Stap jij met een knoop in je maag en het zweet op je rug in het vliegtuig? Of stel je die verre reis waar je al zo lang van droomt steeds uit omdat je helemaal niet durft te vliegen? Je bent zeker niet de enige. Een op de drie mensen heeft in meer of mindere mate last van vliegangst.

Hoe ontstaat vliegangst?

‘Bij vliegen komen heel veel dingen samen waar mensen angst voor kunnen ervaren. Vliegen gebeurt in een afgesloten ruimte op grote hoogte, je zit tussen allemaal vreemde mensen en je moet de controle uit handen geven,’ vertelt Imke Grootenhuis, purser bij KLM en werkzaam als psychotherapeut gespecialiseerd in het behandelen van vliegangst. Soms ontstaat zo’n angst na een heftige gebeurtenis, zoals een auto-ongeluk, waardoor iemand ook een angst voor vliegen kan ontwikkelen.’

Wanneer Grootenhuis niet in het vliegtuig aan het werk is als purser, helpt zij namens Stichting VALK mensen hun vliegangst te overwinnen. De stichting werd in 1990 opgericht als specialistisch centrum op het gebied van vliegangst, met ondersteuning van de Universiteit Leiden en luchtvaartmaatschappij KLM. Elk jaar melden een paar honderd mensen zich bij de stichting om te leren met hun angst om te gaan.

Tips voor het overwinnen van vliegangst

Tijdens een individueel traject of een tweedaagse vliegangsttraining in een kleine groep leren Grootenhuis en haar collega’s je hoe je vliegangst de baas wordt. Daar zijn ook piloten van KLM bij betrokken, die de cursisten alles vertellen over de technische kant van vliegen. ‘Je kunt iemand van de werkvloer alle vragen stellen die je hebt,’ aldus Grootenhuis. ‘In het verleden werd nog weleens gedacht: als je alles weet van vliegen, kun je niet bang zijn. Maar zo werkt het niet. Bij de behandeling kijken we vooral naar wat je eigen aandeel in de angst is. Want dat is het enige dat je echt kunt veranderen.’

Wat kun je doen om van je vliegangst af te komen en rustiger in het vliegtuig te zitten? Een goede voorbereiding is het halve werk. Zorg dat je op tijd op de luchthaven bent, dat je koffer ruim van te voren is ingepakt en dat je tijd hebt om nog wat te eten en drinken. Vermijd cafeïne, want je lichaam staat als je angst hebt al op scherp. Dat wil je niet nog eens versterken met een kop koffie. Blijf je gespannen? Ga die emoties dan niet uit de weg.

‘Durf bang te zijn. Angst kan helemaal geen kwaad. Je lichaam is door de adrenaline harder aan het werk, net zoals wanneer je sport of in de sauna zit. Het duurt minimaal vier minuten tot je lichaam weer tot rust komt. Dat is onwijs lang als je bang bent. Eet een appeltje of strek even je benen als dat kan. Of zing hardop een liedje als afleiding,’ zegt Grootenhuis. ‘De adrenaline die door je lichaam giert, moet weer worden geneutraliseerd en daar moet je tijd voor nemen. Wanneer je weer rustig bent, kijk dan om je heen en zeg tegen jezelf: wat is er nu echt aan de hand? Ben ik werkelijk in gevaar?’

Pillen tegen vliegangst of een borrel: werkt dat?

Een borrel voor vertrek of een kalmerend pilletje lijkt misschien een makkelijke oplossing tegen vliegangst, maar zijn volgens de psychotherapeut geen oplossing. Je komt de vlucht er wel mee door, maar je pakt er niet je angst mee aan. ‘Door alcohol en medicijnen verlies je alleen nog maar meer de controle over je lichaam. Kalmerende medicijnen verdoven de amygdala, het gedeelte in de hersenen dat je gebruikt om te leren. En juist de amygdala heb je nodig om over je vliegangst heen te komen. De kern is dat je bang moet durven zijn. Weet dat het angstige gevoel kan komen en dat je lichaam dat aankan. Als je zo durft te denken, kan het ook weer verdwijnen.’