Het ene moment wandel je nog door het keurige Kopenhagen, het andere moment rook je een joint tussen de hippies in Christiania. Dat het daar wel kan en in de rest van de stad niet, komt door een stel hippies dat in 1971 dit deel van de stad bezetten. Wat is er allemaal gebeurd in Christiania? En hoe is de Vrijstad ontstaan?
Het ontstaan van Christiania in Kopenhagen
Om te begrijpen hoe de Vrijstad Christiania ontstond, moeten we terug naar de jaren zestig. Veel studenten en jongeren hadden het in die periode niet zo op gezag. Ze wilden het kapitalisme en materialisme een halt toeroepen, privé-eigendom was uit den boze. Op meerdere plekken in Europa sloeg de krakersbeweging om zich heen, zo ook in Kopenhagen.
Toevallig werd in die periode het centrum van Kopenhagen vernieuwd, waardoor er veel gebouwen leeg kwamen te staan. Die kans lieten de krakers niet aan zich voorbijgaan. Studenten, linkse activisten en drugsdelinquenten bezetten huizen en stukken land om ‘utopische republieken’ te stichten.
En zo kon het gebeuren dat in de herfst van 1971 een aantal inwoners van Kopenhagen een hek omverwierp dat een verlaten militair terrein van 85 hectare in de wijk Christianshavn moest beschermen. Op 26 september van dat jaar ging een handjevol activisten op onderzoek uit. Ze waren al snel onder de indruk van de prachtige locatie en alle barakken en zalen.
Vrijstad Christiania werd uitgeroepen en aangekondigd in het alternatieve magazine Hovedbladet. Dat blad belandde tussen 1970 en 1972 bij veel jonge mensen in Kopenhagen op de mat, die als een magneet werden aangetrokken door de verboden stad.
Vrijstad Christiania wordt gedoogd
Officiële regels werden in Christiania aan de laars gelapt. In de vrijstad gold zelfbestuur: een commune van mensen die zich afkeert tegen ‘het systeem’ had het voor het zeggen. Creativiteit, bescherming van de natuur en het verwerpen van privé-eigendom waren belangrijke prioriteiten. Zo bouwden de inwoners hun eigen huisjes en zetten ze zonder vergunning horecagelegenheden op.
De Deense overheid wist niet zo goed wat ze met deze groep vrijbuiters aanmoest. Toch maakten ze geen aanstalten om het groepje anarchisten te verwijderen. Dat Vrijstad Christiania niet werd ontmanteld, had meerdere redenen. Allereerst had de overheid geen plannen met het braakliggende terrein, dus snelle acties waren niet noodzakelijk.
Daarnaast zou een politieaanval op Christiania enorme onrust veroorzaken onder diverse sociale, culturele en politieke groepen. En dus werd Christiania gedoogd. In 1973 kreeg het zelfs de status van ‘sociaal experiment’ vanuit de overheid.
Christiania is deels eigendom van de staat
Jaren van zelfbestuur, drugsgebruik, mot met de politie, en gemeenschapszin volgen. En toen brak 1991 aan. Na jaren van onderhandelingen tussen de inwoners van Christiania en de Deense overheid, passeert de zogeheten Raamovereenkomst (Rammeaftalen). Deze wet maakte het volledige zelfbestuur van Christiania legaal, in ruil voor een aantal veranderingen. Zo moesten gebouwen voortaan aan de veiligheidsvoorschriften voldoen en werden bouwvergunningen verplicht.
De Vrijstad werd niet langer gedoogd, maar was legaal geworden. Je kunt zeggen: goed nieuws. Maar voor de inwoners van Christiania betekende dat ook het einde van hun volledige vrijbuitersbestaan.
Op 1 juli 2012 vond er weer een grote verandering plaats. De zogeheten Fonden Fristaden Christiania (Stichting Vrijstad Christiania) werd opgericht door de bewoners. De stichting kreeg het voor elkaar om zo’n negentien hectare van Christiania op te kopen, waarvan zij nu de rechtmatige eigenaar zijn. De overige delen zijn officieel in het bezit van de Deense staat, en worden door Christiania gehuurd.
Einde van het hippie-tijdperk
Dat Christiania ooit gesticht werd door een stel vrijbuiters met hun eigen ideeën over hoe de samenlevering eruit moet zien, voel je nog steeds. Maar het is allang niet meer de wijk die het in de jaren zeventig was. De wijk trekt bijvoorbeeld jaarlijks een half miljoen toeristen. De duizend inwoners van de Vrijstad worden op zijn zachtst gezegd overspoeld. Dat was nooit het idee geweest. Het maken van foto’s wordt door een groot deel van de bewoners dan ook niet op prijs gesteld, en was in het verleden zelfs expliciet verboden.
En de bekendste straat in Christiania, Pusher Street, is ook niet meer wat het geweest is. Jarenlang kon je er vrijelijk verschillende soorten hash kopen. Die lag keurig uitgestald in marktkraampjes. Na vele invallen van de politie, is de verkoop enigszins ondergronds gegaan. De wietlucht is zeker niet verdwenen, maar de drugscultuur is niet meer zo vrij als die was.
Het massatoerisme en de Deense staat hebben de idealen van de eerste inwoners van Christiania langzaam maar zeker begraven. De huur is door de populariteit van de wijk gestegen, waardoor hij steeds moeilijker te betalen is. En zomaar een nieuw huisje bouwen, is sinds de verplichte bouwvergunning niet langer toegestaan. De wens om een échte vrijstad te stichten, lijkt daarmee verstomd.
Krijg je geen genoeg van Kopenhagen en Denemarken? In deze artikelen geven we je de beste tips voor het eiland Seeland, de wijk Nyhavn en zetten we de beste restaurants van Kopenhagen op een rij.
