Aan de horizon van Bethlehem doemt een enorme betonnen muur op. Er komen veel toeristen naar de stad, die de Bijbelse geboorteplaats van Jezus willen zien, in een grot onder de zesde-eeuwse Geboortekerk die aan het Kribbeplein ligt, en door UNESCO tot werelderfgoed is verklaard. Maar de omgeving doet niet bepaald denken aan een kerstkaart, met velden en herders. In plaats daarvan wordt het landschap in tweeën gedeeld door een imposant bouwwerk dat in totaal ruim zevenhonderd kilometer lang is en op bepaalde plaatsen net geen acht meter hoog.
“De muur maakt onderdeel uit van de geschiedenis en het dagelijkse leven van de omwonenden,” legt de in Jeruzalem geboren National Geographic Explorer Aziz Abu Sarah uit. “Hij roept bij Israëliërs en Palestijnen sterke emoties en denkbeelden op, om verschillende redenen. Door een bezoek te brengen aan de muur, kun je veel te weten komen over de Israëlisch-Palestijnse verhalen en het conflict.”
Buitenlandse bezoekers leggen de kleine tien kilometer vanuit Jeruzalem per toerbus of taxi af. Ze rijden langs de effen muur die de Israëliërs in 2000 begonnen te bouwen, met als argument dat het een noodzakelijke maatregel is tegen terrorisme. Bij een controlepost moeten identiteitspapieren worden getoond, waardoor de mobiliteit van Israëliërs en Palestijnen wordt ingeperkt. De muur, die door Palestijnen wordt gezien als een vorm van rassenscheiding en apartheid, is aan de kant van de Palestijnse gebieden beschilderd met levendige, anarchistische graffiti als protest.
“Het is mijn doel om het artistieke aspect van het conflict te laten zien, het verzet door middel van graffiti, schilderingen en kleuren,” zegt de Israëlische fotograaf Yoray Liberman, die naar Bethlehem reisde, het epicentrum van Palestijns toerisme. “En ik geef ook weer wat de invloed is van de scheidingsmuur op het landschap, de ecologie en natuur, om te benadrukken hoe groot en massief de muur is in vergelijking met de mens.”
Het visuele spectrum van politieke denkbeelden strekt zich uit tot het Kribbeplein, waar taxichauffeurs ritjes aanbieden naar de bekendste kunstwerken van de beroemde Britse straatkunstenaar Banksy, die de muur gebruikte als een canvas om sinds 2005 aandacht te vragen voor het voortdurende conflict. Zo zijn er het meisje met de vlechtjes dat een soldaat fouilleert, een duif die een kogelvrij vest aan heeft en andere provocerende werken. Dit jaar stimuleerde Banksy zelfs de komst van nog meer mensen, door het Walled Off Hotel direct naast de grens te openen. Gasten kunnen daar overnachten in een met kunst overladen hotel dat prat gaat op ‘het beroerdste uitzicht ter wereld’. Een naastgelegen graffiti-shop moedigt gasten aan om ook hun sporen achter te laten, door ze van sjablonen en verf te voorzien.
Naast de in kunst uitgedrukte verhalen van de stad, hebben de bewoners hun eigen unieke en diverse kijk op de werkelijkheid te bieden. Zo vertellen taxichauffeurs over hun leven in Bethlehem terwijl ze hun passagiers in staat stellen om vanaf een heuvel naar de muur te kijken en bieden organisaties de mogelijkheid aan om een gezin in een vluchtelingenkamp te bezoeken. Gasten die meegaan met de National Geographic Expedition in het Heilige Land, horen een uniek verhaal van twee kanten, via zowel Israëlische als Palestijnse gidsen die zijn getraind door cultural educator Aziz Abu Sarah.
Sommige toeristen zijn van plan een bezoek te brengen aan de muur, terwijl anderen er gewoon langs komen terwijl ze ergens anders naar op weg zijn. De Palestijnse gebieden hebben nog veel meer aantrekkelijks te bieden, zoals het bijzondere terrassenlandschap van Battir, dat vol staat met olijfbomen en wijngaarden, of de beroemde eetcultuur van Nablus of de kronkelende steegjes van de oudste stad in de geschiedenis, Jericho. Toeristen die een dieper inzicht willen krijgen in de wijze waarop de muur de levens beïnvloedt van de omwonenden, zouden het bouwwerk kunnen bezoeken en daarna de omliggende regio verkennen.
Yoray Liberman is een fotojournalist die vanuit Tel Aviv werkt. Bekijk meer werk van hem op zijn website.
