Fotograaf pagina

Berkeley

Planeet Fomalhaut b (in het kader) draait in een grote ring van puin en stof om de ster Fomalhaut (midden). Het Fomalhautstelsel, dat door ruimtetelescoop Hubble werd vastgelegd in zichtbaar licht, bevindt zich op zo'n 25 lichtjaar van de aarde en zal door de James Webb-ruimtelescoop met behulp van infraroodstraling worden geanalyseerd.

Deze vliegende mannelijke breedstaartkolibrie maakte deel uit van een experiment op het gebied van kleurenzien.

Door de lens van telescopen op aarde doet deze planetaire nevel zich voor als een rechthoekig object, vandaar zijn naam, de ‘Rode Rechthoek’. Maar dankzij opnamen van de ruimtetelescoop Hubble werd duidelijk dat de nevel beter de ‘Rode X’ genoemd kan worden. De unieke vorm van het object is te danken aan gas- en stofwolken die in kegelvormige uitbarstingen door de stervende ster in het centrum zijn uitgestoten. De ster begon 14.000 jaar geleden met het afwerpen van zijn buitenste lagen, zal geleidelijk aan steeds kleiner en heter worden en uiteindelijk grote hoeveelheden ultraviolet licht uitzenden.

Deze Hubble-opname van Jupiter werd in mei 2008 gemaakt en toont een nieuwe rode vlek (uiterst links) in de door kolkende wervelingen geteisterde atmosfeer van de planeet. De nieuwe vlek (de ‘Rode Vlek Jr.’) verscheen in het voorjaar van 2006 en was aanzienlijk kleiner dan zijn oudere soortgenoten, de Grote Rode Vlek (midden rechts) en de Kleine Rode Vlek of ‘Ovaal BA’. Uit de nauwkeurige bestudering van dit soort opnamen in zichtbaar licht en andere opnamen in nabij-infrarood blijkt dat deze stormen hoog boven het wolkendek van Jupiter uitrijzen.

Gezien door telescopen op Aarde lijkt de sterrennevel op de foto een rechthoekige vorm te hebben, vandaar zijn naam: de ‘Rode Rechthoek-nevel’. Maar uit opnamen van de ruimtetelescoop Hubble bleek dat de nevel beter de ‘Rode X-nevel’ genoemd kan worden. De unieke vorm van deze nevel is te danken aan gaswolken die in kegelvormige straalstromen worden uitgestoten door de stervende ster in het centrum van de nevel. Deze ster begon 14.000 jaar geleden al met het afstoten van zijn buitenste lagen en zal langzaam kleiner en heter worden, waarbij hij een vloed aan ultraviolet licht uitzendt.