Vlak voor de Russische Revolutie kreeg de tsarenfamilie steun uit onverwachte hoek: Raspoetin, een eenvoudige boerenzoon, werd hun rechterhand.
De verhalen over zijn genezende krachten en gewelddadige dood zouden hem later een bijna mythische status opleveren – en de bijnaam ‘de bezeten monnik.’ Maar hoe kwam het zover?
Rusland onder de tsaren
Aan het einde van de negentiende eeuw was het Russische Keizerrijk het laatste Europese land waar de monarchie volledig de dienst uitmaakte. De absolute macht lag bij de tsaar, die het goddelijke recht had om te regeren.
In de rest van Europa werd dit al langere tijd als een achterhaalde regeringsvorm gezien. Hoewel ook bijvoorbeeld Nederland een monarchie kende, lag de macht niet uitsluitend bij de koning. Er was een democratisch gekozen regering.
Ook onder het Russische volk werd met steeds meer afkeer naar de aristocratie gekeken. Voor de onervaren tsaar Nicolaas II, die in 1894 aan de macht kwam, lag politieke onrust op de loer. Hij had samen met zijn diepreligieuze vrouw, Alexandra Feodorvna, de loodzware taak om het land weer naar hun hand te zetten.
Leestip: In deze verlaten bunkers onder Tbilisi waan je je even in het Sovjettijdperk
De spanning aan het hof steeg toen bleek dat hun zoon, Aleksej, hemofilie had – een ziekte waarbij het bloed moeilijk stolt. Ten einde raad stelde een hogepriester voor om een alternatieve genezingsvorm te proberen. Hij kende een man in Sint-Petersburg die helende krachten zou bezitten. Zo kwam Raspoetin aan het hof.
Wie is Raspoetin?
Grigori Raspoetin werd geboren in een grote boerenfamilie in Siberië, waar hij een rustig leven leidde zonder formele opleiding. Op achttienjarige leeftijd trouwde hij en kreeg vijf kinderen. Enkele jaren later besloot hij echter zijn leven om te gooien en zich volledig aan het geloof te wijden.
Tijdens zijn spirituele zoektocht reisde hij veel en raakte hij steeds meer overtuigd dat hij een speciale verbinding met God had. Door deze gave zou zijn aanraking al genoeg zijn om de zonden van een mens uit te wissen. Zijn werkelijke kracht was waarschijnlijk zijn charisma – hij wist iedereen moeiteloos te overtuigen van zijn mystieke gaven.
Toen hij in 1900 in Sint-Petersburg aankwam, verspreidden de verhalen over zijn helende krachten zich snel. Tijdens een bloeduitstorting van de jonge Aleksej werd Raspoetin met spoed naar het paleis gebracht, waar hij onder toezicht van de bezorgde Alexandra het bloeden wist te stoppen. De tsarina was zo onder de indruk, dat Raspoetin een vaste plaats aan het hof kreeg.
Groeiende macht
Na de genezing van de zoon van Nicolaas II kreeg Raspoetin steeds meer invloed aan het hof. Vooral Alexandra was van hem gecharmeerd. Zo kreeg Raspoetin naast medische inspraak ook een rol in de politieke besluiten van de tsarenfamilie. Dit zat de adel aan het hof niet lekker.
Leestip: Met deze 8 kleurrijke propagandakaarten werd oorlog gevoerd
Toen hij zich ook met de benoeming van politieke figuren ging bemoeien, was voor veel edellieden de maat vol.
Ook onder het Russische volk groeide de weerstand tegen deze mysterieuze heler. Er gingen verhalen rond over zijn manipulatieve technieken en misbruik van vrouwen aan het hof. Enkele edelen besloten om samen koste wat het kost Raspoetins invloed te beëindigen.
De moord op Raspoetin
In de nacht van 29 op 30 december 1916 nodigde deze groep edellieden Raspoetin uit voor een diner, vastbesloten om hem te vergiftigen. De cyanide in zijn wijn en taart had echter weinig effect.
Als laatste redmiddel trok Prins Joesoepov zijn geweer, maar ook zijn schot was niet fataal. Pas toen de rest van het gezelschap het vuur opende, kwam Raspoetin echt aan zijn einde.
Leestip: De Romanovs stichtten ’s werelds eerste museum – en stonden aan de basis van talloze kunstcollecties
Raspoetins dood wordt vaak beschouwd als het symbolische einde van de tsarenmacht. Het groeiende ongenoegen over de Russische heerschappij leidde enkele maanden later tot de Russische Revolutie. Nicolaas II werd afgezet en zou voor altijd de laatste tsaar van Rusland blijven.
Steun de missie van National Geographic en krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium. Word nu lid!
