Ondanks de strenge wetten, de hardvochtige heerser en de reputatie van ‘kluizenaarskoninkrijk’ was Noord-Korea jarenlang opengesteld voor bezoekers. Chinese reisorganisaties brachten buitenlanders, onder wie ongeveer duizend Amerikanen per jaar, naar het land voor een georganiseerde rondreis met geëngageerde fotomomenten. Amerikanen konden een bezoek brengen aan Noord-Koreaanse pretparken, scholen en metrostations. Bijna iedereen verliet het land zonder problemen.
Dat veranderde echter na de dood van de Amerikaanse student Otto Warmbier op 19 juni. Hij zat in Pyongyang in hechtenis voor het stelen van een poster uit een hotel. Vanwege de onmenselijke behandeling van Warmbier en de verslechterende relatie van het land met Washington door de nucleaire ambities van het regime, heeft de Amerikaanse overheid besloten dat mensen niet meer met een Amerikaans paspoort naar Noord-Korea kunnen reizen. (Een ‘verwerpelijke maatregel’ volgens het Noord-Koreaanse regime.)
Voordat het nieuwe reisverbod op 1 september in werking zou treden, sloot fotojournalist David Guttenfelder zich aan bij een groep van zes Amerikaanse toeristen die dolgraag een kijkje wilden nemen in de meest geheimzinnige natie ter wereld. Guttenfelder was bijna twintig jaar lang een van de weinige westerse journalisten die Noord-Korea in mochten. Hij maakte vijftig reizen naar het land om de politieke en militaire situatie vast te leggen, soms in opdracht van National Geographic.
Alle reizigers gaven aan door een enorme nieuwsgierigheid te worden gedreven. Brad Yoon, een Uber-chauffeur uit Californië, had nog nooit een buitenlandse reis gemaakt. Hij had zijn ouders verteld dat hij naar China ging, zodat ze zich geen zorgen zouden maken. De Koreaans-Amerikaanse Amy Kang reisde samen met haar man af in de hoop meer over haar achtergrond te weten te komen.
“Het was zo anders dan ik me had voorgesteld”, aldus Kang. Na de horrorverhalen die ze had gehoord over het onderdrukkende regime en het grote gebrek aan vrijheid, was ze verbaasd dat Pyongyang ook een normale kant had: inwoners die een baan en een gezin hadden en hun favoriete Amerikaanse films konden opnoemen.
Als toerist zie je natuurlijk alleen voorspelbare en rustige situaties. Er waren geen plotselinge bewegingen of verrassingen.
De bezoekjes aan een supermarkt, een bowlingbaan, een brouwerij en een circus waren gepland. Niemand sprak over de nucleaire dreiging van het land of de woordenstrijd tussen de hoogste leider Kim Jong-un en de Amerikaanse president Donald Trump. Toen het Noord-Koreaanse leger eind augustus een raket lanceerde die over Japan vloog en op internationale afkeuring kon rekenen, las Guttenfelder dit op Twitter op zijn mobiele telefoon met beperkte dekking. Niemand om hem heen wist hiervan, zelfs zijn gidsen niet.
De spanning van een mogelijk militair conflict hing echter in de lucht. Guttenfelder is tijdens vier presidentsperioden naar Noord-Korea afgereisd. Het viel hem op dat de mensen in het Trumptijdperk gespannen zijn, maar niet zo gespannen als in het verleden. Propagandabillboards met negatieve uitlatingen over de Verenigde Staten waren talrijker dan voorheen. Passend binnen de huidige spanningen is een oud kunstwerk bij een speelplek voor kinderen op het vliegveld, dat kinderen afbeeldt die met blokken raketten bouwen.
Inbegrepen in de reis was een bezoek aan de gedemilitariseerde zone (DMZ). In dit gebied op de achtendertigste breedtegraad dat Noord en Zuid van elkaar scheidt, staren Noord- en Zuid-Koreaanse soldaten elkaar uitdrukkingsloos aan.
Door de permanente oorlogsdreiging staan de twee strijdkrachten altijd paraat om te vechten. De Amerikaanse toeristen voelden door het naderende reisverbod ook de aandrang om aandenken te kopen. In verschillende souvenirwinkels wierpen Amerikaanse en andere buitenlandse toeristen zich op postzegels, kunst, ginsengproducten en Nood-Koreaanse alcohol. Met name anti-Amerikaanse propagandaposters waren een populaire souvenir.
KIJK ZONDAG 12 NOVEMBER OM 22:30 NAAR DE DOCUMENTAIRE INSIDE NORTH KOREA OP NATIONAL GEOGRAPHIC CHANNEL.
