Toen de mens nog als jager-verzamelaar over de aarde liep, schuilden we al in grotten. Bijvoorbeeld om uit de klauwen van een roofdier te blijven of te schuilen voor een zware storm. Later werden grotten toevluchtsoorden voor mensen die probeerden te ontkomen aan religieuze of raciale vervolging. Zo ook in de grotten in het zuiden van Spanje.
Tegenwoordig dienen ze als onderkomen voor unieke en trotse gemeenschappen die het moderne leven mijden en de voorkeur geven aan een rustig, afgezonderd bestaan in de bergen.
De Chileense fotografe Tamara Merino legde grotbewoners van over de hele wereld vast. De geschiedenis van deze gemeenschappen en de innige band die zij lijken te hebben met het landschap, fascineren haar. ‘Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de manier waarop mensen op het land en in hun omgeving leven en hoe ze erdoor worden beïnvloed,’ zegt Merino.
Mens en vee woont samen in de grot
Voor het eerste deel van haar fotoproject reisde ze naar de Australische opaalmijnen bij Coober Pedy. Voor het tweede deel bracht ze twee weken door in het Spaanse Andalusië, waar ze de verhalen optekende van mensen die in deze met grotten bezaaide regio wonen. ‘Het belangrijkste was dat ik mijn vooroordelen thuisliet,’ zegt ze. ‘Ik hou ervan om met mensen te praten en naar hun verhalen te luisteren. En ik woon ook bij ze.’
Tekst loopt door onder de afbeelding.
In de provincie Guadix, waar nog zo’n tweeduizend grotwoningen te vinden zijn, ontdekte Merino dat de bewoners nog altijd hun vee hoeden zoals ze dat de afgelopen vijfhonderd jaar hebben gedaan. ‘Ze wonen nog steeds samen met hun vee in de grotwoningen,’ vertelt ze.
Illegale bewoning
Verderop in de vallei liggen de grotten van Sacromonte (‘Heilige Berg’) hoog boven de stad Granada, een smeltkroes van culturen en mensen van diverse etnische achtergronden. De lagere delen van de vallei worden legaal bewoond door plaatselijke inwoners, die voor een leven in deze grotwoningen hebben gekozen vanwege het milieu of om culturele redenen, vertelt Merino. In de meer afgelegen gedeelten in de hogere dalen wonen vooral illegale landbezetters, onder wie veel immigranten zonder verblijfsvergunning.
Sacromonte is ook de bakermat van de Spaanse flamenco, de danscultuur van de zigeuners of Romani van Spanje. Veel leden van deze gemeenschap, zoals Henrique Amaya, wonen nog altijd in een grot om recht te doen aan hun cultuur.
‘Ik ben in een grot geboren, samen met de dieren en de beesten,’ zegt Amaya, wiens familie al zes generatieslang in de grotten van Sacromonte woont. Zijn voorouders waren de pioniers van de Zambraflamenco, die ruim vijfhonderd jaar geleden in deze grotten ontstond.
Amaya begon al op z’n derde te dansen. Voor hem is het dansen van de flamenco en het voordragen van zigeunerpoëzie op een plek met zo veel geschiedenis een manier om de band met zijn voorvaderen te onderhouden. ‘Het voelt puur en rauw,’ zegt hij. ‘Het is alsof je je hoofd om vier uur ’s ochtends onder een koude waterval houdt.’
Tekst loopt door onder de afbeelding.
Vier generaties grotbewoning
Ook Tocuato Lopez woont al z’n hele leven in een grot, zijn familie bewoont de grotten van Guadix al vier generatieslang. De grotten zijn koel in de ondraaglijke zomerhitte, maar belangrijker nog is dat ze zorgen voor een diepgewortelde gemeenschapszin. Ondanks de armoede waarin hij en zijn familie opgroeiden (hij en zijn zusje moesten vier kilometer naar de dichtstbijzijnde plaats lopen om daar om eten te bedelen), draagt hij deze plek een warm hart toe.
‘Ik ben erg trots een grotbewoner te zijn en nog altijd in een grot te wonen,’ zegt de vader van vier. ‘Ik zal ook sterven in deze grot.’
Bekijk hieronder de hele fotoreportage.
Fotografe Tamara Merino woont in Chili. Bekijk meer van haar werk op haar website.
