Misschien is er niets zo magisch als het vangen van vuurvliegjes in een bramenstruik, ergens in Pennsylvania, of een avondwandeling langs de zanderige oever van een rivier waarbij je lichtgevende voetsporen op het strand achterlaat. Bioluminescentie is een schitterend natuurfenomeen, dat zich tijdens de evolutie op ruim veertig verschillende afzonderlijke momenten in de stamboom van het leven heeft ontwikkeld. Onderzoek naar bioluminescente moleculen draagt tegenwoordig zelfs bij aan de studie naar kanker, HIV en malaria. En hoewel we weten dat bioluminescentie het resultaat is van een licht producerend molecuul genaamd luciferine, kunnen wetenschappers nog niet volledig verklaren waarom en hoe dit fenomeen zich in de natuur voordoet.
Maar we zijn er hoe dan ook dol op. Op talloze plekken in de wereld wordt het spektakel ten behoeve van een groeiend aantal ‘bioluminescentie-toeristen’ aangeprezen – van Puerto Rico tot de Malediven. Dus boek je reis van tevoren en laat je smartphone thuis. Hieronder volgen acht locaties waar je je kunt vergapen aan iets wat de hele nacht licht geeft – ook zonder een stopcontact.
Vuurvliegjes & boomkronenpad, Zuid-Afrika
Elke zomer twinkelen in de 527 hectare grote Kirstenbosch National Botanical Garden in Zuid-Afrika vuurvliegjes in het gebladerte. Een reis om dit spektakel te zien is als een reis naar het noorderlicht boven IJsland: het rooster van de natuur is net zo betrouwbaar als dat van een luchtvaartmaatschappij. Dat gezegd hebbende, valt het hoogtepunt van de lichtshow in de laatste drie weken van oktober.
De avondtour belooft een gouden zonsondergang boven de Tafelberg, een rondleiding-met-gids langs de bloesems van de moringaboom, een bos vol vuurvliegjes en een afsluitende wandeling over de Boomslang– een boomkronenpad op twaalf meter hoogte. Vijf minuten verderop kan de 207 kamers tellende Vineyard Hotel & Spa bogen op energie uit zonnepanelen, luxe suites en een tuincafé met eigen schildpadden.
Termietenheuvel & kniptorren, Brazilië
Ecoloog Douglas Trent wijdt zich al 38 jaar aan het bestuderen van de unieke fauna van Brazilië en het opzetten van verantwoorde en plaatselijk geleide ecotours. Naast wandelingen door nevelwouden en riviercruises om jaguars in het wild te spotten organiseert zijn bedrijf Focus Tours voor kleine groepjes tours in terreinwagens door het Braziliaanse Parque Nacional das Emas, dat is gelegen binnen de door de UNESCO beschermde Cerrado– een tropische savanne die door Trent wordt omschreven als “verrassend prachtig en zelden bezocht.”
In het Parque das Emas leven manenwolven, pampaherten, anaconda’s, reuzenmiereneters en ruim tweehonderd vogelsoorten. Op een tour in het regenachtige winterseizoen heb je de kans ’s werelds hoogste dichtheid aan termietenheuvels te zien schitteren met duizenden lichtgevende larven van kniptorren (Pyrearinus termitilluminans), die proberen de termieten uit hun heuvels te lokken en op te eten. Je hebt een statief en lange sluitertijden nodig om deze spectaculaire lichtshow goed op de gevoelige plaat vast te leggen – ook al is ze vanuit de ruimte te zien.
Japan, het land waar alles licht geeft
In Japan wordt de duisternis doorbroken door bioluminescente duizendpoten, paddenstoelen en huilende stenen, en vliegen in Japanse steden de hele zomer door vuurvliegjes rond – als permanent glinsterende confetti. Het land telt zo’n vijftig soorten vuurvliegen– en die zijn misschien het best op een kalme doordeweekse dag aan het eind van de maand juli te observeren vanaf het rustige looppad door de wetlands van Onnenai.
Verder naar het noorden, in Toyama, is een heel museum aan de hotaruika gewijd, de ‘vuurvlieginktvis’, die zich met behulp van ‘contralicht’ camoufleert tegen de achtergrond van het heldere wateroppervlak om minder op te vallen voor hongerige haaien en walvissen die in de diepte loeren. Voor zeven dollar worden museumbezoekers bijgespijkerd over de anatomie van de pijlstaartinktvis en kunnen ze zelfs hun hand in een bassin vol lichtgevende (en glibberige) inktvissen steken. Van eind maart tot en met mei biedt het museum ook boottochtjes om drie uur ’s nachts naar de Toyama-baai aan, waar hardwerkende vissers de in neonblauw oplichtende inktvissen met hun netten uit zee halen. Verblijf in het naburige Oyado Nono Hotel, voor gratis ramen-maaltijden en onsen-baden tussen de cipressenbomen.
Lichtgevende strandwormen, Groot-Brittannië
Warme lakens van jersey, aandoenlijk ogende Jersey-koeien, de Amerikaanse staat New Jersey– al deze namen stammen af van het oorspronkelijke Britse Kanaaleiland Jersey, ten westen van Normandië. Jersey kan zich beroepen op de grootste intertidale rotskust van Europa en staat bekend om zijn lichtgevende borstelwormen. Touroperator Jersey Walk Adventuresbiedt het hele jaar door tours aan om de bioluminescente wezens te spotten. Voor de mooiste lichtshow raden eigenaars Derek en Trudie Hairon aan om op een maanloze zomernacht door het ondiepe zeewater te waden, wanneer de Melkweg aan het firmament straalt en het water eronder “in miljoenen kleine flitsen vlamvat.”
Na een diner in een van de Michelin-restaurants (tip: Samphire) en een nacht van gewaad door glinsterend water (JWA verhuurt rubberlaarzen voor slechts één euro) kunnen bezoekers overnachten in een van Jersey’s unieke Heritage Lets, waarbij ze kunnen kiezen tussen een historisch fort, een ciderschuur, het zestiende-eeuwse Elizabeth Castle, een fantasiegebouwtje (‘folly’) aan de kust of (misschien wel de meest gepaste plek voor mensen die zich willen vergapen aan bioluminescentie op het strand) de met zonne-energie uitgeruste, achttiende-eeuwse Seymour Tower, die alleen bij eb bereikbaar is.
Synchroon gloeiende vuurvliegjes, Maleisië
Je hebt gesynchroniseerd vuurwerk, majorettekorpsen die gesynchroniseerd jongleren met hun batons, synchroonzwemmers… en dan zijn er nog synchroon gloeiende vuurvliegjes. De zeldzame ondersoort Pteroptyx tenerleeft tussen de berembang-mangroven langs de Maleisische rivier de Selangor, ongeveer een uur rijden ten noordwesten van Kuala Lumpur.
Bij veel plaatselijke rondvaarten voor het spotten van de vuurvliegjes worden elektrische bootjes of traditionele sampans gebruikt omdat ze minder lucht-, water- en lawaaivervuiling veroorzaken en zo deze natuurlijke habitat beschermen. Terwijl de overheid van de deelstaat, het Forest Research Institute of Malaysia en de plaatselijke bevolking aan het behoud van de vuurvliegjes en hun habitat werken, kunnen bezoekers een duit in het zakje doen door hun fototoestellen, camera’s en smartphones thuis te laten: elektrisch licht leidt de bioluminescente vliegjes af van het zoeken naar een broodnodige partner.
Exposities, plankton & ribkwallen, Florida
Rivah Winter, zeebiologe en curator van het Frost Museum of Science in Miami, omschrijft de expositie Creatures of Light als een gezinsvriendelijk uitstapje in de wereld van de bioluminescentie, met “meer dan levensgrote, biologisch correcte modellen en interactieve ervaringen die het onbekende tot iets spectaculairs maken.” Op de expositie, die tot en met 21 april is te zien, worden lichtgevende paddenstoelen, grotten met gloeiwormen, levende en lichtgevende lantaarnvissen en de lichtgevende zeesculpturen van Sharon Berebichez getoond – dat alles begeleid door een originele symfonische soundtrack.
Op drie uur rijden ten noorden van Miami biedt BK Adventure milieuvriendelijke tours door het Merritt Island Wildlife Refuge aan, waar je in een kajak met transparante bodem op water met glinsterend gloeiend plankton kunt varen, lamantijnen kunt spotten, op een romantisch paddel-tochtje bij zonsondergang lichtgevende ribkwalletjes kunt bewonderen of in een robuust vlot over het water kunt glijden (een goede optie voor kinderen met beperkte mobiliteit). Gidsen raden aan op maanloze avonden te peddelen, in kleren met lange mouwen en met een plantaardige insectenspray bij de hand. Boek bijvoorbeeld een bed-and-breakfast aan de rivier bij Casa Coquina del Mar, waar je na al het gepeddel kunt loungen in de hot-tub en kunt genieten van een rustiek ontbijt en een onbeperkt aanbod van koekjes.
Bioluminescent zeeleven, Kaaimaneilanden
Bezoekers aan de Kaaimaneilanden kunnen zich zowel boven als onder de golven vergapen aan bioluminescentie en fluorescentie, door er te duiken,kajakken,snorkelen,peddelen op transparante boards, paddel-boarden, onder te duiken in een onderzeeërof uit te varen op een elektrische bootjeof zelfs een zwemnoedel. Tom Watling, woonachtig op de eilanden en eigenaar van Cayman Kayaks, heeft kajakkers van 6 tot 96 jaar oud op tochtjes naar Rum Point meegenomen. De hoofdattractie is volgens hem het glinsterende fotoplankton, “zo’n tweeduizend stuks in elk theelepeltje zeewater” – dat en de “discogarnaal”, een lichtgevend kreeftje dat, op even prachtige als weerzinwekkend wijze, klodders blauw, bioluminescent braakseluitspuwt om partners aan te lokken.
Ruim elf kilometer ten westen van de Bio Bay is de Kimpton Seafire Resort & Spavoorzien van zonnepanelen, opvangbekkens voor regenwater, tuinen met inheemse flora, nette kamers met uitzicht op zee, lokale ingrediëntenen donkere, schildpadvriendelijke stranden.
Gloeiwormen, Australië
Van december tot en met maart laten honderden gloeiwormen in de grotten van Natural Bridge in het Springbrook National Park hun plakkerige en lichtgevende slijmdraden naar beneden hangen om onfortuinlijke vliegjes aan te lokken en te vangen. De ‘gloeiwormen’ – in werkelijkheid zijn het geen wormen maar de larven van een vliegje genaamd Arachnocampa flava – komen alleen in Australië en Nieuw-Zeeland voor. Het gemakkelijk begaanbare, achthonderd meter lange cirkelpad rond Springbrook komt langs de grot en biedt ook spectaculaire uitzichten op de nachthemel en de kans om overal in het Gondwana Rainforest lichtgevende paddenstoelen, vuurvliegjes, oeroude coniferen van de soort Araucaria cunninghamiien dommelende koala’s te bewonderen.
Bezoekers mogen geen gebruik maken van flitsfotografie en niet roken. Ze mogen de grotten niet op eigen houtje verkennen, uitgebreid met insectenspray spuiten, zwemmen of met hun zaklantaarn in de richting van de gloeiwormen schijnen, omdat dit alles ten koste gaat van het welzijn van de diertjes. De toegang tot het park is gratis en rondleidingen met gids worden sterk aangeraden. Tot de accommodaties in de buurt behoren knusse chalets, herbergen met Engelse tuinen, regenwoudblokhutten, overnachtingen op boerderijen en een speciale parkcamping.
Journaliste Cait Etherton woont in Virginia en schrijft geregeld voor National Geographic Travel. Volg haar reis op Twitter @carryoncait.
Bekijk ook: Lichtgevende haaien
Lees ook: Hoe geven vuurvliegjes licht? Wetenschappers hebben het antwoord
