Hoe ziet de ruimte eruit als je sterk inzoomt? Het is een vraag die astronomen zich al sinds mensenheugenis bezighoudt. Inmiddels hebben we daar dankzij telescopen en ruimtesondes een heel behoorlijk beeld van.
Maar hoe dachten we dat het heelal eruitzag voordat we beschikten over de haarscherpe foto’s van ruimtetelescopen als James Webb of Hubble? Destijds waren het niet de astronomen maar kunstenaars die een gezicht gaven aan het onbekende – met kwasten, verf, wetenschappelijke kennis en een beetje verbeeldingskracht.
Wetenschappelijk accuraat
In juli 1939 publiceerde National Geographic een verhaal met de titel ‘News of the Universe’, waarvoor kunstenaar Charles Bittinger was gevraagd een serie schilderijen te maken. De illustraties moesten de lezer een indruk geven van hoe buitenaardse werelden eruit zouden zien. Telescopen waren in die tijd nog niet geavanceerd genoeg om details op de maan waar te nemen en het zou zelfs nog dertig jaar duren voordat de mens erop zou landen.
Hoewel de ruimtewedloop dus nog niet was begonnen, laten de schilderijen van Bittinger zien dat de wetenschap destijds al behoorlijk in de juiste richting zocht. Zo zijn de opstaande randen van de maankraters in het schilderij van de aarde ‘technisch erg kloppend’, aldus planeetonderzoeker Bethany Ehlmann.
Op een ander schilderij laat Bittinger zien hoe licht in een spectrum van kleuren wordt gebroken. In een serie over de ruimte lijkt dat misschien een vreemde eend in de bijt, maar ‘Bittinger vond het belangrijk om de lezer te laten zien hoe dit fenomeen werkt, omdat het aan bod kwam in andere schilderijen,’ zegt Jason Treat, grafisch ontwerper bij National Geographic.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Op het snijvlak van wetenschap en kunst
Wetenschapsillustrator Dana Berry herkent zich in de taak waar Bittinger voor stond. ‘Ik vraag me af in hoeverre Bittinger worstelde met het driekoppige monster waar iedere wetenschapsillustrator mee te maken krijgt,’ vertelt Berry. ‘Het is elke keer weer zoeken naar de juiste balans tussen pedagogie, geloofwaardigheid en drama.’
Wat vond Bittinger, die in 1970 overleed, zelf van zijn werk? In een tekstkader bij het originele verhaal staat het volgende te lezen: ‘Ik kreeg meer dan ooit het gevoel dat astronomie het belangrijkste product is van de intelligentie van de mens, die de onvoorstelbare diepten van de ruimte heeft verkend met niets tastbaarder dan fragiele lichtgolven.’
Bekijk hier een aantal van de bijzonderste werken van Bittinger.
