Wat hebben de films The Wolf of Wall Street, Amadeus en Kill Bill met elkaar gemeen? Ja, ze scoren alle drie een dikke 8 op IMDb, maar belangrijker: het plot van deze drie films staat elk in het teken van één van de zeven zonden.
De zeven zonden, ook wel de zeven hoofdzonden of zeven doodzonden genoemd, vinden hun oorsprong in het vroege christendom. De leerstellingen zouden gelovigen moeten helpen hun morele en spirituele leven te beteren. Ook de zeven deugden zijn daarbij belangrijk – niet te verwarren met de tien geboden. Een hoofdzonde is de bron waar alle andere zonden en ondeugden aan ten grondslag liggen. Ze worden gezien als de wortels van moreel verval en spirituele corruptie.
Waar komen de zeven zonden vandaan?
De christelijke monnik en theoloog Evagrius van Pontus (345-399) zou je de grondlegger van de zeven zonden kunnen noemen. Evagrius beschreef in de vierde eeuw ‘acht gedachten’, of logísmoi, die monniken zouden kunnen afleiden van hun spirituele plichten. De acht gedachten waren gulzigheid, hebzucht, lusteloosheid, droefheid, wellust, toorn, ijdelheid en hoogmoed.
Deze acht gedachten werden door Paus Gregorius I (540-604) gebruikt om de zeven zonden te formuleren. Door kritisch te kijken, her en der te schaven en een enkele keer een zonde toe te voegen, bracht Gregorius Evagrius’ lijst van acht terug tot de zeven hoofdzonden zoals we die vandaag de dag kennen.
Wat zijn de zeven zonden?
- Superbia: hoogmoed en ijdelheid
Een overdreven gevoel van eigenwaarde en superioriteit, waardoor men zich verheven voelt boven anderen – en zelfs boven God. Superbia wordt gezien als de ergste van de zeven zonden: alle andere zonden vinden er hun oorsprong in. In Evagrius’ lijst van ‘acht gedachten’ werden hoogmoed en ijdelheid nog apart vermeld. Gregorius bracht ze samen. - Avaritia: hebzucht
Een buitensporig verlangen naar macht, materiële bezittingen en rijkdom, vaak ten koste van anderen. Uit hebzucht komen misdaden als ontrouw, verraad en diefstal voort. - Luxuria: wellust
Overmatige of ongepaste seksuele verlangens en gedragingen. In het deuterocanonieke Bijbelboek Tobit voelt de demon Asmodeus zich zó sterk aangetrokken tot Sara dat hij zeven van haar potentiële echtgenoten vermoordt. Desondanks wordt luxuria doorgaans als de minst ernstige zonde gezien. - Invidia: afgunst
De enige hoofdzonde die Gregorius toevoegde aan Evagrius’ lijst van ‘acht gedachten’. Afgunst is jaloezie en wrok jegens het geluk of de bezittingen van anderen. Volgens Thomas van Aquino, die de zeven zonden in de Middeleeuwen verder uitwerkte, kent invidia drie fasen: eerst probeert de afgunstige de reputatie van de ander te schaden, dan voelt hij ‘vreugde om het ongeluk van de ander’ en daarna verdriet, want dat is de emotie waaraan haat ten grondslag ligt. - Gula: vraatzucht
Overmatige consumptie van voedsel en drank, die vaak gepaard gaat met verspilling. Dat laatste wordt met name veroordeeld als de gulzigheid van de rijken tot gevolg heeft dat de armen hongerlijden. Volgens Thomas van Aquino kan gula zich op vijf manieren manifesteren: een gulzigaard eet te veel, te vroeg, te gretig of te duur, maar ook kieskeurige eters maken zich volgens Aquino aan gula schuldig. - Ira: toorn
Onbeheersbare boosheid en haat, die vaak voortkomt uit vergeldingsdrang. In 1869 schreef de Britse geestelijke en kardinaal Henry Edward Manning (1808-1892) in Sin and Its Consequences: ‘Boze mensen zijn slaaf van zichzelf.’ - Acedia: luiheid
Hier combineerde Gregorius de ‘gedachten’ lusteloosheid en droefheid om samen één zonde te vormen. Acedia staat voor gemakzucht of onverschilligheid in het vervullen van morele, spirituele of fysieke plichten.
Tot op de dag van vandaag spelen de zeven zonden een belangrijke rol in religieuze en filosofische stromingen, in de kunsten en literatuur én in de populaire cultuur. Zo ook in films. Weet jij op welke zonden The Wolf of Wall Street, Amadeus en Kill Bill zijn geïnspireerd?
Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.
