Van ver lijkt het Australische Great Barrier Reef een onderwaterschat. De kleurrijke koralen van het rif vormen een onderzeeparadijs voor een levendig ecosysteem dat toeristen uit de hele wereld trekt. Snorkelaars en duikers kunnen hier tussen enkele van de duizenden vissoorten zwemmen die op deze riffen leven. En met een beetje geluk vangen ze daarbij zelfs een glimp op van doejongs of zeeschildpadden.
Maar dit ecosysteem is kwetsbaar. Stijgende temperaturen en schadelijke chemicaliën die in zee terechtkomen, leiden tot verbleking van het ooit zo florerende reuzenrif. Menselijke bezoekers zouden enkele van die schadelijke stoffen zelfs op hun huid kunnen meenemen.
Wie zich insmeert met zonnebrandcrème en dan gaat zwemmen, neemt chemicaliën als oxybenzon mee het water in, waar deze stof wordt opgenomen door koralen. Het bestanddeel kan de voortplanting en groeicyclus van het koraal verstoren en uiteindelijk tot koraalbleking leiden.
Zelfs als je na het insmeren niet gaat zwemmen, kan het altijd nog in zee terechtkomen nadat je je hebt afgedoucht. In aerosol kan veel zonnebrandcrème zitten, die op het strand neerdaalt en zo in zee wordt gespoeld. Elk jaar belandt circa 14.000 ton zonnebrandcrème in onze oceanen.
De mens lijkt verantwoordelijk te zijn voor deze vervuiling, maar we zijn ook in staat om fragiele onderzeese ecosystemen te beschermen. Op 1 mei namen Hawaïaanse parlementariërs een wet aan waarbij de verkoop van zonnebrandcrèmes met daarin oxybenzon en octinoxaat – een ander schadelijk bestanddeel – voortaan is verboden. De wet moet op 1 januari 2021 van kracht worden.
Op 1 november kondigde ook het kleine eilandstaatje Palau aan dat het een verbod zal uitvaardigen op de verkoop of het gebruik van zonnebrandcrèmes met daarin chemicaliën die schadelijk zijn voor koraalriffen. Palau is een afgelegen archipel die kan bogen op een van de grootste zeereservaten van de planeet.
Bedreigde riffen
Overal ter wereld worden koraalriffen bedreigd door vervuiling, en de riffen die als toeristische bestemmingen het populairst zijn, zijn tegelijk ook de meest kwetsbare. Naast het Great Barrier Reef staan koralen in de wateren rond Hawaï en de Amerikaanse Maagdeneilanden en voor de kust van Israël onder grote druk van menselijke activiteiten.
En goed voorbeeld is Hanauma Bay op Oahu, een staatspark dat samenvalt met een vulkanische krater en als een van de beste snorkelplekken van Hawaï wordt beschouwd. De turquoise branding en prachtige koralen van deze baai trekken jaarlijks bijna één miljoen bezoekers. De baai telt zo’n 450 vissoorten en het grootste koraalrif van Oahu.
Een andere populaire bestemming is de Hurricane Hole in het Virgin Islands Coral Reef National Monument, voor de kust van het eilandje Saint John. In het onderzeese park wordt ruim vijftig vierkante kilometer aan onderwaterleven beschermd, waaronder dertig koraalsoorten. Hier kunnen bezoekers in mangrovebossen snorkelen tussen koralen, vissen en ongewervelde zeedieren.
Het populaire Eilat Coral Beach Nature Reserve in Israël is een ander voorbeeld. In de Golf van Eilat (Golf van Akaba) liggen de enige koraalriffen van het land, en ze trekken grote aantallen toeristen. Over de riffen heen zijn steigers gebouwd, zodat bezoekers het koraalrif en de kleurrijke vissen die erop leven, kunnen bewonderen. Duikers kunnen de voorzijde en aflopende onderzeese helling van het rif nader onderzoeken.
Als we deze koraalriffen kwijtraken, zal een zeer belangrijk ecosysteem verloren gaan. En het zal ook de wereldeconomie schaden, want koraalriffen zijn echte toeristische trekpleisters en een belangrijke bron van inkomsten.
Bescherming van riffen
Zonnebrandcrèmes kunnen de huid beschermen tegen verbranding en kanker, dus een verbod erop kan een probleem zijn. Maar het goede nieuws is dat er veiligere alternatieven zijn – voor mens en koraal – omdat ze geen schadelijke stoffen bevatten.
Elk jaar publiceert het Haereticus Environmental Lab een lijst van zonnebrandcrèmes die veilig zijn voor het milieu, terwijl ook organisaties als de Environmental Working Group een gids voor veilige zonnebrandcrèmes uitgeven. Minerale zonnebrandcrèmes waarin titaniumdioxide en zinkoxide zitten, zijn veiliger dan crèmes met oxybenzon. En zonnebrandcrèmes die ‘niet-nano’-deeltjes bevatten, zijn veiliger omdat ze niet door koralen kunnen worden opgenomen. Sommige crèmes bestaan uit een combinatie van nano- en niet-nanodeeltjes, en de Consumer Products Inventory heeft een database samengesteld die je kan vertellen of er in jouw zonnebrandcrème nanodeeltjes zitten.
Op populaire bestemmingen in Mexico zorgen touroperators ervoor dat bezoekers alleen biologisch afbreekbare zonnebrandcrèmes gebruiken. Bepaalde Hawaïaanse resorts en luchtvaartmaatschappijen delen gratis monsters van zonnebrandcrèmes zonder schadelijke stoffen uit. Veel van deze resorts brengen hun gasten van tevoren op de hoogte van de beperkingen of noemen ze op hun website.
Volgens dermatologen werkt kleding net zo goed tegen zonnestraling, met het nadeel dat deze kleren meestal niet het hele lichaam bedekken. Veel bedrijven bieden zonwerende kleding aan, zoals ‘rashguards’ (tegen schaafwonden) met lange mouwen of badpakken die het hele lichaam bedekken. Wanneer dit alles niet werkt, kun je altijd nog een T-shirt (met lange mouwen) aantrekken.
Lees ook: Tweederde van het Great Barrier Reef verbleekt door opwarming van de aarde
Lees ook: Als we zo doorgaan zijn alle koraalriffen over 30 jaar verdwenen
Dit artikel verscheen oorspronkelijk op 20 april 2018 in het Engels op NationalGeographic.com en is geactualiseerd om recht te doen aan de bekendmakingen van de staat Hawaï en de regering van Palau.
