Wie naar de Thaise ‘Engelenstad’ reist, zal waarschijnlijk al van plan zijn om daar van al het lekkere streetfood te genieten, de souvenirstalletjes en bars aan de beruchte Khaosan Road te verkennen en de prachtige architectuur van het Koninklijk Paleis te bewonderen. Maar als je het kloppende hart van deze inspirerende stad wilt leren kennen, dan moet je iets dieper graven en je wat verder van de gebaande paden wagen, in de steegjes van de aangrenzende historische wijken – voordat het te laat is.
“We raken het hart en de ziel van Bangkok kwijt,” waarschuwt Michael Biedassek, een Thais-Duitse inwoner van Bangkok en oprichter van het ethisch verantwoorde reisbureau Bangkok Vanguards.
Enkele van Bangkoks oudste en cultureel rijkste wijken en tradities worden bedreigd nu steeds meer nieuwe projectontwikkelingen worden gepland en oudere, historische wijken worden verdrongen. Zelfs de straatstalletjes die de metropool wereldfaam hebben bezorgd, lopen het risico te verdwijnen, nu de regering een verbod op straatverkoop heeft afgekondigd om de hoofdstad ‘op te schonen’.
“De mensen, het eten, de tradities, de architectuur en de levensstijl vertellen je veel over het DNA van een plek,” zegt Biedassek. “Als dat alles wordt verdrongen door projectontwikkelingen van grote bedrijven, dan raak je het karakter van de plek kwijt en wordt alles uitwisselbaar – je kunt dezelfde ondernemingen in alle steden van de wereld vinden. En als het DNA van Bangkok is weggevaagd, wat blijft er dan over? Het zal gewoon een kopie zijn van andere internationale steden.”
Biedassek en zijn team zetten zich in om het DNA van hun geliefde Bangkok te beschermen, door in de hele stad rondleidingen met gidsen uit plaatselijke gemeenschappen te verzorgen. Deze educatieve verkenningstochten bieden de reiziger niet alleen een ongekende ervaring, maar vormen ook een brug tussen de toeristen en de plaatselijke bevolking, zodat bezoekers een innigere band met de stad ontwikkelen, er meer geld uit het toerisme in de wijken wordt geïnvesteerd en aandacht wordt gevraagd voor het culturele en historische erfgoed van deze bedreigde gemeenschappen.
Als reizigers staan we soms machteloos tegenover de snelle economische ontwikkeling van populaire toeristenoorden – of voelen ons er zelfs deels verantwoordelijk voor. Hoewel we doorgaans niet de kans krijgen om direct met plaatselijke beleidsmakers te praten kunnen we wel kiezen waar we onze tijd en ons geld besteden. We kunnen ‘stemmen’ met onze voeten en met onze euro’s.
Hier zijn vier plekken in Bangkok die de moeite van het bezoeken meer dan waard zijn – zolang het nog kan.
Charoen Chai
Gelegen in een van ’s werelds grootste Chinatowns, kent deze wijk een lange geschiedenis (die teruggaat tot het begin van de achttiende eeuw) van bijdragen aan de economie en gastronomie van Bangkok. Slenter door de kleurrijke straatjes van Charoen Chai, bezoek daar winkeltjes en tempels, bewonder historische bouwstijlen en wees getuige van de spirituele rituelen en traditionele handelspraktijken van de etnisch-Chinese bevolking.
Hoewel het straatleven in Charoen Chai op zichzelf al een levend museum is, heeft de wijk ook zijn eigen museum en cultuurcentrum opgezet om het erfgoed en de cultuur van de hier wonende gemeenschap te presenteren en met bezoekers te delen. Een uitstapje naar het museum biedt reizigers de kans om Charoen Chai beter te leren kennen en om aan de plaatselijke economie bij te dragen.
Dat hoef je overigens niet alleen te doen; Biedassek en zijn team van Bangkok Vanguards verzorgen op maat gesneden en inzichtelijke rondleidingen door de wijk. Passend genoeg (maar helaas) dragen deze rondleidingen-met-gids de naam Bye Chinatown; ze brengen reizigers in contact met de cultuur, keuken en inwoners van deze belangrijke traditionele wijk.
Nang Loeng
Nang Loeng staat al tweehonderd jaar bekend als culinaire oase in het hart van Bangkok en is veel meer dan een markt. Het is een wijk met een mix van Aziatische culturen, smaken, geuren en geluiden die plaatselijke en internationale fijnproevers aantrekt.
Wat in 1900 als een markt voor verswaren begon, groeide uit tot een levendige voedselmarkt, omringd door restaurants en stalletjes die hun gerechten volgens eeuwenoude recepten bereiden. Door de aanleg van de nieuwe metroverbinding MRT Orange Line zullen andere projectontwikkelingen waarschijnlijk snel volgen. Mis de kans niet om enkele van de beste curry’s en kanom(desserts) te proeven die Bangkok heeft te bieden. Neem ook een kijkje bij het Democratiemonument, waar je vijf à tien minuten kunt rondlopen en van daar een taxi naar Nang Loeng kunt nemen.
Straatstalletjes
In april 2017 kondigde de Bangkok Metropolitan Administration (BMA) een verbod op de verkoop van streetfood af en gaf te kennen dat ze de trottoirs van de stad zou ontdoen van voedselstalletjes. Die belofte is inmiddels waargemaakt in centrale winkelstraten rond Siam Square en Pratunam.
Volgens de gouverneur van de stad zullen de Thanon Yaowarat en de Khaosan Road voorlopig met rust worden gelaten, en de stad heeft nog niet alle stalletjes laten verwijderen. Onduidelijk is wat het verbod op de verkoop van streetfood zal betekenen voor de toekomst van de straatventers, die niet alleen toeristen maar ook plaatselijke bedrijven en inwoners van eten voorzien. Zorg ervoor dat je geniet van de streetfoodgerechten die je hier vindt, zolang het nog kan. Enkele van de smakelijkste straatsnacks vind je in de Thanon Yaowarat en op de Wang Lang-markt.
Kanaalwijken
Ooit waren de khlongs(kanalen) van Bangkok drukke verkeersaders die dienden voor het vervoer van mensen en waren. Maar in de loop der eeuwen is de meerderheid ervan dichtgeslibd en heeft letterlijk de weg geëffend voor allerlei projectontwikkelingen. Hoewel enkele historische wijken langs de paar nog resterende khlongs nog onaangetast zijn, zijn andere (met name langs de rivier de Menam) bestemd voor verdere economische ontwikkeling.
Dan zijn er wijken als Pom Mahakan, die al zijn opgeofferd. Tot voor kort lag deze traditionele wijk onopvallend tussen het kanaal van Ong Ang en de oude stadsmuur, en kon deze bogen op enkele van de laatste buurtjes met woningen van teakhout in de stad. Het was een niet-erkend levend museum, een hommage aan Bangkoks kleurrijke verleden, bruisend van leven en cultuur. Nu worden de onvervangbare historische huizen met de grond gelijkgemaakt om plaats te maken voor een park dat bedoeld is om toeristen aan te trekken. Daarbij wordt juist die architectuur afgebroken die van wezenlijk belang is voor een authentieke wijk die sinds lang vele toeristen heeft getrokken.
De strijd om de wijk begon in de jaren negentig van de vorige eeuw, toen de BMA hier percelen begon op te kopen. Sommige bewoners besloten hun huis te verkopen, waarna de verkochte woningen werden afgebroken, maar andere bewoners verzetten zich en werden onteigend. Tot mei 2018 wisten enkele hardnekkige inwoners het stadsbestuur te trotseren. Ze stelden een compromis voor: het creëren van een parkje en het behoud van de huizen en de gemeenschap als levend erfgoedmuseum, dat door de inwoners zelf zou worden gerund. De plaatselijke gemeenschap wilde haar levensstijl graag met bezoekers delen, maar ze wilde haar huizen niet opgeven en slechts herinnerd worden met een paar woorden die in betonplaten waren vastgelegd.
Uiteindelijk won de BMA het pleit, wist het Bangkok te ontdoen van een belangrijk stuk van zijn erfgoed en liet het de inwoners van Pom Mahakan geschokt en dakloos achter.
“Ik was uitgenodigd voor een laatste maaltijd met de bewoners, voordat de huizen werden afgebroken,” vertelt Biedassek. “De wanhoop was overweldigend. De regering hield zich niet aan de belofte om deze architectonisch unieke en historisch zo belangrijke gebouwen te behouden – het zijn de laatste van hun soort in de stad. Dit authentieke verleden, een levende schakel met het ontstaan van Bangkok, is volledig van de kaart geveegd.”
Biedassek en andere inwoners vragen zich af of er nog plekken in Bangkok zijn die veilig zijn voor de bulldozers.
“Ik heb plannen voor de herinrichting van mijn wijk [aan de kanalen] ingezien,” zegt Biedassek. “Het ziet ernaar uit dat ze een straat of promenade helemaal tot aan de oude stadsmuur willen doortrekken. Als deze plannen worden uitgevoerd, zal ook de directe omgeving van de promenade ten prooi vallen aan projectontwikkelingen – en dat zou de wijk waarin ik woon aantasten.”
Een van de manieren waarop Biedassek denkt te kunnen terugvechten, is het tonen van het erfgoed van deze traditionele gemeenschappen. Hij wil bezoekers laten kennismaken met het DNA van Bangkok: de plaatselijke bewoners, de eerbiedwaardige geschiedenis van de wijken en de levensstijl waarop de stad is gebouwd. In een poging om reizigers in het leven van de kanaalwijken onder te dompelen voordat het te laat is, opende hij onlangs Innspire – een oude kunstenaarswoning in een khlong-wijk die zijn team heeft verbouwd tot herberg.
Biedassek en zijn team van Bangkok Vanguards blijven historische, culinaire en culturele rondleidingen door enkele kanaalwijken en de aangrenzende oude kern van de stad verzorgen. Samen met bezoekers zoeken ze zich een weg door het doolhof van steegjes, stoppen ze bij straatstalletjes om te genieten van plaatselijk streetfood, maken ze een boottocht over het kanaal, praten ze met bewoners en gebruiken ze zelfs de maaltijd bij een familie thuis. Door dit soort ervaringen krijgen bezoekers een ongekende kans om de ziel van deze immer veranderende hoofdstad te leren kennen door de ogen van een betrokken inwoner – voordat het te laat is.
Freelancejournaliste Sunny Fitzgerald schrijft over duurzaam toerisme en voor Lonely Planet Local. Ook schrijft ze geregeld voor het tijdschrift Kama’aina. Volg haar op Instagram @froliq en op haar website.
