De reusachtige bolvormige gebouwen zijn opgetrokken uit vijfhoekige glaspanelen en vele kilometers aan staal en gewapend beton, maar ze zitten boordevol weelderige tropische vegetatie, waaronder epifyten, zeldzame begonia’s en een rododendron die in het wild alleen op de top van een berg in de Filipijnen groeit.
The Spheres, bestaande uit drie koepels met daarin een jungle van vergader- en kantoorruimten aan de voet van Amazons hoofdkantoor in het centrum van Seattle, lijkt op geen enkel ander kantoor in de wereld, maar sluit tegelijkertijd aan op soortgelijke innovatief ontworpen gebouwen in de tech-sector.
Al meer techgiganten hebben nadat ze in de digitale wereld hun sporen allang hebben verdiend, hun creatieve ideeën naar de echte wereld overgezet – van de nieuwe ruimteschipachtige campus van Apple in het Californische Cupertino en het door Frank Gehry ontworpen hoofdkantoor van Facebook met zijn ‘dakpark’ van 3,5 hectare en tipischommel, tot het nog in aanbouw zijnde Googleplex, met zijn tentvormige gebouwen van glas. En in elk van deze complexen lijkt groot belang te worden gehecht aan het contact van de werknemers met de natuur.
“Omdat we een stadscampus zijn, is de link met de natuur het enige dat ontbreekt,” zegt de onroerendgoedbaas van Amazon, John Schoettler.
Dus bracht het bedrijf de natuur naar zijn werknemers.
Boomhutvergaderingen
Amazon wil dat The Spheres een net zo belangrijke plaats in de architecturale identiteit van Seattle zal innemen als de elf verdiepingen tellende stadsbibliotheek, ontworpen door de Nederlander Rem Koolhaas, het futuristische Museum of Pop Culture, dat door Microsoft-medeoprichter Paul Allen werd gefinancierd, of – uiteraard – de Space Needle, een gebouw in de vorm van een vliegende schotel op stelten dat voor de Wereldtentoonstelling van 1962 werd opgetrokken en sindsdien de skyline van Seattle bepaalt.
Het project van Amazon is een knap staaltje architectuur. Het glas is ontworpen om licht voor fotosynthese door te laten, maar de zomerhitte buiten te houden. De binnenverlichting is geïnspireerd op de led-techniek van de nieuwste economische sector in de staat – de hasjteelt – en hangende digitale sensoren houden bij hoeveel licht de planten ontvangen. Tegenover de campus, die vorige week feestelijk werd geopend, staat een 34 etages tellend telecommunicatiecentrum, waar computers en servers enorme hoeveelheden hitte afgeven. Die energie wordt nu voor Amazons campus aangewend. In samenwerking met de eigenaars van dat gebouw leidt Amazon de overtollige energie via buizen naar de campus, waar ze in warmtewisselaars wordt omgezet en zo een bijdrage levert aan de verwarming van het complex. Het hele stratenblok, met inbegrip van Amazons 37 verdiepingen tellende hoofdkantoor, is volgens het bedrijf vanwege zijn duurzame energiebeheer bekroond met het certificaat LEED Gold. (Bekijk wat een gebouw groen maakt.)
Vanaf het begin heeft Amazon, dat is gevestigd in een stad die wordt omgeven door zee, bergen en dreigend-romantische Douglassparren, ernaar gestreefd om The Spheres een weelderige flora te geven.
“Elementen van die oude Victoriaanse broeikassen spraken ons erg aan,” zegt Schoettler. “We vroegen ons af hoe de Kew Gardens eruit zouden hebben gezien als ze vandaag zouden worden gebouwd?”
Wie The Spheres, waarvan de grootse opening deze week plaatsvindt, door de hoofdingang betreedt, staat oog in oog met een van de grootste ‘levende muren’ van vegetatie ter wereld, een adembenemende verticale tuin over vier verdiepingen met 25.000 planten. Op de groene muur groeien honderden plantensoorten, van bergorchideeën tot ondergroei van varens. Ze groeien op gaas, met onderin planten die veel water drinken en helemaal bovenin – pal onder het dak van de bijna 28 meter hoge koepel – planten die veel zonlicht nodig hebben.
Een paar meter verder kom je in een paludarium (een mix van terrarium en aquarium) met een stukje kunstmatig regenwoud; hier zie je planten en zoetwatervissen die je normaliter in de ondergelopen wouden langs de rivier de Amazone aantreft. Verderop is in een soortgelijk vivarium de flora van de mistwouden op Borneo nagebootst, terwijl op muren in de rest van het complex telkens verschillende plantencollecties in terrariums worden getoond. Boven dat alles torent een achttien meter hoge Oost-Australische vijgenboom uit, die per truck over een afstand van bijna tweeduizend kilometer uit Californië werd aangevoerd. Het wemelt er van de equatoriale bomen en planten, van een roze lampionplant en een cacaoboom tot een varen die zich uiteindelijk vierenhalve meter over een wandelstrook zal uitstrekken. Op een andere groene muur is een grote variatie van vleesetende planten te bewonderen, waaronder insectenetende bekerplanten.
De campus is noch een museum noch een congrescentrum, en hij zal ook niet voor het publiek toegankelijk zijn. In de uiterst competitieve tech-wereld is dit een unieke kantoorruimte, waar ruwweg achthonderd van de 40.000 Amazon-medewerkers in Seattle gaan werken. Volgens het bedrijf is er al een lange wachtlijst van personeel dat graag in het complex wil werken.
Maar The Spheres is ook een omgeving die creativiteit en innovatie moet aanmoedigen, zegt Ron Gagliardo, de hoofdhovenier van Amazon voor dit project. Er zijn geen cubicles of kantoren; alleen maar open vergaderplekken met watervallen of zuilen van klimplanten. Een andere ontmoetingsplek is een houten boomhut bovenin het bladerdak. Het ruikt er naar weelderig en geurig bos, het voelt aan als een broeikas die ten behoeve van bezoekers koel is gehouden en het ziet eruit als een futuristische moestuin aan boord van een schitterend ruimteschip.
“Het is een plek waar je met een collega kunt praten, een nieuwe werknemer mee naartoe kunt nemen of een teamvergadering kunt houden,” zegt Gagliardo. “Je kunt hier komen om een beetje anders te gaan denken.”
Natuur is geen ‘optie’
Deze omarming van het concept van de biofilie, het idee dat de mens een aangeboren behoefte heeft om met de natuur in contact te staan, is niet erg verrassend. Experts wijzen er steeds vaker op dat contact met de natuur de hersenfuncties en de creativiteit kan stimuleren en het probleemoplossend vermogen van mensen kan versterken. En er zijn maar weinig sectoren die zó hun best doen om op het gebied van creativiteit voorop te lopen.
Volgens Timothy Beatley, professor duurzame gemeenschappen aan de School of Architecture van de University of Virginia en gespecialiseerd in biofiele stadsplanning, begint men in sommige sectoren te begrijpen dat de mens contact met de natuur nodig heeft en “dat het geen ‘optie’ is.”
“Natuur is iets wat we absoluut nodig hebben om een gelukkig, gezond en rijk leven te leiden,” zegt Beatley. “We moeten het idee achter ons laten dat je maar een paar keer per jaar, tijdens vakanties, in de natuur komt.”
Uit steeds meer onderzoek blijkt volgens Beatley dat er zelfs een verband bestaat tussen natuur – van planten en echt zonlicht tot natuurlijke ventilatie en gewoon buiten zijn – en een betere fysieke en mentale gezondheid. (Lees ook ‘Naar buiten – de helende kracht van de natuur.’)
“Medici zijn voorzichtig, want zij zien het verband niet, maar er is een duidelijke correlatie tussen natuur en gezondheid,” zegt Beatley. “Contact met de natuur maakt ons kalmer, verlaagt de bloeddruk, we presteren er beter door in cognitieve tests, we kunnen helderder denken, we zijn meer geneigd tot welwillendheid en samenwerking en we denken meer op lange termijn. En er duiken steeds meer bewijzen op dat het de productiviteit van werknemers verhoogt.”
Dat laatste was Amazon natuurlijk niet ontgaan en daarin staat het bedrijf zeker niet alleen. In de plannen voor Google’s nieuwe campus wordt uitgegaan van tentvormige overkoepelingen die natuurlijk licht binnenlaten met “bomen, platteland, cafés en fietspaden” door het hele gebouw heen. Google hoopt dat dit soort voorzieningen “het onderscheid tussen onze gebouwen en de natuur laten vervagen.” Apple verplaatste zijn parkeerterreinen naar onderaardse garages om ruimte te scheppen voor lommerrijke paden waar ‘wandelvergaderingen’ gehouden kunnen worden. Ook op het dak van het nieuwe hoofdkantoor van Facebook ligt een klein stelsel van wandelpaden.
Dat wil niet zeggen dat de ontwerpers van Amazon vakliteratuur hebben geraadpleegd en met dit nieuwe gebouw bepaalde resultaten op het gebied van gezondheid verwachten. Volgens woordvoerders van het bedrijf lag er niet zo’n concreet plan aan ten grondslag.
“Om heel eerlijk te zijn hebben we maar weinig vooronderzoek gedaan,” zegt Schoettler. “We wilden gewoon die band met de natuur die op de traditionele werkomgeving ontbreekt.”
En volgens Beatley is dat soms al genoeg.
“Hoeveel natuur je precies nodig hebt, is nog steeds moeilijk te zeggen,” zegt Beatley. “Maar het lijdt geen twijfel dat hoe meer we ervan krijgen, des te beter het voor ons is.”
Dit artikel maakt deel uit van onze serie Urban Expeditions, een initiatief dat mogelijk werd gemaakt door een schenking van United Technologies aan de National Geographic Society.
