Wetenschappers hebben voor het eerst kunnen aantonen dat sommige wilde koralen zich voeden met kleine snippers plastic afval. Sterker nog, ze lijken liever het microplastic te eten dan hun natuurlijke voedsel – zelfs wanneer op deze plasticdeeltjes bacteriën zitten die dodelijk kunnen zijn.

Het nieuwe onderzoek, dat is verschenen in de Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, richt zich op een koraalsoort die op gematigde breedten in wateren voor de kust van Rhode Island gedijt en kleine, vuistgrote kolonies bouwt. Maar volgens de onderzoekers komt uit de resultaten naar voren dat ook de bekendere, rifbouwende koralen in de tropen microplastic eten en erdoor worden geschaad. Met de term ‘microplastic’ worden minuscule deeltjes plastic bedoeld die vijf millimeter of kleiner in doorsnee zijn.

De resultaten vormen het zoveelste bewijs voor de alomtegenwoordigheid van microplastic in het milieu – van de hoogste bergen tot de diepste oceaantroggen. Bekend is dat veel organismen, van vissen tot vogels, kleine stukjes plastic inslikken. En dat geldt ook voor mensen, die het afval via verontreinigd drinkwater en voedsel binnenkrijgen.

Toen Randi Rotjan, koraalbiologe aan de Boston University en leidster van de nieuwe studie, onderzoek begon te doen naar mariene ecosystemen, verwachtte ze niet dat ze zich al snel op plastic zou richten. Ze was opgetogen over de studie van koralen en, zoals zij het verwoordt, het “voeren van een gesprek met de natuur.”

“Plastic bleef dat gesprek onderbreken en dat is moeilijk om te negeren,” zegt Rotjan. “Je kiest je favoriete ecosysteem, je kiest je favoriete organisme – en dan vind je zeer waarschijnlijk ook microplastic.”

Erger dan junkfood

Rotjan en haar collega’s namen monsters van vier kolonies van Astrangia poculata, een kleine koraalsoort die in wateren voor de Atlantische kust van de VS voorkomt, van Massachusetts tot de Golf van Mexico. Ze kozen hun onderzoeksgebied, voor de kust van Rhode Island, omdat deze wateren zich dichtbij stedelijke gebieden bevinden – de stad Providence ligt een kleine veertig kilometer verderop – en waarschijnlijk met plastic zijn vervuild.

In het laboratorium sneden de onderzoekers de afzonderlijke koraalpoliepen open en telden het aantal deeltjes microplastic. In elke poliep troffen ze meer dan honderd kleine plasticvezels aan. Hoewel dit de eerste keer was dat microplastic in wilde koralen is aangetoond, was uit eerder onderzoek al gebleken dat dezelfde koraalsoort zich in laboratoriumomstandigheden met plastic voedt.

Het team voerde ook experimenten in het laboratorium uit. Koraalpoliepen die in het lab waren geweekt, kregen fluorescerend blauwe ‘microbeads’ (minuscule plastic kraaltjes die tot voor kort veel werden gebruikt in zeep, cosmetica en medicijnen) aangeboden, naast eitjes van pekelkreeftjes (die niet groter zijn dan een speldenknop), een natuurlijk voedsel voor koralen.

Elke poliep die de keuze kreeg tussen de beide vormen, at bijna tweemaal zoveel microbeads als garnaleneitjes. Nadat de poliepen hun maag hadden gevuld met microbeads, die geen enkele voedingswaarde hebben, stopten ze helemaal met het eten van eitjes.

“Ik was totaal geschokt door de resultaten,” zegt Jessica Carilli, wetenschapper aan het Naval Information Warfare Center Pacific in San Diego en medeauteur van de nieuwe studie. “Ze slikken niet zomaar elk deeltje in dat binnen de reikwijdte van hun tentakels voorbijkomt (...). Helaas eten ze liever plastic dan echt voedsel.”

In 2015 verbood de Amerikaanse overheid het gebruik van deze microbeads, maar dat verbod werd pas ruim een jaar geleden van kracht. Net als ander plasticafval zullen deze deeltjes in het milieu aanwezig blijven en daar nog eeuwenlang een bedreiging voor koraalpoliepen vormen.

Ziekte-overdracht

Tijdens een ander experiment plaatsten de onderzoekers de microbeads in zeewater om er een biofilm – een dun laagje bacteriën – op te laten groeien. In de oceaan wordt het meeste microplastic vermoedelijk bedekt met zo’n biofilm, aldus medeauteur Koty Sharp, een microbiologe die koralen bestudeert aan de Roger Williams University in Rhode Island. De onderzoekers bestreken de biofilm op de microbeads met de bekende darmbacterie E. coli, die voor het onderzoek met een fluorescerend groene kleurstof was gemarkeerd zodat de microbe goed gevolgd kon worden.

Ruim 48 uur nadat ze de microbeads hadden opgeslokt, spuugden de poliepen ze weer uit. Maar ook daarna zagen de onderzoekers de groene gloed van E. coli in de spijsverteringsholte van de poliepen. Alle koraalpoliepen die de met E. coli besmette microbeads aten, stierven binnen twee weken.

“Dit is het interessantste onderdeel van de studie. Tot nu toe heeft niemand naar deze vorm van ziekte-overdracht gekeken,” zei Joleah Lamb, een ecologe van de University of California in Irvine die niet bij de nieuwe studie was betrokken. Lamb heeft honderden koraalriffen geanalyseerd op ziekten en vervuiling door grote stukken plasticafval. Uit haar onderzoek, dat vorig jaar in het tijdschrift Science werd gepubliceerd, bleek dat het voorkomen van koraalziekten met een factor twintig toenam nadat de koralen in contact waren gekomen met plastic.

Hoewel E. coli in de oceaan niet veel voorkomt, drijven er talloze andere bacteriën rond die zich op de oppervlakten van plastic microdeeltjes afzetten. Volgens onderzoekers kunnen nieuwe of schadelijke bacteriën die op ons afval meeliften, verantwoordelijk zijn voor koraalziekten.

Andere koralen reageren mogelijk niet op dezelfde manier op de microbeads of de bacteriën die ze met zich meedragen; het team van Rotjan heeft tot nu toe slechts één soort bestudeerd. Maar deze eerste resultaten zijn volgens haar zeer verontrustend.

“Ik ben zeer bezorgd over de puinhoop die we in onze oceanen aanrichten,” zegt Rotjan. “Maar dit is misschien een van de redenen dat we gemotiveerd worden om die rotzooi op te ruimen.”

Negen miljard kilo plastic belandt jaarlijks in de oceaan. Meer informatie over de plasticsoep en wat je daar zelf tegen kunt doen, vind je op natgeo.nl/stopmetplastic.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com