Fotograaf pagina

Jasper Doest

Beren leven in groepen van ongeveer veertig dieren op het circa 70 hectare grote terrein van Libearty. De beren zoeken hun eigen voedsel in het bos en leren zelfs een winterslaap te houden. ‘In het begin weten ze niet wat ze met hun vrijheid aan moeten,’ vertelt Lapis. ‘Na een poosje gaan ze zich weer als wilde beren gedragen.’

Lapis tikt op de ruit van een ondergrondse ruimte van waaruit ze de bruine beren in het reservaat kan observeren. In 1998 kwam ze haar eerste in gevangenschap levende bruine beer tegen. Het dier heette Maya en leefde in een kleine kooi bij Bran Castle, dat ook wel bekendstaat als het kasteel van Dracula, in Transsylvanië. Maya had door de extreme stress haar beide klauwen afgebeten. Lapis zocht haar jarenlang op en gaf haar te eten. ‘Toen ze stierf, beloofde ik haar dat er geen andere beren meer op zo'n manier dood zouden gaan,’ vertelt ze. Lapis begon met Libearty Bear Sanctuary ter nagedachtenis aan Maya.

Door het hek rond haar verblijf in Libearty ziet Masha – voor de eerste keer in haar leven – andere bruine beren. Ze werd als jong dier bij haar moeder weggehaald en bracht haar leven in isolatie door. ‘We stonden allemaal te huilen toen ze de andere beren zag en hun geur opsnoof,’ aldus Lapis.

Masha maakt steeds herhalende bewegingen; dit gedrag wordt ook wel ‘zoochosis’ genoemd. Het komt voor bij in gevangenschap levende wilde dieren die een trauma hebben opgelopen. Volgens haar verzorgers riep de lange, stressvolle reis vanuit Oekraïne herinneringen bij haar op aan haar achttien jaar durende verblijf bij een rondreizend circus.

Op haar eerste dag in het reservaat blijft Masha op het beton staan voordat ze het met bos begroeide terrein van haar nieuwe verblijf oploopt. Alle 117 beren hebben het grootste deel van hun leven gevangen gezeten en zijn niet gewend om aarde onder hun poten te voelen. Sommige dieren durven pas maanden na hun aankomst het beton te verlaten, vertelt de oprichter en directeur van het reservaat, Cristina Lapis.

Masha kijkt kort na haar aankomst in haar tijdelijke onderkomen naar buiten. In eerste instantie wilde ze niet eten en liep ze constant rondjes, een teken van stress dat dieren in gevangenschap vaak vertonen.

Masha komt na een dertig uur durende autorit vanuit het westen van Oekraïne aan bij het Libearty Bear Sanctuary in het Roemeense Zărnești. De berin is een van de duizenden dieren die ook dakloos zijn geworden door de Russische invasie.

Op deze luchtfoto is goed te zien hoe de vangers samenwerken om meer licht en warmte te genereren. Vroeger werden de insecten gevangen voor eigen gebruik, met behulp van lakens. Maar door de groeiende populariteit van nsenene is een levendige handel ontstaan en worden steeds meer grote vallen aangelegd.

Namuna Mzee plukt sabelsprinkhanen van een maisstengel. De dieren zijn verwant aan de woestijnsprinkhaan, die in grote zwermen geregeld de oogst van Oost-Afrikaanse boeren verwoest. Nsenene zijn minder schadelijk en scheppen werkgelegenheid voor Oegandese handelaren. Door klimaatverandering wordt de woestijnsprinkhaan een steeds grotere plaag; de sabelsprinkhaan, die gedijt bij regelmatige regenseizoenen, wordt juist bedreigd.

De capaciteit van het elektriciteitsnet in Oeganda neemt steeds verder toe, en daarmee ook het aantal grootschalige vallen. Insectenvangers snoeren lampen aan de uiteinden van houten palen, die elk tot twintig keer zo krachtig zijn als een standaard peertje. Het sterke licht trekt meer sprinkhanen, maar kan ook huid- en oogletsel veroorzaken.