De stilte is bezig aan een comeback. ‘Door de lockdowns is er iets bijzonders gebeurd: veel mensen hebben kennisgemaakt met stilte,’ aldus akoestisch ecoloog Gordon Hempton. Met zijn project One Square Inch of Silence in het in de Amerikaanse staat Washington gelegen Olympic National Park bracht hij in 2005 de volgens hem op dat moment stilste plek in de Verenigde Staten onder de aandacht.

Hempton is medeoprichter van non-profitorganisatie Quiet Parks International (QPI), die zich inzet om natuurlijke stilte voor een zo groot mogelijk deel van de wereldpopulatie bereikbaar te maken door het aanwijzen en beschermen van stille plekken.

Afgelopen juni riep QPI een park in een van de meest dichtbevolkte gebieden op aarde uit tot het eerste Urban Quiet Park (‘Stiltepark in de stad’) ter wereld. Het Yangmingshan National Park ten noorden van Taipei in Taiwan is een ruim honderd vierkante kilometer groot gebied dat bekendstaat om zijn rustgevende warmwaterbronnen, heuvels en inheemse vogels.

‘In Urban Quiet Parks zijn iedere dag natuurschoon en innerlijke rust te vinden, voor een bepaalde groep mensen die enorme behoefte hebben aan stilte,’ vertelt voorzitter Vikram Chauhan van QPI.

Bezoekers van het Olympic National Park in de staat Washington kunnen wegdromen bij de rustgevende geluiden van de natuur Op Kalaloch Beach is dat het gekrijs van meeuwen en de klanken van de branding die boomstronken meeneemt naar de kust
Bezoekers van het Olympic National Park in de staat Washington kunnen wegdromen bij de rustgevende geluiden van de natuur. Op Kalaloch Beach is dat het gekrijs van meeuwen en de klanken van de branding die boomstronken meeneemt naar de kust.
Raúl Touzon, National Geographic

Natuurlijke stilte is niet volkomen geluidloos; het is het geluid van de natuur zonder enig door mensen geproduceerd lawaai. QPI wil de komende jaren circa vijftig parken uitroepen tot Urban Quiet Park, naast de Wilderness Quiet Parks (‘Stilteparken in de buitengebieden’).

De primeur voor het Yangmingshan National Park heeft door de pandemie een extra lading gekregen. Veel mensen, vooral stadsbewoners die veel te maken hebben met geluidshinder, ervaren tijdens de lockdown voor het eerst in hun leven een relatieve rust.

Afgelopen jaar riep QPI de rivier Zabalo in Ecuador uit tot het eerste Wilderness Quiet Park. De organisatie bekijkt de mogelijkheden voor een Urban Quiet Park in onder meer New York, Miami en Stockholm.

Er zijn op aarde geen plekken meer waar altijd een natuurlijke stilte heerst; volgens Hempton is er overal op aarde wel menselijk geluid te horen, meestal afkomstig van vervoersmiddelen (snelwegen, spoorwegen, luchtverkeer of scheepvaart). QPI past verschillende standaarden toe voor het meten van de stilte in steden of in buitengebieden.

Nadat een gebied is benoemd tot stiltepark worden er regelmatig akoestische onderzoeken uitgevoerd om te controleren of het nog aan de standaarden voldoet.

Het aantal decibellen wordt beïnvloed door natuurlijke geluiden, bijvoorbeeld van de branding of het gekwaak van kikkers, legt directeur Ulf Bohman van Urban Quiet Parks uit. Maar de bedoeling is dat het achtergrondgeluid niet boven de 45 decibel uitkomt. Dat is ongeveer het niveau van het gepraat in bibliotheken.

Geruisloos is gezond

De effecten van geluidshinder op mensen zijn uitgebreid bestudeerd. Ze zijn in verband gebracht met aandoeningen variërend van stress en slaapproblemen tot hoge bloeddruk en hartaandoeningen.

Plekken met natuurlijke stilte zijn ook van belang voor dieren, vertelt Jesse Barber, die verbonden is aan de vakgroep Biological Sciences aan de Boise State University.

‘Het is bekend dat menselijk lawaai dieren hindert bij het horen van belangrijke geluiden, zoals de zang van vogels. Menselijk geluid heeft een grote invloed op het leefgebied van dieren en hun vermogen zich voort te planten,’ vertelt hij.

‘Zelfs in de nationale parken in de VS is het geluidsniveau dusdanig dat het de dieren beïnvloedt,’ stelt Barber. Bij een onderzoek naar geluidsreductie in het Muir Woods National Monument in Californië, werden in een bepaald deel van het park bezoekers via bordjes verzocht om stil te doen. Daardoor waren er in de buurt van de paden meer vogels, vertelt hij.

In de Verenigde Staten is de kans op stilte het grootst in gebieden waar het minste vliegverkeer is en die afgelegen liggen van andere bronnen van verkeersgeluid, stelt Les Blomberg. Hij is directeur van Noise Pollution Clearinghouse, een non-profitorganisatie die de laatste overgebleven plekken met natuurlijke stilte in de VS (uitgezonderd Hawaï) in kaart heeft gebracht.

Onderzoek van de organisatie wees uit dat onder meer de Boundary Waters Canoe Area in het noorden van de staat Minnesota en het Bob Marshall Wilderness Complex in het westen van Montana enkele van de laatste overgebleven plekken zijn met natuurlijke stilte in het land. Volgens Blomberg zijn dergelijke locaties vooral te vinden in de meest noordelijk gelegen staten van Amerika.

Hempton noemt Haleakalā National Park op het eiland Maui in Hawaï (waarvan de krater volgens hem de stilste plek op aarde is), Glacier National Park en Big Bend National Park als Amerikaanse parken die genomineerd zijn om als eerste de status van Wilderness Quiet Parks te krijgen van QPI.

Een vrouw wandelt door het subtropische woud in het Yangmingshan National Park Dergelijke stille gebieden zijn een weldaad voor mensen en dieren
Een vrouw wandelt door het subtropische woud in het Yangmingshan National Park. Dergelijke stille gebieden zijn een weldaad voor mensen en dieren.
Crystite Rf, Alamy

Internationaal gezien bevinden Elk Island National Park in Canada, Nationaal park Białowieża in het oosten van Polen en het Nationale natuurreservaat Río Clarillo in Chili zich in verschillende stadia van het proces, vertelt hij.

Leren luisteren

‘Als een plek eenmaal is uitgeroepen tot stiltepark, heeft dat invloed op het gedrag van mensen. Het is vergelijkbaar met hoe mensen zich zijn gaan realiseren dat recyclen belangrijk is, door voorlichting en aandacht voor de problemen,’ stelt Kenya Williams, die binnenkort promoveert op stadsplanning en akoestische ecologie aan de Portland State University. Hij is ook adviseur voor QPI en denkt dat een cultuuromslag nodig is om te zorgen dat mensen stilte op waarde schatten en beschermen in stedelijke gebieden.

In Taiwan wijst Laila Chin-Hui Fan, een vooraanstaande journalist op het gebied van milieuproblematiek en oprichter van de Soundscape Association of Taiwan op de invloed die mensen zelf hierop hebben. Het was grotendeels aan Fan te danken dat QPI het park op haar geboorte-eiland in het oog kreeg. Ze leerde Hempton kennen tijdens zijn project One Square Inch of Silence en nam voorafgaand aan de erkenning de geluiden in Yangmingshan op in drie verschillende districten.

‘Wij hebben veel geleerd van onze pijnlijke en gecompliceerde geschiedenis,’ aldus Fan. ‘Vanwege de diplomatieke gevoeligheden [voortkomend uit het Taiwanese streven naar soevereiniteit] mogen wij onze stem niet laten horen in de wereld. Daardoor besloten we een eiland van luisteren te worden. Ik verwacht dat er steeds meer mensen uit de hele wereld naar mijn land komen om de natuurlijke stilte van Taiwan te horen.’

QPI hoopt dat, door in ieder land enkele plekken aan te wijzen, mensen die op zoek zijn naar natuurlijke stilte die ook kunnen vinden.

‘We zeggen niet dat iedereen van de stilte moet houden en dat iedereen die moet opzoeken, maar volgens mij is het wel van groot belang voor je kwaliteit van leven om de keuze te hebben,’ stelt Hempton.

Auteur Terry Ward woont in Florida en schrijft over reizen, duiken, avonturen met het gezin en profielen. Ze is te vinden via haar website, Instagram en Twitter.

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com