Wat gebeurt er met de buit van een grote kunstroof? De ene keer wordt die al enkele uren na de diefstal gevonden, andere keren blijkt die in een haardvuur te zijn vernietigd. En soms leidt een kunstroof tot een mysterie dat bijna een eeuw later nog steeds niet is opgelost. Lees hier alles over de vijf meest spraakmakende kunstroven in Nederland en België van de afgelopen eeuw.

1. Indrukwekkend én knullig

Van Gogh Museum, Amsterdam (1991)

Op 14 april 1991 worden twee bewakers van het Van Gogh Museum midden in de nacht bedreigd en vastgebonden door gemaskerde overvallers. Twintig doeken worden uit hun lijst gesneden en meegenomen, waaronder Korenveld met kraaien, een van de laatste schilderijen die Van Gogh in zijn leven maakte.

Leestip: Wat is het verhaal achter de Mona Lisa?

De gestolen werken hadden een waarde van zo’n half miljard euro. Daarmee staat dit incident nog altijd bekend als de grootste kunstroof in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog. Desondanks is de overval niet bepaald succesvol. Enkele uren na de overval wordt de buit alweer teruggevonden in een verlaten auto.

De politie omschreef de kunstroof als een ‘merkwaardige mengeling van professionaliteit en amateurisme’. Enkele maanden later worden de daders, onder wie een bewaker en oud-bewaker van het museum, opgespoord en veroordeeld tot celstraffen.

2. Drie minuten durende diefstal

Van Buuren Museum, Brussel (2013)

In de nacht van 15 op 16 juli 2013 gaat rond kwart voor vier ’s nachts het alarm af bij het Van Buuren Museum in Brussel. Maar tegen de tijd dat de politie arriveert, zijn de inbrekers er al vandoor. In amper drie minuten tijd hebben ze een raam geforceerd en tien werken uit het museum gestolen, waaronder schilderijen van James Ensor en Kees van Dongen. De waarde van de buit wordt geschat op 1,5 miljoen euro.

In 2015 wordt bekend dat een verzekeringsmakelaar in naam van het museum met de dieven onderhandelt over teruggave van de gestolen kunstwerken in ruil voor losgeld. De onderhandelingen, waar vermoedelijk een undercoveragent bij betrokken is, lopen datzelfde jaar vast.

Leestip: Wie was Johannes Vermeer?

Een jaar later blijkt dat Khalid El Bakraoui, de dader van een zelfmoordaanslag in het metrostation Maalbeek op 22 maart 2016, betrokken was geweest bij de kunstroof. De gestolen werken zijn nog altijd spoorloos.

3. Geheime dienst betrokken bij kunstroof

Westfries Museum, Hoorn (2005)

Maar liefst 24 schilderijen en 70 kostbare zilveren objecten worden in de nacht van 9 op 10 januari 2005 gestolen uit het Westfries Museum in Hoorn, nadat dieven het beveiligingssysteem van het museum hebben uitgeschakeld. Het gaat om artefacten uit de zeventiende en achttiende eeuw met een totale waarde van ongeveer 10 miljoen euro.

Zo’n tien jaar na de spraakmakende kunstroof werd bekend dat leden van de Oekraïense geheime dienst en de Oekraïense extreemrechtse partij Svoboda betrokken waren geweest bij het verhandelen van de gestolen werken.

Leestip: Hoe Piet Mondriaan aan de wieg stond van de abstracte kunst

In 2016 werden vijf van de gestolen schilderijen in flink beschadigde staat teruggevonden in Oekraïne. Bij een inval in een appartement in Krakau stuitte de Poolse politie in 2024 eveneens op een schilderij dat in 2005 was buitgemaakt. Het Westfries Museum blijft hopen dat op den duur alle missende werken weer zullen opduiken.

4. Het mysterie van het Lam Gods

Sint-Baafskathedraal, Gent (1934)

De diefstal van twee panelen van De aanbidding van het Lam Gods, een vijftiende-eeuws religieus veelluik geschilderd door Hubert en Jan van Eyck, staat bekend als de grootste Vlaamse kunstroof ooit.

In de nacht van 10 op 11 april 1934 worden de panelen van De rechtvaardige rechters en Sint Jan de Doper uit de Gentse Sint-Baafskathedraal ontvreemd. Drie weken later ontvangt het bisdom een brief ondertekend door ene D.U.A. die wil onderhandelen over losgeld. Sint Jan de Doper wordt kort daarop teruggebracht, maar van De rechtvaardige rechters ontbreekt nog steeds elk spoor.

De diefstal van het Gentse altaarstuk blijft een van de grootste mysteries van de Belgische kunstgeschiedenis. Hoewel er tal van theorieën rondgaan over mogelijke betrokkenen en vermoedelijke locaties van het kunstwerk, is niemand er tot nu toe in geslaagd het verdwenen paneel te vinden.

5. Meesterwerken gaan in vlammen op

De Kunsthal, Rotterdam (2012)

Roemeense dieven dringen in de nacht van 15 op 16 oktober 2012 de Kunsthal binnen. Ze nemen zeven topstukken uit de collectie mee, waaronder werken van Claude Monet, Pablo Picasso, Paul Gauguin, Henri Matisse en Lucien Freud, met een gezamenlijke waarde van zo’n 18 miljoen euro. De zaak is wereldnieuws en wordt al snel de ‘kunstdiefstal van de eeuw’ genoemd.

Leestip: 4 mythen over de Mona Lisa ontkracht

De daders blijken geen professionele kunstrovers, maar twintigers die zich voorheen vooral bezighielden met woninginbraken en geen idee hebben wat ze met de beroemde werken aan moeten. Ze worden enkele maanden na de kunstroof in Roemenië opgepakt en berecht, maar de geroofde schilderijen komen niet boven water.

Inmiddels is duidelijk dat in ieder geval een deel van de gestolen schilderijen, en mogelijk zelfs al het gestolen werk, is verbrand door de moeder van een van de daders. Zij hoopte zo de sporen van de kunstroof uit te wissen en haar zoon te kunnen beschermen.

Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!