Het eilandje Djerba voor de kust van Tunesië heeft alle ingrediënten voor de ideale vakantie: witte zandstranden, de aangename temperatuur van de Middellandse Zee, kleine dorpjes met nauwe straatjes en honderden plekken met archeologische vondsten uit de lange geschiedenis van het land. Veel toeristen stellen zich na hun aankomst tevreden met een verblijf onder een rieten parasol van een luxeresort langs het strand van Sidi Mahres, en missen zo enkele echte bijzonderheden van het eiland.
Als je verder kijkt dan de handwerkmarkten, terrasjes en vervallen koloniale gebouwen, kun je een fascinerend contrast vinden: in een land waar 98 procent van de bevolking moslim is, bevinden zich ook de overblijfselen van een van de oudste joodse nederzettingen ter wereld.
De vooraanstaande El-Ghriba synagoge op het eiland is al meer dan tweeduizend jaar in gebruik. Er wordt gezegd dat de synagoge rond 500 voor Christus werd gebouwd door joden die uit Jeruzalem waren gevlucht nadat de Romeinen de eerste joodse tempel hadden verwoest. De gemeenschap groeide tijdens de Spaanse inquisitie en trok later mensen aan uit naburige landen. Uiteindelijk woonden er in Tunesië zo’n honderdduizend joden toen het land in 1956 onafhankelijk werd van Frankrijk.
Tegenwoordig zijn de 1100 joden die in de buurt van de beroemde synagoge in Djerba wonen de enigen die nog over zijn van de eens zo welvarende gemeenschap. Maar ieder jaar stroomt de blauw betegelde El-Ghriba synagoge weer vol met duizenden mensen, tijdens de jaarlijkse pelgrimstocht vanwege Lag baOmer, een feestdag die 33 dagen na Pesach plaatsvindt.
Pelgrims branden kaarsen en zetten eieren met handgeschreven wensen op de vloer van de synagoge, op een steen die nog uit de tempel van Jeruzalem afkomstig zou zijn. Bij de viering wordt verder muziek gespeeld, er worden gerechten met couscous en vis gegeten en een sterke vijgenwijn gedronken die alleen in Tunesië wordt gemaakt.
De pelgrimstocht is de trots van de lokale gemeenschap, die de vreedzame co-existentie bevestigt op een eiland waar eeuwenoude moskeeën, kerken en synagogen te vinden zijn. Maar de afgelopen jaren waren niet makkelijk: in 2011 werd het evenement tijdens de Tunesische revolutie afgeblazen en later toch weer in ere hersteld. Recenter nog zorgden drie grote terroristische aanslagen sinds 2015 voor twijfels over de veiligheid. Cruisemaatschappijen laten door het jaar heen minder schepen aanmeren en strandstoelen blijven onbezet op het paradijselijke eiland. Toch wil het land vooral naar de toekomst kijken.
Dit jaar kondigde Tunesië aan dat het een aanvraag wil doen voor de belangrijke status als Unesco-werelderfgoed voor het eiland Djerba, als erkenning van de bijzondere culturele waarde van de synagoge en de jaarlijkse pelgrimstocht. Er komen weliswaar minder mensen, maar duizenden joden gaan nog steeds ieder jaar naar Djerba voor het speciale evenement. En het hele jaar door kunnen toeristen iets verderop van het strand kennismaken met een unieke culturele en religieuze diversiteit.
