Dit artikel werd gepubliceerd in januari 2020.
De Japanse natuurtherapie van het ‘bosbaden’, shinrin-yoku, houdt in dat je je met al je zintuigen onderdompelt in de natuur. Terwijl je op een boswandeling doorgaans van A naar B loopt en misschien naar bepaalde planten en dieren uitkijkt, proberen beoefenaars van het ‘bosbaden’ heel onthaast en volledig in de natuur op te gaan. Bij een ‘bosbad’ onder leiding van een gids worden doorgaans ademhalingsoefeningen gedaan, bepaalde aspecten van de natuur als aandachtspunten opgeroepen en ervaringen onderling gedeeld.
Deze bewuste benadering van de natuur heeft interessante en positieve uitwerkingen op de gezondheid. Zo is uit onderzoek in Japan en Italië gebleken dat shinrin-yokude bloeddruk, de hartslag en de concentratie van het stresshormoon cortisol verlaagt. Bosbaden verlengt ook de duur van de slaap en zwengelt de aanmaak van ‘natural killer’-cellen aan, een type witte bloedlichaampjes dat infecties en tumorcellen bestrijdt. De wetenschap heeft nog niet kunnen aantonen waarom dat zo is, hoewel er wel theorieën bestaan over het optreden van deze uitwerkingen.
Opkomst van gidsen
Intussen wordt de therapie steeds populairder. Shinrin-yoku werd in de jaren tachtig bedacht in Japan en is daar inmiddels een wijdverbreid gebruik. Volgens cijfers van de overheid zijn er in het land meer dan 1700 gecertificeerde shinrin-yoku-gidsen. In 2012 richtte wildernisgids Amos Clifford in Californië de Association of Nature and Forest Therapy op, die programma’s certificeert en gidsen traint.
Ik belde Clifford om hem te vragen hoe hij het bosbaden heeft ontdekt en waarom ik eigenlijk een gids nodig heb om me in de grootse natuur onder te dompelen. Hij zei me dat je ook in je eentje kunt gaan bosbaden, maar dat een gids ervoor zorgt dat je het veel rustiger aandoet en je zelfdiscipline vergroot. Meerdere resorts bieden tegenwoordig shinrin-yoku aan, waaronder de Lodge at Woodloch, een van de eerste in de VS die een certificatie van Cliffords organisatie ontving.
Ondanks mijn scepsis besluit ik open te staan voor de ervaring en reis naar de lodge in het Pocono-gebergte van Pennsylvania af om shinrin-yoku uit te proberen.
Diepe duik in het bosbaden
Ik wrijf dennennaalden tussen mijn duim en wijsvinger. “Neem er maar flink wat van,” zegt Josh Heath terwijl hij een handvol naalden grijpt, ze tussen zijn enorme handpalmen fijnwrijft en diep inhaleert. Ik volg zijn voorbeeld en vermaal de prikkende naalden van de rode spar tussen mijn handen, houd m’n handpalmen voor mijn gezicht en adem het citrusachtige aroma diep in.
Daarna laat Heath me zien hoe je in een vossengang loopt, door je voet in de vorm van een halve cirkel af te wikkelen: van mijn kleine teen via de bal onder de grote teen naar de hiel. We sluipen over het pad en hij vraagt me om aan te geven wat ik zie bewegen. Ik voel me meer als een soort Elmer Fudd dan als een arglistige vos en moet mijn innerlijke scepsis onderdrukken om me op mijn omgeving te kunnen concentreren. Ik bekijk buigende en deinende varens. Ik zie een wangzakeekhoorn over het pad wegschieten. Als we een meertje naderen, zie ik libellen langs de steiger scheren. Tegen de tijd dat we op de steiger aankomen, besef ik dat als ik naar iets specifieks uitkijk, me beter kan concentreren en alerter ben.
Overtuigde natuurbaders
Als voormalig parkopziener geeft Heath toe dat hij aanvankelijk weinig op had met bosbaden. Maar hij realiseerde zich dat telkens wanneer hem iets dwars zat, hij ging vissen of door de bossen ging wandelen. Hij merkte dat bosbaden in feite een verbeterde versie van dat instinct was en een dieper bewustzijn opleverde. Heath heeft ook vaardigheidstrainingen aan middelbare scholieren gegeven en zegt dat kinderen altijd naar het waarom vragen. Volwassenen doen dat veel minder, maar de natuur moedigt ons aan om het te blijven doen, ook al is het op een subtiele manier.
Ik vraag me af of hij misschien verwijst naar de zogenaamde ‘aandachtshersteltheorie’ (ART; attention restoration theory), een van de hypotheses die wordt gebruikt om de geneeskracht van de natuur te verklaren. De theorie houdt in dat onze stedelijke omgeving de mens zo uitput omdat ze ons bombardeert met een niveau aan stimulansen die een constante, doelgerichte aandacht vereist (het beantwoorden van e-mails, het laveren door het verkeer). De natuur daarentegen vraagt onze aandacht op een veel minder inspannende wijze, waardoor we ons kunnen herstellen en opladen.
De volgende avond probeer ik in m’n eentje een bad in het bos te nemen. Door het bos struin ik naar de begroeide oever van het meertje en bekijk de volle pracht van een sterrenhemel die niet door kunstlicht wordt vervuild. Ik strek me uit op de steiger en luister naar de wind en de golven. Achter de bomen zie ik een vallende ster schieten. Het is een adembenemend natuurspektakel – en ik begrijp heel goed waarom we ons hierin willen onderdompelen.
Dit artikel werd oorspronkelijk op 12 januari 2020 in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com. Ook verscheen een versie van dit artikel in het internationale National Geographic Magazine.
