Op de overvolle gang van het ziekenhuis in Puerto Princesa zit Lorene met haar vriend te wachten op een plastic stoel. Ze is vijftien jaar en heeft zojuist haar eerste kindje gekregen.
Vlak na de bevalling is Lorene samen met een groot aantal andere patiënten op de gang gezet om daar te wachten op verdere hulp. De Vlaamse fotograaf Isabel Corthier, die Lorene sinds het einde van haar zwangerschap volgde na hun ontmoeting in een vrouwenkliniek in Palawan, vraagt of ze een foto mag maken van het jonge gezin. Het stel kijkt wat beschaamd om zich heen. ‘Hier liever niet,’ zeggen ze bijna fluisterend.
Waarom zijn er zo veel tienerzwangerschappen?
Isabel Corthier richt zich met haar fotografie op vooroordelen en stigmatisering in samenlevingen overal ter wereld. In 2016 bezocht ze voor het eerst de Filipijnen, na Laos het land met de meeste tienerzwangerschappen in Zuidoost-Azië. Volgens de Commission on Population and Development (POPCOM), een overheidscommissie gericht op gezinsplanning, kregen in 2020 56.428 tienermeisjes een baby – een afname van dertien procent ten opzichte van het jaar daarvoor vanwege de covidpandemie.
Hoe kan het dat er in de Filipijnen zo veel tienerzwangerschappen zijn? Marcus Swaenepoel, adjunct-directeur van de ngo Roots of Health, legt uit dat er onder jongeren in de Filipijnen een groot gebrek aan informatie is over seks, zwangerschap en alles wat ermee te maken heeft. Ruim tachtig procent van het land is katholiek, en pogingen om seks bespreekbaar te maken, stuiten vaak op verzet.
‘Zo bestaan er veel mythes: vluchtig op en neer springen zou zwangerschappen voorkomen, en door bleek te drinken zou je soa’s kunnen voorkomen,’ zegt Swaenepoel. In Palawan bijvoorbeeld sprong een meisje van het dak van haar huis elke keer nadat ze seks had gehad met haar vriend, omdat ze dacht dat ze dan niet zwanger kon worden.
Twaalf jaar: wettelijke leeftijd om seks te hebben
In de Filipijnen mochten volwassenen tot begin 2022 wettelijk seks hebben met kinderen vanaf twaalf jaar, op voorwaarde dat het kind toestemming geeft. ‘Maar zij weten op zo’n jonge leeftijd nog niet waar ze mee instemmen,’ vertelt Corthier. ‘Als een kind niet weet wat seks is of er een vertekend beeld van heeft, kan het ook de mogelijke gevolgen ervan niet begrijpen.’
In maart 2022 verhoogde de toenmalige president Rodrigo Duterte de leeftijd naar zestien jaar. Onder de zestien mogen tieners seks hebben met iemand met maximaal drie jaar leeftijdsverschil, op voorwaarde dat er geen sprake is van misbruik (in 2015 bleek uit onderzoek van Unicef dat zeven op de tien slachtoffers van seksueel misbruik in de Filipijnen kind is).
Andrea uit Manilla werd op haar elfde zwanger van een 32-jarige man na een feestje waarbij ze dronken was geworden. ‘Ik dacht dat je seks had voor je plezier en de liefde, maar ik wist niet dat je er kinderen van kunt krijgen,’ vertelt Andrea aan Corthier. ‘Ik zou willen dat ik had geweten dat ik de zwangerschap had kunnen voorkomen.’
Verbod op abortus in de Filipijnen
Abortus is geen optie: in de Filipijnen is dit bij wet verboden. Maar dat betekent niet dat het in de praktijk niet gebeurt. Meisjes uit rijkere gezinnen vliegen soms naar Hongkong of Singapore, waar abortus wel legaal is. Voor meisjes uit een armer milieu is alleen illegale abortus een optie, met het risico op gezondheidsproblemen of zelfs arrestatie.
De meeste meisjes besluiten daarom hun kind te houden, soms aangemoedigd door hun ouders, die de gezondheid van hun dochter niet in gevaar willen brengen. Maar er zijn ook veel gevallen waarbij zwangere of net bevallen tieners op straat worden gezet omdat de familie zich schaamt voor de buitenwereld.
‘De tienerzwangerschappen brengen soms een hoop ellende met zich mee,’ vertelt Cortier, ‘Toch waren de meisjes die ik sprak nog zo gemotiveerd om ooit terug naar school te gaan. Ik hoop dat er meer toegang komt tot informatie, dan krijgen jongeren de kans te beslissen over hun eigen toekomst: nu hebben ze niet kunnen kiezen.’
Je hebt een verkorte versie gelezen van het artikel over tienerzwangerschappen in de Filipijnen in National Geographic Magazine 08/2022. Benieuwd naar meer verhalen als deze? Bestel het Magazine hier!
