“Naar mijn ervaring is India voor vrouwen een van de veiligste en meest gastvrije landen om alleen te reizen,” zegt journaliste Margot Bigg uit Portland. Haar uitspraak verrast me; ik had een negatiever antwoord verwacht op mijn vraag over haar reiservaringen in India. Het land heeft namelijk een bedenkelijke reputatie als bestemming voor vrouwen die alleen reizen. Temidden van het tumult van indrukken en mensenmassa’s, hitte, stof en lawaai dat nieuwkomers in India kan overweldigen, moeten vrouwen die alleen reizen ook nog nadenken over hun veiligheid.
“Ik blijf wel een beetje op m’n hoede,” voegt Margot eraan toe, “maar omdat ik een vrouw ben, heb ik ook een streepje voor.” In het openbaar vervoer en in de rij voor toegangskaartjes zijn er speciale afdelingen voor vrouwen, en in wegrestaurants speciale gedeelten voor gezinnen. Natuurlijk is het problematisch dat dit soort speciale ruimten überhaupt nodig zijn, maar dat is een bredere strijd die door de vrouwen van India wordt gestreden.
Mensen hebben ook de neiging om vrouwen meer te vertrouwen, waardoor ze hen vaker toelaten tot de privacy van gezinnen en groepen. Margot herinnert zich een ervaring tijdens haar eerste reis naar India. Ze was toen 23 jaar en nog naïef. “In de trein van Jaipur naar Ajmer leerde ik een familie van drie generaties vrouwen kennen, met hun baby’s en peuters. Met behulp van gebaren en glimlachjes kregen we meteen het gevoel tot een zusterschap te behoren. Uiteindelijk droeg ik hun armbanden, hielp ik de baby’s te wiegen en kreeg ik meer te eten dan ik op kon.”
Mijn ervaringen als alleenreizende vrouw zijn net als die van Margot vrijwel altijd positief geweest. Ik ben Indisch, maar India is zo enorm groot en kent zoveel verschillende culturen en tradities dat je onmogelijk over dit land kunt spreken als één plek. In een decennium van rondreizen heb ik nog maar een minuscuul gedeelte van mijn chaotische, prachtige land ontdekt. In veel delen van India ben ik evenzeer een buitenlander als een bezoeker uit een ander land.
De eerste keer dat ik alleen door India reisde, was ik 21 en net van school af. Ik had veel moeite moeten doen om mijn ouders van mijn reisplannen te overtuigen. Ze gaven uiteindelijk toe toen ze mijn gedetailleerde reisroute zagen en ik had beloofd om elke twee dagen te bellen. Twaalf jaar later is dat een gewoonte die ik nog altijd volg.
De reis was een openbaring. Mijn bestemming was Khajuraho, een historische stad in Madhya Pradesh, met tempels uit de tiende eeuw die weelderig waren versierd met reliëfs waarop alle aspecten van het leven - van oorlogvoering tot religie en seksualiteit - waren uitgebeeld. Ik wist dat India veelzijdig was, maar op deze reis besefte ik wat dat woord betekent. Als een stadsmeisje dat werkte, alleen reisde en op haar 21ste nog niet getrouwd was, was ik zó’n vreemde verschijning in die tempelstad in het hartje van India dat het voor de mensen daar eenvoudiger was te geloven dat ik buitenlandse was. Ik had meer gemeen met twee Duitse reizigers die ik daar ontmoette dan met de dochters en vrouwen van de winkeleigenaren en gidsen met wie ik kletste.
Hun nieuwgierigheid maakte het voor mij eenvoudiger om mijn verlegenheid te overwinnen en met vreemden te praten. Uiteindelijk kreeg ik een uitnodiging van een plaatselijke raja om zijn landgoed te bezoeken en de plattelandsspelen bij te wonen die hij daar organiseerde. Een groep jonge jongens nam me mee op een fietstocht door hun dorp, waar ik ontdekte hoe fragmenten van oude beeldhouwwerken die bij het ploegen door boeren worden gevonden, deel gaan uitmaken van hun huizen en interieurs. En ik leerde een les die me sindsdien altijd is bijgebleven: reizen stelt niets voor zonder toevallige gesprekjes. Zij geven mijn ervaringen van een bepaalde plek diepte en context; en ze zijn ook dé manier om geweldige tips te krijgen over plekken waar je het lekkerst kunt eten of die je beslist moet ontdekken, plekken die alleen bij de plaatselijke bevolking bekend zijn.
Die trip was de eerste van een lange reeks soloreizen. Zonder de filter van familie en vrienden drong ik dieper tot een bepaalde plek en haar bevolking door. En hoe meer ik reis, des te meer ontdek ik de vele India’s waaruit mijn land bestaat.
De eerste keer dat ik alleen door India reisde, was ik 21 en net van school af. Ik had veel moeite moeten doen om mijn ouders van mijn reisplannen te overtuigen. Ze gaven uiteindelijk toe toen ze mijn gedetailleerde reisroute zagen en ik had beloofd om elke twee dagen te bellen. Twaalf jaar later is dat een gewoonte die ik nog altijd volg.
De reis was een openbaring. Mijn bestemming was Khajuraho, een historische stad in Madhya Pradesh, met tempels uit de tiende eeuw die weelderig waren versierd met reliëfs waarop alle aspecten van het leven - van oorlogvoering tot religie en seksualiteit - waren uitgebeeld. Ik wist dat India veelzijdig was, maar op deze reis besefte ik wat dat woord betekent. Als een stadsmeisje dat werkte, alleen reisde en op haar 21ste nog niet getrouwd was, was ik zó’n vreemde verschijning in die tempelstad in het hartje van India dat het voor de mensen daar eenvoudiger was te geloven dat ik buitenlandse was. Ik had meer gemeen met twee Duitse reizigers die ik daar ontmoette dan met de dochters en vrouwen van de winkeleigenaren en gidsen met wie ik kletste.
Hun nieuwgierigheid maakte het voor mij eenvoudiger om mijn verlegenheid te overwinnen en met vreemden te praten. Uiteindelijk kreeg ik een uitnodiging van een plaatselijke raja om zijn landgoed te bezoeken en de plattelandsspelen bij te wonen die hij daar organiseerde. Een groep jonge jongens nam me mee op een fietstocht door hun dorp, waar ik ontdekte hoe fragmenten van oude beeldhouwwerken die bij het ploegen door boeren worden gevonden, deel gaan uitmaken van hun huizen en interieurs. En ik leerde een les die me sindsdien altijd is bijgebleven: reizen stelt niets voor zonder toevallige gesprekjes. Zij geven mijn ervaringen van een bepaalde plek diepte en context; en ze zijn ook dé manier om geweldige tips te krijgen over plekken waar je het lekkerst kunt eten of die je beslist moet ontdekken, plekken die alleen bij de plaatselijke bevolking bekend zijn.
Die trip was de eerste van een lange reeks soloreizen. Zonder de filter van familie en vrienden drong ik dieper tot een bepaalde plek en haar bevolking door. En hoe meer ik reis, des te meer ontdek ik de vele India’s waaruit mijn land bestaat.
Mag ik een foto van u maken, mevrouw?
Net als alle buitenlanders wordt me soms gevraagd om voor een foto te poseren. Ik ga niet graag op de foto, maar vaak stem ik toe en vraag ik degene die de foto maakt, om zelf ook voor een foto te poseren. Ik vroeg Anja Froehnel, die vanuit Duitsland geregeld naar India reist, of dat haar vaak is overkomen. “Heel vaak! Als ze het vriendelijk vragen, met een glimlach en met oprechte interesse, zeg ik ja. Maar na twee weken wordt het wel vermoeiend.” Ze heeft overigens een grappige manier om daarmee om te gaan. “Ik begin de mensen te vertellen dat ik geld voor de foto’s vraag en noem een bedrag van tien roepies. Daarmee is het gesprek meestal erg snel voorbij,” zegt ze.
Zijn dat soort ontmoetingen reden tot zorg wat betreft de veiligheid? “Niet echt,” zegt Margot. “Er lopen de hele tijd zóveel mensen rond dat het veiliger aanvoelt. Je kunt helemaal in je eentje in de Tharwoestijn op pad zijn, maar als je maar lang genoeg onderweg bent, kom je wel iemand tegen. Of je stuit je op een chaiwallah, een theeverkoper.”
Alleen reizen door vele India’s
In tegenstelling tot Anja en Margot hebben veel bezoekers moeite met de constante blikken van vreemdelingen. Anja Dunkel uit Hamburg, die meerdere jaren in Mumbai woonde en werkte en sindsdien elke winter naar de stad terugkeert, vindt het onprettig als ze haar vragen om voor een foto te poseren. “Op de heiligste plekken lijken mensen méér gebiologeerd te worden door het feit dat ik een blanke vrouw ben dan door welke historische plek dan ook. Ik loop niet rond met een selfiestick, zodat ik mijn ervaringen op een bepaalde plek in me op kan nemen. Dus voor mij is het vanzelfsprekend dat ik niet voor vreemdelingen op de foto wil.” Ongevraagd zoveel aandacht krijgen, ook al is die goed bedoeld, kan heel storend zijn.
Voordelen van de alleenreizende vrouw
Anja is daarentegen dol op het feit dat mensen haar sneller als vriend en welkome gast behandelen dan als ongewenste vreemdeling. Fotografe Meesha Holley, van gemengd Indiase en Britse afkomst, is het daarmee eens. Ze herinnert zich de keer dat een jong meisje haar in Kaza in de bergvallei Spiti wenkte. “Ze vroeg me waar ik vandaan kwam en waar ik foto’s van maakte, poseerde voor een portret en verraste me toen volledig door me bij haar thuis uit te nodigen om me meer van haar cultuur te laten zien.” In het huis van het jonge meisje ontmoette Meesha haar broer en zuster. Hoewel de ouders er niet waren, aarzelden de kinderen geen moment om hun huis te laten zien.
Niet alleen vertrouwen mensen vrouwen meer, ze zijn ook geneigd zich tegenover vrouwen beschermender op te stellen. Op mijn reizen door de Himalaya, waar het lastig valt te voorspellen hoelang de reis over een slingerende bergweg nog zal duren, hebben de mensen bij wie ik op mijn eindbestemming zou logeren, mij gebeld om te vragen hoe de reis verliep en zelfs gevraagd om met de chauffeur te spreken, om hem te laten weten dat ze de boel in de gaten hielden. Dat is ook de reden waarom het openlijk beschamen van kwaadwillenden zo’n efficiënte tactiek is om vervelende situaties te voorkomen. Als iemand jou te na komt, moet je dat luidkeels duidelijk maken. Anderen zullen zich ermee bemoeien en ervoor zorgen dat de lastpak verdwijnt. Veel mensen in India spreken Engels, dus je vindt altijd wel iemand met wie je kunt communiceren.
Gevarenzone
Maar er zijn zeldzame gevallen waarin het niet goed gaat en er niemand in de buurt is. Voor iemand die in zo’n situatie wordt geconfronteerd met seksuele intimidatie, zo merkte Meesha, kan een fototoestel goed van pas komen. Tijdens een bezoek aan Varkala, een badplaats in Kerala, kreeg ze een oneerbaar voorstel van een opgefokte visser, die wilde weten hoeveel geld zij voor een nummertje vroeg. “Ik draaide me om, richtte snel mijn camera op hem en schreeuwde: Je bent gestoord! Ik neem je foto mee naar de politie! Toen liep hij snel weg.”
Veel alleen reizende vrouwen, zowel Indiase als buitenlandse, hebben soortgelijke situaties meegemaakt. Een snelle enquête onder vrouwen die ik ken, onthulde dat zulke voorvallen vaak gebeuren in oorden die als ‘partyplekken’ bekendstaan, vaak badplaatsen. Grote delen van India zijn overwegend patriarchaal, en hoewel er op het gebied van kansen en toegang voor vrouwen veel in India is veranderd, past het wereldbeeld zich in deze gebieden langzamer aan. Bepaalde gedragingen worden in de Indiase cultuur als ‘ongepast’ voor vrouwen gezien. De belangrijkste daarvan zijn het drinken van alcohol, het dansen met mannen, op een laat tijdstip nog buiten zijn en schaarse kleding dragen. Vrouwen die dit soort dingen doen, zo wordt gedacht, moeten wel immoreel en dus ‘beschikbaar’ zijn. Meesha wijst erop dat Indiase vrouwen in dit wereldbeeld nóg strenger worden beoordeeld. “Alleen al de omstandigheid dat een Indiase vrouw in haar eentje reist, wordt vaak gezien als een teken van roekeloosheid en onzedelijkheid,” zegt ze. Op dat soort plekken zal één op de honderd mannen denken dat een oneerbaar voorstel aan een alleenreizende vrouw op z’n plaats is. In die oorden kun je maar beter in het gezelschap van andere mensen reizen als je gebieden buiten de toeristische routes of na het invallen van de duisternis wilt bezoeken.
Iedereen zijn eigen strategie
Alle vrouwelijke reizigers met wie ik sprak, hadden evenals ikzelf strategieën bedacht om hun veiligheid te waarborgen als ze alleen rondreisden. Ze droegen ‘zedige’ kleren, gingen na het invallen van de duisternis uitsluitend naar goed verlichte toeristische plekken en hielden hun mobieltje altijd bij de hand. Sommigen hadden pepperspray of tasers bij zich.
Anja heeft nog een andere strategie: ze mijdt de grote steden. “De minder aangename kanten van India - de armoede, de smerigheid, het lawaai, de mensenmenigten, het verkeer... - zijn het meest aanwezig in de steden. Als ik buiten de steden om reis, vind ik het India waarnaar ik steeds weer wil terugkeren. Een plek van verbluffende kleuren, tempels, muziek, culturen, natuur en mensen. India heeft zoveel gezichten en zoveel dingen die de bezoeker kan ontdekken.”
Ze besluit met een uitspraak die ze uit de mond van veel India-reizigers heeft opgetekend: India is het laatste land dat je zou moeten bezoeken. Want daarna zal geen andere plek interessanter, waanzinniger en mooier zijn.
Dat kan ik alleen maar beamen.
Meer tips om alleen te reizen
Ik twijfel er geen seconde aan dat iedereen India zou moeten bezoeken. Het is een ongelooflijk land, een land dat de reiziger ervaringen biedt die hem of haar zullen veranderen. En soloreizen is een uitstekende manier om India te verkennen. Het vereist alleen bepaalde voorzorgsmaatregelen, die misschien wat verontrustend overkomen als je ze opsomt, zoals hieronder, maar die in feite heel simpel zijn. Het zijn zelfs voorzorgsmaatregelen die ik overal ter wereld hanteer, of ik nu in Zuidoost-Azië of in Zuid-Amerika ben.
- Net als in andere landen is het ook in India de moeite waard om een paar woorden in de plaatselijke taal te leren. Niets ontwapent nieuwgierige voorbijgangers méér dan een groet in hun eigen taal.
- Kleed je bescheiden. Dat betekent niet dat je je van top tot teen hoeft te bedekken; maar een kort broekje met een schaars topje zijn niet aan te bevelen. Losvallende katoenen kleding die je huid tegen zonnebrand beschermt, werkt ook beter in de hitte. Neem een omslagdoek in je rugzak mee om jezelf extra te bedekken als dat in sommige situaties nodig mocht zijn.
- Ik kies op mijn reizen altijd accommodaties met een goede reputatie uit, omdat het mijn reiservaring persoonlijker maakt en het ervoor zorgt dat ik op de plaats van bestemming al een medestander heb nog voordat ik er ben aangekomen. Als jouw bestemming een goedkoop hotel van een welbekende keten aanbiedt, is dat een goede plek om je eerste overnachting te boeken. Dan heb je een goed aankomst- en uitgangspunt van waaruit je je verkenningen kunt beginnen.
- Bespaar niet op veiligheid. Wie in New York de goedkoopste hotelkamer boekt die er is, zal waarschijnlijk in een louche wijk met heel veel narigheid terechtkomen. Hetzelfde geldt voor India: doe het huiswerk voor je reisplannen goed en kies voor aanbevolen accommodaties.
- Houd een vriend of familielid op de hoogte van je reisschema. Bedenk een systeem waarmee je geregeld van je laat horen, bijvoorbeeld elke drie dagen. Een Whatsapp-berichtje of een post op Facebook is wat dat betreft al iets. Koop een plaatselijke simkaart met gegevens voor jouw telefoon; die zijn heel goedkoop.
- Op de meeste plekken is het beter om in het donker niet meer de straat op te gaan. Kies bij het boeken van vluchten, treinen en bussen voor de mogelijkheden om overdag te reizen. Als het niet anders kan, zorg er dan voor dat iemand van jouw hotel of accommodatie je komt afhalen.
- Als je in je eentje een taxi of riksja neemt en de chauffeur wil ook een vriend meenemen of oppikken, weiger dat dan. Als hij dat toch wil doen, moet je een andere taxi/riksja nemen.
- Het meeste openbaar vervoer kent aparte afdelingen voor vrouwen; ga daar zitten. Zelfs in restaurants vind je een ‘Family Section’, een ‘gezinsafdeling’. Ga daar meteen heen. Bijkomend voordeel: er is daar vaak airconditioning, hoewel het eten er iets meer kost.
- De meeste mensen die je aanstaren, doen dat uit nieuwsgierigheid. Probeer het te negeren. Als het je stoort, kun je de persoon in kwestie beleefd vragen om ermee op te houden. Als iemand blijft staren en je hebt het gevoel dat er iets niet in de haak is, aarzel dan niet om dat hardop te zeggen.
- , een term die in India vaak wordt gebezigd voor seksuele intimidatie, is vaak een probleem van zwakke, seksueel gefrustreerde mannen die van de drukte op bepaalde plekken gebruikmaken om vrouwen te betasten. Als schoolmeisjes droegen we onze rugzakjes aan de voorkant om ‘toevallige’ aanrakingen te vermijden. En we aarzelden niet om een stevige elleboogstoot uit te delen aan iedere man die zich te dicht tegen ons aandrukte en beweerde dat het door de heen en weer slingerende bus kwam...
- Je kunt altijd 100 bellen, het alarmnummer van de politie dat in heel India geldig is. Verschillende grote steden en toeristische oorden hebben speciale patrouilles om de veiligheid van vrouwen te waarborgen. Maar hun responstijd is niet overal hetzelfde.
Mocht dit alles te verontrustend overkomen, bedenk dan wel dat deze voorzorgsmaatregelen slechts bedoeld zijn voor de zeldzame gevallen dat er iets vervelends gebeurt. Geniet van je reis en ga zoveel gesprekken aan als je wilt – die zullen je reis extra bijzonder maken. De meeste Indiërs zijn vriendelijk, praatgraag en meer dan bereid om hun verhalen met jou te delen. Goede reis, dames!
