Fotograaf pagina

David Chancellor

Deze foto werd in het midden van een wervelende sprinkhanenzwerm gemaakt in de Lewa Wildlife Conservancy, in het noorden van Kenia. Zwermen als deze kunnen een oppervlakte van ongeveer honderd tot 120.000 hectare beslaan en uit veertig tot tachtig miljoen sprinkhanen bestaan. Sinds het einde van 2019 wordt de lucht in de Hoorn van Afrika geregeld door reusachtige sprinkhanenzwermen verduisterd. De insecten vreten gewassen en grasland kaal en hebben in acht landen een sproeicampagne op gang gebracht om de plaag vanuit de lucht en op de grond met insecticiden te bestrijden. Maar de gebruikte bestrijdingsmiddelen kunnen ook zware schade aanrichten aan andere flora en fauna. (Uit: ‘A locust plague hit East Africa. The pesticide solution may have dire consequences,’ maart 2021.)

In het noorden van Kenia strijkt een zwerm sprinkhanen neer op acaciabomen. Dit soort zwermen kunnen aanzwellen tot zeventig miljard insecten – genoeg om de provincie Utrecht geheel te bedekken en per dag 140 miljoen kilo aan gewassen kaal te vreten. (Uit ‘Gigantische sprinkhanenzwermen bedreigen Oost-Afrika,’ mei 2020.)

Albert Lemasulani, een Keniaanse veehoeder, volgt als vrijwilliger voor de Keniaanse overheid en de FAO de sprinkhanenzwermen die sinds januari in zijn woonplaats Oldonyiro, in het noorden van Kenia, opduiken. De zwermen worden doorgaans bestreden met pesticiden, maar omdat zwermen zich soms met 130 kilometer per dag kunnen verplaatsen, is alleen al het lokaliseren ervan een grote uitdaging.

Ivy Ngiru, hoofd van het laboratorium van het centrum, inspecteert bevroren woestijnsprinkhanen. Wetenschappers hopen dat de sequentiëring van het genoom van het insect antwoord zal geven op de vraag welke milieufactoren en genetische eigenschappen de dieren aanzet tot hun metamorfose, van solitaire insecten tot dieren die in enorme zwermen leven.

Bevroren woestijnsprinkhanen liggen voor nadere bestudering opgeslagen in het Mpala Research Centre. Wetenschappers van de instelling werken mee aan het sequentiëren van het genoom van het insect. “De woestijnsprinkhaan is een raadselachtig wezen dat een dubbelleven leidt,” zegt Dino Martins, directeur van het onderzoekscentrum. Enerzijds gaat het om een “vrij doodgewone krekel die probeert te overleven, maar als de omstandigheden het toelaten, verandert hij in een vraatzuchtig, zeer ambitieus en nietsontziend beest.” Woestijnsprinkhanen beschikken over enkele van de grootste genomen van het dierenrijk, zegt hij.

Een enorme zwerm sprinkhanen is in april neergestreken in een bos van acaciabomen in het noorden van Kenia. Sommige zwermen kunnen aanzwellen tot zeventig miljard exemplaren, groot genoeg om de stad New York anderhalf maal te bedekken. Zo’n zwerm zou in één enkele dag 136 miljoen kilo aan gewassen verorberen.

Desert locusts tend to fly during the daytime and roost in the evening. Lemasulani says he tries to locate them in the afternoons, so pesticide sprayers have the best chance of finding them.

Deze vallei ligt op de trekroute van de sprinkhanen, die grotendeels wordt bepaald door de windsnelheid- en richting.

Volwassen woestijnsprinkhanen behoren tot de meest vraatzuchtige trekdieren ter wereld. Eén sprinkhaan eet zijn eigen lichaamsgewicht aan voedsel per dag, zo’n twee gram aan planten. Sinds januari kampt Kenia met de zwaarste invasie van sprinkhanen in zeventig jaar. Nu de insecten zich blijven vermeerderen en in Oost-Afrika het oogstseizoen wordt afgerond, een tijd waarin de gewassen extra kwetsbaar zijn, vrezen experts dat 25 miljoen Oost-Afrikanen als gevolg van de plaag honger zullen lijden.

Woestijnsprinkhanen voeden zich met groene vegetatie en kunnen planten, zoals deze struik in het noorden van Kenia, volledig ontbladeren. Als de insecten op hun trek door landbouwgebieden in Afrika niet worden tegengehouden, zo waarschuwt de FAO, de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN, worden miljoenen mensen met honger bedreigd.