwijkende hormonale waarden. Vervolgens heeft echo-onderzoek het vermoeden bevestigd.” Morgan is inmiddels “vijf à zes maanden” drachtig, zegt Almunia. Aan haar gedrag is verder niets te merken. “Fysiek is ze volledig in orde. Ze doet gewoon mee met alles. Ook in het wild moeten drachtige vrouwtjes immers gewoon doorgaan met eten zoeken en duiken.” Reden om haar niet langer in te zetten in de orkashows in het park ziet Almunia dan ook niet. “Als we haar dergelijke dingen zouden onthouden, zou ze gefrustreerd kunnen raken. Als andere orka’s iets mogen wat Morgan niet meer mag, dan kan ze jaloers worden.”
In Loro Parque maakt Morgan deel uit van een groep van zes orka’s. De afgelopen jaren is twee keer eerder een vrouwtje er drachtig geraakt, voor het laatst in 2010. Beide kalven kwamen levend ter wereld, maar een ervan overleed binnen een half jaar. “Ook in het wild haalt maar de helft van de orkakalven zijn eerste verjaardag”, zegt Almunia. “Jonge orka’s zijn erg kwetsbaar.” Reden om nog even te wachten met de zwangerschap, was de beperkte leefruimte voor de orkagroep in Loro Parque. Het park heeft plannen om het orkabassin uit te breiden, maar omdat bouwactiviteiten onrust en geluidsoverlast zullen veroorzaken, heeft Loro Parque nu besloten die nog drie tot vier jaar uit te stellen, tot het kalf is gespeend.
Hitsige mannetjes
Over Morgan is veel te doen sinds ze in verzwakte toestand uit de Waddenzee werd gevist en naar het Dolfinarium in Harderwijk werd overgebracht, om aan te sterken. De Free Morgan Foundation strijdt al sinds 2010 voor haar vrijlating. “Voor deze zwangerschap waren we al jaren bang,” zegt Hester Bartels, bestuurslid van de stichting. Volgens Bartels is Morgan veel te jong om moeder te worden. “Loro Parque kan wel zeggen dat het ongepland was, maar als je haar in een bassin met twee hitsige mannetjes zet, dan weet je dat dit gaat gebeuren.”
De Free Morgan Foundation wijst erop dat dit nieuws naar buiten komt kort voor er een nieuwe rechtszaak dient over de wetmatigheid van Morgans verblijf in Loro Parque. Dierenactivisten hebben de Nederlandse staat gedaagd. De Cites-vergunning op basis waarvan de orka naar het park in Tenerife is overgebracht, zou enkel wetenschappelijk onderzoek aan Morgan toestaan. Fokken met de orka en haar laten optreden in dagelijkse shows zijn daarmee in strijd, aldus de stichting. Op 23 januari zal de rechtbank van Utrecht zich over de zaak buigen. “We willen dat de vergunning wordt ingetrokken en ze terug naar Nederland wordt gestuurd. Dan komt uitzetten in het wild of in een zeebassin ineens veel dichterbij. Ook nu ze drachtig is, is dat scenario nog steeds mogelijk. Al zou het me niets verbazen als Loro Parque na behandeling van de zaak zal bekendmaken dat ze een miskraam heeft gehad. Niemand kan controleren of Morgan echt drachtig is,” zegt Bartels.
Bloedlijn
Dierenrechtenactivisten bleken eerder gelijk te hebben toen ze zeiden dat Morgan ouder was dan de 1,5 jaar die experts van Dolfinarium haar gaven, Loro Parque moest toegeven dat ze inderdaad al 3 of 4 jaar oud moest zijn geweest geweest toen ze uit zee werd gevist. De leeftijd was expres te laag ingeschat, zeggen de activisten. Het succesvol uitzetten in het wild is bij jonge orka’s immers veel lastiger dan bij orka’s die langer in het wild hebben geleefd. De actievoerders wijzen er voorts op dat Morgan als vers gevangen orka miljoenen waard was als fokdier. “Loro Parque heeft zelf in 2011 gezegd dat Morgan een ‘geschenk uit de hemel’ is en dat ze er een nieuwe bloedlijn mee gingen fokken,” aldus Bartels.
Sinds de verschijning van de documentaire Blackfish (2013), waarin de gevangenschap van orka’s aan de kaak wordt gesteld, is er veel verzet tegen het houden van de zeezoogdieren. SeaWorld, een Amerikaanse keten van dolfinaria met verschillende orka’s, zag zijn bezoekersaantallen zo sterk teruglopen dat ze vorig jaar bekendmaakte te stoppen met het fokken van orka’s. Aangezien de orka’s in Loro Parque eigendom van SeaWorld waren, betekende dat ook Morgan nooit moeder zou worden. Loro Parque kwam daartegen in verzet. Zich beroepend op Europese regelgeving die bepaalt dat zoogdieren ook in gevangenschap het recht hebben zich voort te planten, kondigde het park aan zich niet bij het fokverbod neer te leggen. “Dat leidde tot een conflict”, zegt Almunia nu. “Al onze dieren hier mogen zich voortplanten en we willen dat niet begrenzen.” Het gevolg van de ruzie was dat het eigendom van de zes orka’s afgelopen najaar is overgedragen van SeaWorld op Loro Parque. De overdracht is zichtbaar in de laatste kwartaalcijfers van SeaWorld, als afschrijving van 7,8 miljoen dollar – zoveel zijn de orka’s waard, waarbij Morgan, als enige uit het wild afkomstige orka, het leeuwendeel van dat bedrag vertegenwoordigt. Dat Loro Parque in 2011 zelf niets heeft betaald aan het Dolfinarium om Morgan te mogen huisvesten, weigeren de activisten nog altijd te geloven.
Wetenschappelijk onderzoek
Loro Parque ziet de rechtszaak in Utrecht met vertrouwen tegemoet. De Nederlandse overheid heeft de vergunning onlangs opnieuw tegen het licht gehouden en geconcludeerd dat Loro Parque niet onwettig handelt. Mocht de rechtbank toch bepalen dat Morgan niet de juiste vergunning heeft, dan betekent dat in de praktijk niet zo veel”, benadrukt Almunia. “In dat geval vragen we gewoon een nieuwe vergunning aan. Volgens onze experts zal dat slechts een formaliteit zijn.”
Ondertussen biedt de zwangerschap nieuwe kansen voor het wetenschappelijk onderzoek aan de bekendste orka uit de Waddenzee, stelt Almunia. “Wilde orka’s blijken veel toxische stoffen binnen te krijgen. Recente studies in de Ierse wateren wijzen uit dat sommige orkapopulaties zoveel gifstoffen binnen hebben, dat ze stoppen met voortplanten. Morgans zwangerschap biedt een unieke kans om vast te stellen of en hoe gifstoffen van de moeder worden overgedragen op het kalf.”
In gevangenschap
Wereldwijd leven er in totaal 60 orka’s in gevangenschap. Daarvan is een kleine meerderheid (33) in gevangenschap geboren. Sinds de jaren ’80 worden door westerse landen geen orka’s meer uit in het wild gevangen. China en Rusland daarentegen hebben dit decennium negentien orka’s gevangen om ze in dolfinaria te houden.
SeaWorld laat weten dat de beslissing om de orka’s van Loro Parque af te stoten al was genomen voor Morgans zwangerschap bekend was. Een woordvoerder benadrukt dat het fokverbod voor orka’s in SeaWorld-parken onverminderd van kracht blijft.
