Dit artikel verscheen in National Geographic Traveler editie 4, 2019.
Nachttuin Lautatún, Wier
In het kleine dorp Wier is de kerk een opvallende verschijning. Niet meer in gebruik als bedehuis, maar dankzij een reïncarnatie als theaterpodium en expositieruimte en de inzet van een groep geëngageerde vrijwilligers blijft de kerk verval bespaard. Diezelfde vrijwilligers werken nu samen met architect Nynke-Rixt Jukema aan een nachttuin op het terrein van het landgoed van de Lautastate, een imposant landhuis dat tijdens een volksoproer in 1748 tot de grond afbrandde. Bij de entree is een poorthuis verrezen, ontworpen door Jukema, dat de geschiedenis van de omgeving vertelt en onderkomen moet gaan bieden aan vleermuizen, zoals voorheen de torens van de state dat deden voor duiven. Na zonsondergang komen in de tuin de duisterminnende dieren, bloemen en heesters tot leven. Op een heuvel kun je de nachtelijke hemel observeren, in de voetsporen van boerenprofessors (vaak waren mannen hier behalve boer ook astronoom of wiskundige) die hier vroeger, in het lege, donkere land, hun bevindingen over de sterrenhemel en maanstanden vastlegden. De Nachttuin wordt in de toekomst uitgebreid met een planetenpad en een sterrentafel.
Lauwersmeer, Lauwersoog
Nationaal park Lauwersmeer, dat dit jaar zijn vijftigste verjaardag viert, is ontstaan na het afsluiten van de Lauwerszee en ligt op de grens met Groningen. Sinds 2016 mag het zich officieel een Dark Sky Park noemen, samen met de Boschplaat op Terschelling de enige in Nederland. Sterrenliefhebbers wordt het hier makkelijk gemaakt: een uitkijkplatform aan de rand van het park is zo ontworpen dat je er languit kunt liggen en uren kunt turen zonder een stijve nek te krijgen. Op sommige dagen is zelfs het noorderlicht te zien. Het park werkt nauw samen met het Kapteyn Instituut, het onderzoeksinstituut voor Sterrenkunde van de Rijksuniversiteit Groningen, dat onder meer een nieuwe sterrenwacht en telescoop voor het park ontwikkelt. Bezoek het park op eigen gelegenheid, neem deel aan een nachtwandeling, bijvoorbeeld tijdens de Nacht van de Nacht op 26 oktober 2019 waarop ook omliggende gemeenten het openbare licht doven.
De Alde Faenen, Earnewald
Na zonsondergang is het niet alleen donker, maar ook doodstil op het water van Nationaal Park de Alde Faenen, ‘de oude venen’, dat is ontstaan door veenafgravingen. Met een fluisterbootje varen we langs het monument voor de op die plek in 1942 neergestorte Britse Lancaster – een muur van 32 meter, de lengte van het toestel – waar onder de tekst ‘Thundering Through The Clear Sky’, zwaluwen en andere vogels in uitsparingen kunnen nestelen. Hier heerst de natuur en floreren weidevogels, kiekendieven en visarenden. Behalve varen kun je er wandelen, fietsen en overnachten, en worden er regelmatig, ook in de winter nachtelijke vaartochten georganiseerd.
Doen! Wadlopen
Traveler ging bij zonsondergang het wad op met de Fryske Waedrinners, een club van wadgidsen met een historie die teruggaat tot 1965, de begintijd van het wadlopen. Op weg naar de Engelsmanplaat waren we omringd door water, door vergezichten en wolkenluchten, door zeehonden en allerhande vogels, bij slechts het schijnsel van de ondergaande zon en de vuurtorens van Schiermonnikoog en Ameland. Ook bij daglicht een aanrader.
Doen! Bezoek het Planetarium in Franeker
Bezoek het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Tussen 1774 en 1781 bouwde wolkammer en wiskundige Eise Eisinga in zijn huis, op en boven zijn plafond en de muren rond zijn bedstee, een uiterst ingenieus zonnestelsel na, inclusief de toen bekende planeten, fasen van de maan, dagen, maanden, jaren en sterrenbeelden, dat wordt aangedreven door een oude Friese klok. Subliem.
Kunst op de dijk
Wie de schoonheid van De Wadden en de bijna vergeten geschiedenis ervan op een andere manier wil ervaren, neemt een kijkje bij de culturele landschapsprojecten van Stichting Sense of Place, dat laat zien hoe water en land door de mens beïnvloed worden. Wachten op het water is bijna voltooid, een kunstwerk in de vorm van twee vijf meter hoge vrouwen die over zee uitkijken. De een is petite (eind 2019 staat ze er), de ander vol, symbool voor eb en vloed. Het werk Dijk van een wijf is nog in de maak, maar op de maquette kun je vast zien wat het gaat worden: een wulpse dijk in de vorm van een reusachtig, met gras overdekt liggend vrouwelijk naakt op de dijk bij Holwerd.
Slapen in Ljeppershiem
In het dorpje Westergeest onder de rook van Dokkum, ligt aan een water, De Zwemmer, een prachtig park met twee tiny houses – een derde is in de maak en meer volgen nog op het omliggende terrein. Waar vroeger fanatiek werd gefierljept, slaap en leef je nu in een klein maar comfortabel en stijlvol ingericht huisje dat van alle gemakken is voorzien.
Duurzaam slapen in Weidumerhout, Weidum
Alleen al voor het eten dat hier in de keuken en met veel aandacht en liefde tot prachtige en heerlijke gerechten (volop uit eigen moestuin) wordt getoverd, moet je hier zijn. Vindt ook Michelin al vijf jaar op rij. Het ‘hard to find, easy to love’ buitengoed huist in een historische boerderij en op het omliggende land. Waar ooit de stallen stonden zijn nu kamers ingericht, en waar ooit de koeien graasden staat nu een rij hotel-cubes, vrijstaande luxe hotelkamers met veel privacy en veel uitzicht.
Eten & drinken in Dokkum
Bij Stadscafé Artisante vind je sfeer, een licht en informeel etablissement met een prachtige vloer en smakelijke, betaalbare gerechten. Loeiverse vis, rechtstreeks van de afslag, maar ook volop keuze voor vegetariërs. Wie moeite heeft te kiezen uit de lijst nagerechten, krijgt een bord met een beetje van allemaal.
Ook KB Food & Drinks is een aanrader: Knap ingericht café-restaurant met een puike menukaart en een fijne tuin. Dat KB staat voor ‘Kom Binnen’. Doen.
