Toen de mens nog als jager-verzamelaar over de aarde liep, schuilden we al in grotten. Bijvoorbeeld om uit de klauwen van een roofdier te blijven of te schuilen voor een zware storm. Later werden grotten een toevluchtsoord voor mensen die probeerden te ontkomen aan religieuze of raciale vervolging. Zo ook in de grotten in het zuiden van Spanje.
Tegenwoordig dienen ze als onderkomen voor unieke en trotse gemeenschappen die het moderne leven liever mijden en de voorkeur geven aan een afgezonderd bestaan in de bergen.
De Chileense fotografe Tamara Merino legde grotbewoners vast van over de hele wereld. De geschiedenis van deze gemeenschappen en de innige band die zij lijken te hebben met het landschap, fascineren haar. ‘Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de manier waarop mensen op het land en in hun omgeving leven en hoe ze erdoor worden beïnvloed,’ zegt Merino.
Mens en vee woont samen in de grot
Voor het eerste deel van haar fotoproject reisde ze naar de Australische opaalmijnen bij Coober Pedy. Voor het tweede deel bracht ze twee weken door in het Spaanse Andalusië, waar ze de verhalen optekende van mensen die in deze met grotten bezaaide regio wonen. ‘Het belangrijkste was dat ik mijn vooroordelen overbood gooide,’ zegt ze. ‘Ik hou ervan om met mensen te praten en naar hun verhalen te luisteren. En ik woon ook bij ze.’
In de gemeente Guadix, waar nog zo’n tweeduizend grotwoningen te vinden zijn, ontdekte Merino dat de bewoners hun vee al vijfhonderd jaar lang op dezelfde manier hoeden. ‘Ze wonen nog steeds samen met hun vee in de grotwoningen,’ vertelt ze.
Illegale bewoning
Verderop in de vallei liggen de grotten van Sacromonte (‘Heilige Berg’) hoog boven de stad Granada. De lagergelegen delen van de vallei worden legaal bewoond door plaatselijke inwoners, die voor een leven in deze grotwoningen hebben gekozen, vertelt Merino. In de meer afgelegen gedeelten in de hogere dalen wonen vooral illegale landbezetters, onder wie veel immigranten zonder verblijfsvergunning.
Leestip: Tijdmachines bestaan niet? Deze ijsgrotten in de Alpen komen behoorlijk in de buurt
Sacromonte is ook de bakermat van de Spaanse flamenco, de danscultuur van de zigeuners of Romani van Spanje. Veel leden van deze gemeenschap, zoals Henrique Amaya, wonen nog altijd in een grot om recht te doen aan hun cultuur.
‘Ik ben in een grot geboren, tussen de dieren,’ zegt Amaya, wiens familie al zes generaties lang in de grotten van Sacromonte woont. Zijn voorouders waren de pioniers van de Zambraflamenco, die ruim vijfhonderd jaar geleden in deze grotten ontstond.
Amaya begon al op z’n derde te dansen. Voor hem is het dansen van de flamenco en het voordragen van zigeunerpoëzie op een plek met zo veel geschiedenis een manier om de band met zijn voorvaderen te onderhouden. ‘Het voelt puur en rauw,’ zegt hij. ‘Het is alsof je je hoofd om vier uur ’s ochtends onder een koude waterval houdt.’
Vier generaties grotbewoning
Ook Tocuato Lopez woont al z’n hele leven in een grot, zijn familie bewoont de grotten van Guadix al vier generaties lang. De grotten zijn koel in de ondraaglijke zomerhitte, maar belangrijker nog is dat ze zorgen voor een diepgewortelde gemeenschapszin. Ondanks de armoede waarin hij en zijn familie opgroeiden (hij en zijn zusje moesten vier kilometer naar de dichtstbijzijnde plaats lopen om daar om eten te bedelen), draagt hij deze plek een warm hart toe.
‘Ik ben erg trots een grotbewoner te zijn en nog altijd in een grot te wonen,’ zegt de vader van vier. ‘Ik zal ook sterven in deze grot.’
Klik op de galerij hieronder voor een inkijkje in de grotwoningen.
