Surfers hebben een woord voor de extase of opwinding die ze voelen wanneer het weerbericht goede golven voorspelt: stoke. Een gevoel van voorpret, vergelijkbaar met bijvoorbeeld resfeber, de opwinding die je ervaart voorafgaand aan een reis. Zo gaat het ook met surfers: wat heeft de zee vandaag in petto?
Ook wanneer fotograaf Yuri en ik met de auto richting Cornwall vertrekken, is de stemming stoked. We zijn eensgezind over het doel van onze roadtrip: in één ruk naar de eindbestemming. Geen tijd te verliezen, want we willen voor zonsondergang in Newquay aankomen. Natuurlijk kun je ook het vliegtuig of de trein pakken, maar met twee boards als bagage is dat even onhandig als prijzig. Dus rijden we met de boards op het dak de autoferry op in het Noord-Franse Calais. Terwijl we koffiedrinken op het dek zien we de beroemde krijtrotsen van Dover voorbijglijden. Alle ferry’s tussen Frankrijk en Engeland zijn van het ouderwetse soort en dat heeft zo zijn charme: antiek ogende stoelen, een nostalgische bar en een lounge die niet zou misstaan op het schip uit de jarenzeventigtelevisieserie The Love Boat.
Puzzelen met het getij
Even later rollen we aan de overkant van Het Kanaal van de boot. Vanaf hier is het nog ruim vijf uur rijden naar Cornwall. Timing is alles op een surftrip; surfers moeten rekening houden met getij, daglicht, wind en golven, en plannen hun hele dag minutieus rond deze weerpuzzel. We arriveren bij midtij in Newquay, tachtig minuten voor zonsondergang, en checken de omstandigheden bij Great Western, een strand dat even magistraal is als zijn naam. Het is uitsluitend te voet te bereiken via een haarspeldweggetje. We wandelen naar een uitzichtpunt op de klif, een beslissend moment dat elke surfer zal herkennen. Want hoe de zee eruitziet, bepaalt je humeur. Er is geen aandacht voor de omgeving, enkel voor de golven. We kijken, lachen en de stoke zwelt aan. De weersvoorspelling blijkt te kloppen: er lopen mooie lijnen op Great Western.
De klok tikt. Nog 68 minuten voor de zon ondergaat. Daarna kunnen we nog ongeveer een halfuur surfen voordat het echt te donker is. Ons speciale materiaal – ultradikke wetsuit, boots, handschoenen en hoodie – beschermt tegen het koude water, dat vandaag tien graden haalt op de thermometer. Het eerste contact met de zee wanneer je inpaddelt, komt als een schok. Maar die koude plens in je gezicht jaagt zuurstof door je lichaam, en na het surfen is je brein de rest van de dag goed doorgelucht.
Cold-water surfing klinkt als een extreme sport die wordt beoefend in IJsland of andere arctische regionen, maar surfen in koud water gebeurt ook dichterbij. In Scheveningen bijvoorbeeld, of Bretagne, en dus Cornwall. Golven worden gestuwd door swell, energie gecreëerd door wind op het water. Koudere maanden kennen een grotere swell, met dank aan vaak stormachtigere winden. Surfen wordt doorgaans geassocieerd met zon en cocktails, maar de béste golven krijg je in Europa in de koude seizoenen.
Surfvriendelijke kliffen
‘Cornwall en cold-water surfing zijn onlosmakelijk verbonden,’ zegt Megan Hemsworth, een lokale surfotograaf die in haar werk een dromerig beeld schetst van surfen in Cornwall. ‘Het zit in ons DNA, we voelen ons aangetrokken tot de oceaan. Op de liefde voor water zit geen aan- of uitknop, ook niet wanneer de seizoenen veranderen,’ vertelt ze terwijl ze, net uit zee, staat op te warmen in een dryrobe, een behaaglijke oversized poncho die in Cornwall een onmisbaar item blijkt. ‘Opwarmen is deel van het spel. Natuurlijk zijn die eerste minuten in het water een koude douche en een aanslag op je systeem. Maar achteraf, bij een brandend vuur met een thermosfles, volgt een gloed die letterlijk maar ook figuurlijk verwarmt.’
‘Surfspots vergelijken is in Newquay een attractie op zich, ook als niet-surfer,’ vertelt Megan. De stad is gebouwd op rotsen en de stranden liggen onderaan de kliffen verborgen. Een route naar de stranden is eenvoudig te vinden: zoek de zee. Als je het centrum verkent, passeer je altijd wel ergens een doorkijkje met een golf op de achtergrond. De kliffen sieren de omgeving als vriendelijke reuzen.
De stranden hebben stuk voor stuk een unieke ligging, waardoor ze verschillend reageren op wind en golven. Die variatie maakt Newquay tot een goede uitvalsbasis voor een surftrip. Het wordt niet voor niets de surfhoofdstad van het Verenigd Koninkrijk genoemd.
Onze wekker volgt het ritme van de zon, die rond 07.00 uur opkomt. Bij het eerste daglicht trekken we de gordijnen open van hotel Oceanside, waar de kamers met zeezicht uitgeven op Fistral, een van de bekendste surfspots van het Verenigd Koninkrijk. Het weerbericht voorspelt een beukende wind, we zijn iets minder stoked dan gisteren. Fistral schuimt en bruist, enige lijn in de golven is nergens te bespeuren. Maar je bent surfhoofdstad of je bent het niet. ‘Newquay telt zo veel stranden en beschermde baaien dat je hier bijna altijd wel ergens een goede surf vindt,’ stelt Megan gerust. De wind waait op Fistral onshore (van zee naar land), maar op Lusty Glaze staat hij mooi offshore (van land naar zee) en is hij bovendien sterk afgezwakt door die kliffen. Vijf dagen lang is het raak in Newquay. The stoke continues.
Het boomerangeffect
Het is niet mijn eerste keer in deze regio. Ik schreef eerder een hoofdstuk over Cornwall in Surf & Stay, een boekenreeks waarin ik reistips in surfregio’s bundel. Het is ook niet mijn tweede of derde bezoek, maar alweer het vierde. Ik keer steeds terug, als een boomerang. Op mij heeft Cornwall een zen-effect. Het is de pauzeknop die we allemaal najagen in onze drukke agenda’s. De wegen zijn smal en voelen traag – er is maar één rijbaan en als er een tegenligger komt, moet je achteruitrijden – alsof de wereld er op haar laatste benen loopt. Ze slingeren door eindeloos groene landschappen, langs kliffen en schapen, en onder sprookjesachtige bomen door. Het is een plek waar ik wil wonen.
De Cornish, die in Cornwall leven, zijn een volk apart. Ze serveren hemelse koffie en cake, zijn verslaafd aan de zee en alleraardigst. Iedereen spreekt je aan met love of darling en hun interesse is zelden geveinsd. In zee, op straat, in de pub, gesprekken komen altijd zomaar aangerold. Zo veel liefde geeft warmte en al na één dag heb je het gevoel dat je een van hen bent.
‘Dat is ons diepgewortelde communitygevoel,’ vertelt Ben Quinn van Canteen, bekend van lunches die worden geserveerd aan lange tafels, met uitzicht op zee. Ben surft en zijn personeel ook. ‘Zelfs als ze niet surfen, liggen ze in het water.’ Hij verwijst naar de cold-water swimming-community, die hier bijna even veel aanhangers telt als de surfpopulatie. ‘De zee verbindt ons. Iedereen kent iedereen in Cornwall.’
Hij beschrijft wat we zelf ervaren in het water. Al na enkele dagen herkennen we gezichten en de sfeer is altijd opperbest. Er zijn surflanden waar je intimiderende blikken krijgt als je uitpaddelt, in Cornwall zit je al na vijf minuten te kletsen op je board.
Stoke op papier
Op dag zes vertrekken we naar St Agnes, een baai op een halfuur rijden van Newquay. De laagstaande zon werpt zijn stralen over het landschap en tekent een warm decor. Alles krijgt hier een verkleinwoord: het is een dorpje met stenen huisjes waar Hans en Grietje niet zouden misstaan. Maar St Agnes heeft meer troeven: je kunt er surfen. Trevaunance Cove biedt geen garantie voor topgolven, maar er zijn wel geregeld hoge golven – en dus grote swell –, omdat golven hier minder krachtig de baai binnen draaien. Bovendien is die baai wondermooi, een zoutgekleurd universum waar je automatisch loskoppelt, ook omdat 3G de weg naar het einde van de wereld niet altijd kent.
Wheal Kitty, een oude tinmijn in St Agnes, is getransformeerd tot hippe hub. Je vindt er onder meer lunchbar Canteen (met lange tafel) en de bijzondere surfshop Open, een snoepwinkel voor surfers. Boards in felle kleuren staan uitgestald in een interieur waar we de hele dag willen rondhangen. Er zijn zithoeken met plofkussens, rotan lampen en planten, heel veel planten. Je mag hier gewoon achter de schermen komen, vandaar de naam Open. Surfboardontwerper, shaper, Ollie Cooper is meestal aanwezig en je ziet hem live aan het werk in zijn shaper’s bay. Open heeft een bijzonder concept: je kunt er boards kopen, je eigen exemplaar ontwerpen met de hulp van Ollie, maar ook lid worden van de Open Club. Die werkt volgens het Netflixprincipe, maar dan met boards. In ruil voor een klein bedrag test je zo veel boards als je wilt en het aantal dagen kies je zelf. Zo’n formule is uniek in de wereld en het helpt surfers om uit te zoeken welk board goed bij hen past. Lekkere koffie drinken en cake eten kan er ook.
We ontmoeten Andrew Forrest, die binnenwervelt na zijn surfsessie in de baai. Hij komt hier elke dag een bakje drinken samen met zijn hond Gypsy. Andrew is zeventigplusser en surft nog altijd. Ons respect is groot. Surfen is een zware sport die veel vergt van je lichaam, en oud worden in het water is de ultieme droom van elke surfer. Andrew houdt een logboek bij waarin hij al zijn sessies optekent. ‘Ik zal het even halen,’ zegt hij, terwijl hij aanstalten maakt naar zijn auto te lopen. Tien minuten later liggen de vergeelde agenda’s op tafel. We kijken onze ogen uit, dit is stoke op papier. De boeken gaan terug tot begin jaren negentig. ‘Ik begon pas met surfen op mijn 44ste,’ vertelt Andrew. Hij bladert door honderden pagina’s aan surfsessies, een échte golvenencyclopedie. Voorzien van tekst, één tot vijf sterren, de locatie en het board waarop hij surfte. Beroemde surfspots van Cornwall passeren de revue – ook in beeld, want er plakken polaroids bij de memoires. Zijn verhaal werd gebundeld in een koffietafelboek en was onmiddellijk uitverkocht. ‘Ik begrijp waarom de dagboeken zo veel mensen aanspreken,’ zegt Andrew.
‘Anders dan de perfecte beelden die we voortdurend op sociale media zien, geven ze een natuurgetrouwer beeld van surfen. Alles staat eerlijk beschreven, ook de wipe-outs – mislukkingen – en minder goede dagen.’
De dagen die volgen zijn van dat laatste soort. Er is weinig swell, het regent en de wolken hangen laag boven de grond. Toegegeven, regen is geen uitzondering in Cornwall. De regio heeft een microklimaat – er groeien palmbomen – maar het blijft Engeland.
‘De Cornish laten zich niet tegenhouden door wat regendruppels,’ vertelt Megan. Ze trekken hun laarzen en waterdichte jack aan, de hond gaat op de achterbank (bijna alle Cornish hebben een viervoeter) en weg zijn ze. ‘We omarmen de natuur op élke dag van het jaar en als beloning is er altijd wel ergens een kop koffie of beker warme chocomelk te scoren.’
Wij warmen op in The Gurnard’s Head, een pub aan de kust in een in het oog springend geel gebouw, omgeven door schapen en koeien, met de zee op de achtergrond. Binnen brandt de open haard. Je kunt hier slapen, eten, koffie en cake bestellen, een boek lezen of gewoon wegdromen bij het vuur. Er waaien vaak verkleumde wandelaars binnen, want om de hoek loopt de fantastische wandelroute South West Coast Path. De chef-kok van de pub, Max Wilson, is zelf ook een surfer en heeft duidelijk een even grote passie voor koken als voor de sport.
Geduld
Onze reis is bijna ten einde. De laatste stop is St Ives, alweer een ansichtkaartdorp. Het centrum is een wirwar van straatjes gevuld met bakkers, koffietenten, kruideniers en wijnbars. Er zijn zeven stranden en het water is er zo blauw dat je het thuisfront kunt wijsmaken dat je op de Caraïben verbleef.
Wie hier wil surfen, moet naar Porthmeor Beach. Anders dan Newquay is Porthmeor een uitgestrekt strand met een skyline zonder rotsen. Op de achtergrond staat iets bijzonders: Tate St Ives. Dit is het Cornishbroertje van het beroemde museum in Londen en waarschijnlijk een van de weinige kunstmusea ter wereld met uitzicht op golven. Deze plek functioneert niet bij hoogtij; pas als het getij zakt, komen de golven in actie. Vandaag valt hoogtij om drie uur in de namiddag. We wachten geduldig tot het getij zakt. Veertig minuten voor zonsondergang komen er golven tevoorschijn. We springen er nog snel in voor een miniafscheidssurf, met de zon op onze schouders.
Tips voor in Cornwall
ETEN & DRINKEN
Pavilion De lekkerste amandelcroissants van Newquay en een uitgelezen plek om mensen te kijken.
Canteen Lunchen tussen locals.
Yallah Lokale koffiebrander met een kiosk in St Ives.
Little Palais Voor wie zin heeft in wijn in plaats van een biertje.
The Gurnard’s Head Als je één restaurant niet mag missen, dan is het deze.
Rock Pool Cafe Cream tea of marshmellowchocomelk met zicht op een van de mooiste getijdenpoelen van Cornwall.
DOEN
Surfsistas Het valt op in Cornwall: het aantal vrouwen doet hier niet onder voor het aantal mannen. Retreats of surfweekends kun je boeken bij Surfsistas. Instagram: @surfsistas en @weareswimsistas
Tips voor coldwatersurfing in Europa
Van november tot april rollen grotere swells naar de Europese kusten.
Drie tips voor een cold-watersurftrip.
Presqu’île de Crozon, Frankrijk. In Bretagne is het water zelfs in de zomer fris. Dit idyllische schiereiland is een swellmagneet. In de winter is de regio zo verlaten dat je de golven bijna altijd voor jezelf hebt.
Reykjanes, IJsland. Als het écht avontuurlijk mag zijn: IJsland heeft een toegewijde surfcommunity. De regio Reykjanes, onder de hoofdstad Reykjavik, is een overzichtelijke uitvalsbasis voor wintersurfing.
Lofoten, Noorwegen. Deze archipel wordt steeds populairder als surfspot. Noren surfen er de hele winter, zelfs bij een watertemperatuur van nul graden Celsius.
Veerle Helsen is schrijver en surfer. Eerder publiceerde ze de gidsen Surf & Stay, waarin ze reistips in verschillende surfregio’s bundelt. Fotograaf Yuri Andries is een fervent Noordzeesurfer en droomt over een reis naar Imsouane, in Marokko. Hij wisselt reisfotografie af met commerciële opdrachten en artistieke projecten.
