Het was groot nieuws op de Maldiven, toen het hoogste punt van het land een paar jaar geleden plots van 2,4 meter naar 5,1 meter schoot. De boosdoener: een luxeresort dat tijdens de aanleg van een golfbaan een heuveltje had opgespoten bij afslagplaats nummer acht. De kunstmatige bult werd Mount Villingili gedoopt en kreeg zelfs een officieel certificaat als hoogste piek van de Maldiven.
Die gedachte teistert me tijdens mijn lange vlucht richting het paradijs. Het is niet zozeer die artificiële top die me intrigeert, maar het vorige record van amper 2,4 meter. Mijn eigen lichaamslengte plus een uitgestrekte arm, meer niet. De 1190 eilanden van de exotische archipel steken gemiddeld zelfs maar anderhalve meter boven het kraakheldere zeewater uit, wat van de Maldiven het laagstgelegen land ter wereld maakt. De echte Lage Landen, fantasierijk uitgestrooid over een turquoise stukje Indische Oceaan.
Race tegen de klok
Een dag en een negatieve coronatest later sta ik op een zandbank. Een piepklein onbewoond eilandje van puur, witgoud zand, glinsterend in de zon. Vijftig meter lang, vijftien meter breed, gok ik – niet meer dan een streep strand in de oceaan. In de eindeloze lagune rondom me spot ik een rog en een babyhaai. Vlak voor me staat Hannah Harries, een jonge Britse die al een paar jaar als mariene bioloog werkzaam is op de Maldiven en voor de twee duurzame luxeresorts onderzoek doet naar het ooit zo rijke onderwaterleven. Ik heb één pertinente vraag voor haar: is er, de stijgende zeespiegel indachtig, nog een toekomst weggelegd voor zo’n laaggelegen land?
‘Ik hoop het van harte,’ glimlacht Hannah geheimzinnig. ‘Er wordt weleens beweerd dat de Maldiven tegen 2050 niet meer zouden bestaan. Anderen noemen het jaar 2100 als omslagpunt. Maar er is voorlopig geen bewijs dat dit bewaarheid zou worden. Het is trouwens niet zozeer het stijgende zeewaterniveau dat ons zorgen baart. Een veel groter probleem is de temperatuur van het zeewater. Zes jaar geleden zorgde El Niño voor een plotse piek in watertemperaturen. Gevolg: negentig procent van het koraal hier op de Maldiven, maar ook op heel wat andere plekken in de wereld, stierf af. Koraal is een uiterst gevoelig organisme, dat langzaam groeit maar snel verdwijnt. En net dat koraal is van levensbelang voor de Maldiven. Want het land leeft van twee grote inkomstenbronnen: visvangst en toerisme. Veelal watertoerisme, mensen die willen snorkelen en duiken. Zonder koraal is er hier geen toekomst. Daarom onderzoek ik wat we kunnen doen om het koraal te beschermen. Dat is een race tegen de klok. Onze hoop is dat het zich snel genoeg kan aanpassen aan klimaatsverandering. Ik kan helaas niet voorspellen of dat op tijd lukt.’
Koraaleilanden en zonnepanelen
Leuk weetje: er is één woord in het Divehi, de voertaal op de Maldiven, dat het tot een internationale term heeft geschopt. Dat woord is atolhu, waarvan het Nederlandse woord atol is afgeleid, oftewel een ringvormige reeks koraaleilanden. De Maldiven bestaan uit 26 van zulke atollen, die samen nog geen driehonderd vierkante kilometer land herbergen. Ter vergelijking: Amsterdam is 219,3 vierkante kilometer groot. De atol waar ik verblijf, mijn kennismaking met de ongelooflijke pracht van de Maldiven, is het Baaatol. Deze werd in 2011 door Unesco aangewezen als biosfeerreservaat, vanwege de rijke biodiversiteit onder het wateroppervlak. Het Baa-atol bestaat uit 76 eilanden, waarvan er dertien zijn bewoond door locals en vijftien door toeristen. Het paradijselijkste is Hedufuri, waar het luxueuze eilandresort Soneva Fushi is gevestigd. Er zijn hagelwitte zandstranden, een dichtbegroeide jungle en meanderende steigers die toeristen naar indrukwekkende paalvilla’s leiden.
Vanuit het raam van mijn watervliegtuigje spot ik nog iets opmerkelijks: een riant veld vol zonnepanelen. ‘Momenteel produceren we zo’n twintig procent van onze energievoorraad zelf,’ weet Katarzyna Izydorczyk, afgekort Kash. Kash is directeur van Soneva Namoona, een lokale organisatie voor milieubehoud die de lokale bevolking op naburige eilanden leert hoe ze afval op een duurzame manier kunnen verwerken. ‘We streven uiteraard naar veel meer hernieuwbare energie, maar we hebben nog andere uitdagingen. Een gigantisch probleem op de Maldiven is wegwerpplastic. De overheid heeft nu gelukkig besloten om dat tegen 2023 te verbieden,’ zegt Kash. ‘Maar bij Soneva strijden we al veel langer tegen de afvalberg. Zo hebben we onze eigen watercentrale en glasfabriek, zodat we nooit meer water in plastic flesjes hoeven te kopen. Vlak bij ons zonnepanelenveld ligt Eco Centro, het recyclecentrum waar afval wordt omgezet in bruikbare producten. We streven naar zero waste en eisen van onze leveranciers, van voeding en bouwmateriaal tot poetsproducten, dat ze hun producten niet meer in plastic leveren.’
De Maldiven, als ground zero voor klimaatverandering, hebben geen andere keuze: de toekomst is er eentje zonder afvalberg en zonder CO2-uitstoot. En het zijn de resorts zelf die hiervoor druk uitoefenen op de overheid. Met succes, want tegen 2030 willen de Maldiven koolstofneutraal opereren.
Duizend bubbels
Tussen al die goede bedoelingen door zou je bijna vergeten dat Hedufuri ook nog een onwaarschijnlijke schoonheid is, een met dichte jungle bedekt bountyeiland van pakweg 1400 bij vierhonderd meter, vol luxueuze hutten, restaurants, bars, een buitenbioscoop en een tennisveld. Het is zo’n plek waar alle zorgen als sneeuw voor de zon verdwijnen en waar van een pandemie geen sprake is. Na een negatieve PCR-test, afgenomen door de goedlachse dokter op het eiland, mogen de mondmaskers af en mag je volop genieten van al het moois en lekkers dat het resort te bieden heeft. Soneva Fushi, en bij uitbreiding heel de Maldiven, is een baken van licht in sombere tijden. De bijzondere geografie, meer dan duizend kleine eilandjes verspreid over de Indische Oceaan, werkt tijdens de pandemie in het voordeel van de Maldiven: elk eiland vormt namelijk een soort bubbel, waarin coronagevallen razendsnel worden opgespoord. Dat die aanpak werkt, bewijzen de cijfers: in 2021 ontvingen de Maldiven zo’n 1,2 miljoen toeristen. Iets minder dan in recordjaar 2019, maar ze bleven vorig jaar langer. Tot wel drie maanden, om te kunnen ontsnappen aan de coronamaatregelen in eigen land. Workations zijn een ding op de Maldiven.
Na een paar dagen luilekkeren op Fushi – eten, snorkelen, fietsen, weer eten, drinken, meer eten en zonnen – vertrek ik met de boot naar Jani, het paradepaardje van Soneva in het Noonu-atol. Het summum van luxe op de Maldiven en misschien wel wereldwijd. Dit is de geboorteplek van de paalvilla met glijbaan, waar een overnachting al snel een gemiddeld maandloon kost en je voor een nachtje in de chicste villa wel een euro of dertigduizend neertelt. Toch is het ook hier verrassend druk, tot grote tevredenheid van de Belg Frederic Brohez, die zich hier algemeen manager mag noemen. Tijdens een heerlijke lunch in een van zijn twaalf restaurants praten we uitgebreid over luxe. ‘Ons mantra was altijd: ‘No news, no shoes’ – niemand op het eiland draagt schoenen. Nu kunnen we daar ‘no masks’ aan toevoegen. Tijdens de lockdown in 2020 hebben we een eigen testlaboratorium op poten gezet om de veiligheid van al onze gasten te garanderen. Die veiligheid is tegenwoordig ook een luxe geworden. Maar toeristen prijzen ons ook vanwege het duurzame karakter, en daar werken we elke dag keihard aan.’
Fata Morgana
De rest van het eiland verken ik in een roes van ongeloof. Alsof Soneva Jani een fata morgana is, een waanzinnig mooi verzinsel van mijn verdorven geest, die midden in de jungle een tennisbaan heeft neergepoot, een hoop witte stranden vol palmbomen en hangmatten schilderde, een gigantisch bioscoopscherm op het water liet drijven en aan de twee uiteindes van het eiland een meanderende pier richting riante paalvilla’s verzon. Met eromheen niks dan blauw. Vijftig tinten blauw. En af en toe een rog of een zeeschildpad. De grens tussen droom en realiteit is griezelig dun hier op de Maldiven, de schoonheid haast te groot om te begrijpen. Maar gelukkig heb ik een agenda-item. Ik heb met Maavin Munthasir, een lokale assistent-mariene bioloog, afgesproken om koraal te planten. Het is een van de activiteiten op Soneva Jani – en eigenlijk in ieder resort op de Maldiven – die de laatste jaren enorm aan populariteit wint. ‘Via deze excursie leren onze gasten over het belang van het koraal en kunnen ze iets teruggeven aan de bestemming. Dat trekt aan. Zonder koraal hebben wij geen toekomst, het is het waardevolste wat we op de Maldiven hebben. Het biedt niet alleen bescherming en voeding voor tal van vissoorten, maar het koraalrif is ook de plek waar de golven op breken. Zonder het koraal breken de golven op het eiland en veroorzaken zo erosie. Dat effect zie je nu al op heel wat eilanden. Beetje bij beetje worden ze weggespoeld. En dan moet er gebaggerd worden, wat ook funest is voor het koraal.’
Maavin en ik binden een vijftiental stukken levend koraal aan een metalen rek, stappen samen de zee in en zwemmen naar het project. Daar, in het kraakheldere water, drijf ik plots boven een veld van honderden metalen rekken, het ene nog kleurrijker dan het andere. In mijn buurt dobberen zeeschildpadden, adelaarsroggen, scholen koraalvlinders, tandbaarzen en anemoonvissen. ‘Het is een kleinschalig project, maar alle beetjes helpen. Geef me trouwens nog even je e-mailadres, dan stuur ik je elke maand een update over jouw rek. Weet wel dat de meeste stukken koraal maar een paar centimeter per jaar groeien, dus verwacht er niet te veel van.’
Muggenvrije eilanden
Na een week in het paradijs is het me duidelijk dat de Maldiven, met resorts als Soneva Fushi en Soneva Jani voorop, een soort laboratorium zijn voor ecologische experimenten. Zo verdient er nog eentje speciale aandacht, dat van de Nederlandse wetenschapper Bart Knols, sinds 2020 verbonden aan Soneva. Knols is gespecialiseerd in de (ecologische) vernietiging van muggen en slaagde erin om de beide eilanden zo goed als muggenvrij te maken. Met dank aan zo’n vijfhonderd ecologisch verantwoorde muggenvallen, die in de plaats zijn gekomen van het wekelijks chemisch vernevelen. ‘Stel je de Maldiven voor zonder knokkelkoorts en chikungunya,’ aldus Sonu Shivdasani, CEO van Soneva en zelf inwoner van Soneva Fushi. Hij kon zijn twee resorts recent uitroepen tot de eerste muggenvrije eilanden ter wereld. ‘Dat behoort dus tot de mogelijkheden. Zonder al die giftige chemicaliën zien we trouwens de biodiversiteit op het eiland floreren. Vlinders, hommels, libellen en kevers zijn teruggekeerd, waardoor er nu ook meer vogels zijn dan ooit tevoren. Als wij dit kunnen op toch een vrij groot en jungle-achtig eiland, is dit op heel de Maldiven mogelijk.
Sebastiaan Bedaux reisde in april 2021 naar de Maldiven, op dat moment een van de weinige verre bestemmingen die toeristen toeliet.
Lees meer artikelen van Sebastiaan Bedaux: Sebastiaan Bedaux | National Geographic
Extra informatie over de Maldiven
Laagstgelegen landen ter wereld - Met gemiddeld 1,5 meter boven zeeniveau voeren de Maldiven de lijst aan, op de voet gevolgd door Kiribati. Van deze eilandengroep in Oceanië, die twee meter boven zeeniveau ligt, wordt verwacht dat ze in 2100 onder water is verdwenen. Op drie staat Qatar, met 28 meter, gevolgd door Nederland met 30 meter.
Slapen - Vanaf Malé is het zo’n 25 minuten vliegen naar Soneva Fushi en 45 minuten naar Soneva Jani. Soneva heeft zijn eigen watervliegtuigje dat toeristen oppikt op de luchthaven. Soneva Fushi is het gezinsvriendelijkste resort, met prachtige junglevilla’s en slechts een handvol watervilla’s. Prijzen vanaf 1015 euro per nacht. Soneva Jani is het kroonjuweel van Soneva, een luxeresort dat voornamelijk uit chique (maar duurzaam gebouwde) watervilla’s bestaat. Prijzen vanaf 1550 euro per nacht.
Zo kom je er - Qatar Airways vliegt van Amsterdam naar Malé, de hoofdstad van de Maldiven, met een korte tussenstop in Doha. Reken op een vluchttijd van in totaal tien uur. De gezondheids- en veiligheidsstandaarden van Qatar Airways voldoen aan de hoogst mogelijke normen. Prijzen vanaf 700 euro.
