Jaarlijks trekken miljoenen mensen naar het Louvre in Parijs om de Mona Lisa met eigen ogen te aanschouwen. Wat maakt dit meesterwerk van Leonardo da Vinci zo bijzonder?
Kracht van schilderkunst
De Mona Lisa moet een bijzonder project zijn geweest voor Leonardo da Vinci. Hij zou het schilderij namelijk tot zijn dood bij zich houden. Volgens kunsthistoricus Michael Kwakkelstein, verbonden aan de Universiteit Utrecht en het Nederlands Interuniversitair Kunsthistorisch Instituut in Florence, was het schilderij bedoeld om de kracht van schilderkunst te laten zien aan zijn leerlingen en de buitenwereld.
Leestip: Deze 5 musea in Parijs mag je niet missen
Da Vinci is er nooit in geslaagd zijn visie op de schilderkunst te publiceren in een boek. ‘Waarschijnlijk vervulde de Mona Lisa deze rol, als ultiem voorbeeld van zijn schilderstechniek,’ vertelt Kwakkelstein. ‘De geportretteerde jonge vrouw oogt levensecht en het schilderij technisch perfect.’
Wie ervoor staat en de lijst wegdenkt, heeft het gevoel naar een levensechte vrouw te kijken die je met een glimlach aankijkt. ‘Leonardo wilde met zijn schilderkunst mensen raken of ontroeren. Als je naar haar kijkt en ook glimlacht, zou hij tevreden zijn met het gewenste effect.’
Wat maakt de Mona Lisa zo bijzonder?
Wat de Mona Lisa verder zo bijzonder maakt, is dat ze op veel manieren afwijkt van andere vrouwenportretten. ‘Het enige moment waarop je in Da Vinci’s tijd als vrouw werd geportretteerd, was ter gelegenheid van je huwelijk of verloving,’ vertelt Kwakkelstein.
Leestip: 4 mythen over de Mona Lisa ontkracht: ‘Er gaan absurde verhalen over rond’
‘Je droeg modieuze en kostbare kleding en een ring waaruit bleek dat je bij je man hoorde. Een familiewapen of landschap op de achtergrond moest voor de toeschouwer herkenbaar zijn als dat van je man.’
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Deze elementen ontbreken allemaal bij de Mona Lisa. Ze draagt geen kostbare juwelen of een trouwring, maar eenvoudige kleding en een kuise sluier. Er is geen enkele verwijzing naar een eventuele echtgenoot. ‘Onder meer het woeste berglandschap op de achtergrond maakt het een zeer ongebruikelijk portret,’ aldus Kwakkelstein.
Een lachende vrouw
Omdat ieder aanknopingspunt ontbreekt, is de Mona Lisa niets meer of minder dan een vrouw die je aankijkt en glimlacht. ‘Als ze zou zijn geschilderd door iemand anders dan Leonardo, dan vraag ik me af wat er van haar was geworden,’ vertelt Kwakkelstein.
Leestip: 5 bizarre trends in middeleeuwse kunst
‘Leonardo heeft in de negentiende eeuw een echte cultstatus verworven en de Mona Lisa is vanuit kunsthistorisch oogpunt beschouwd een ongewoon schilderij. Dankzij die combinatie en de diefstal van het schilderij in 1911 hebben we nu de cult van de Mona Lisa.’
Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium én steun de missie van National Geographic. Word nu lid!
