In navolging van de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie beginnen de Fransen in 1961 aan hun eigen missie om een zoogdier naar de ruimte te sturen. Ze lanceren een rat met de naam Hector en kort daarop volgen nog twee proeven met ratten. In oktober 1963 zijn ze klaar voor het grotere werk en is het de beurt aan ‘astrokat’ Felicette. Hun doel: onderzoeken of een ruimtereis effect heeft op het brein.
Astronautentraining voor katten
Maar liefst veertien katten (allemaal vrouwtjes) maken deel uit van de eerste selectie van het Centre d’Enseignement et de Recherches de Médecine Aéronautique (CERMA). Ze komen bij een handelaar vandaan en zijn uitgekozen vanwege hun zachtaardige temperament.
Leestip: Deze dieren werden naar de ruimte gestuurd – en dat liep niet altijd goed af
In de maanden voor vertrek volgen ze een uitgebreide astronautentraining, in grote lijnen vergelijkbaar met hoe ook mensen worden voorbereid op een ruimtevlucht. De katten worden vijftien dagen lang voor één tot twee uur per dag opgesloten in een kleine doos om te wennen aan hun ‘ruimtepak’.
Ze krijgen geluiden te horen die overeenkomen met een raketlancering, moeten wennen aan een centrifuge en worden meerdere malen blootgesteld aan 5 g-krachten. Ook zijn er elektroden in hun schedel geplaatst die gebruikt worden om de neurologische activiteit tijdens de ruimtereis te meten.
Kat C341
Twee dagen voor de lancering zijn nog zes van de veertien katten in de race om naar de ruimte gestuurd te worden, waarvan er uiteindelijk twee overblijven. Kat ‘C341’ (helemaal links op de foto bovenaan) is een van de uitverkorenen. Ze is een zwart-witte straatkat uit Parijs, weegt zo’n 2,5 kilo en is geselecteerd omdat ze alle tests koelbloedig ondergaat. Dat is van groot belang, want een paniekreactie kan de data beïnvloeden – en het experiment doen mislukken.
Op 18 oktober 1963 is het zover. Op archiefbeelden is te zien hoe de kat – samen met zo’n 57 kilo aan meetapparatuur – in de neus van de raket wordt geplaatst. De Véronique is een raket die 180 tot 200 kilometer hoogte kan bereiken en snelheden behaalt tussen mach 5 en mach 6, wat neerkomt op tussen de vijf en zes keer de snelheid van geluid.
Om negen minuten over acht in de ochtend wordt de kat vanaf een raketbasis in de Algerijnse Sahara met een kracht van 9,5G de ruimte in geschoten. Op een hoogte van 152 kilometer wordt de neus afgekoppeld en is ze vijf minuten lang gewichtsloos. Acht minuten en 55 seconden na de lancering worden de parachutes uitgeklapt en na een ruimtereis van dertien minuten wordt C341 levend en wel teruggevonden op de grond. Daarmee is ze de eerste kat die ooit in de ruimte is geweest.
Astrokat Félicette
De missie blijkt een succes: de kat bleef bijna de gehele vlucht rustig, waardoor belangrijke gegevens geregistreerd konden worden. Er werden elektrische impulsen naar haar hersenen gestuurd en haar brein reageerde daar normaal op. Alleen de terugkeer in de atmosfeer zorgde ervoor dat haar hartslag steeg, waardoor die gegevens moeilijker te analyseren waren.
C341 wordt als een held onthaald en in de media omgedoopt tot Félicette – de vrouwelijke versie van het stripfiguur Felix de kat. Volgens onderzoekers van het CERMA gaat het goed met haar: ze eet goed en lijkt de ruimtereis goed te hebben doorstaan. Reden genoeg dus om het nog een keer te proberen: de Fransen lanceren een week later de tweede kat, maar dit experiment mislukt en de kat overlijdt.
Leestip: Het tragische verhaal van hondje Laika, het eerste levende wezen in de ruimte
Hoewel Félicette haar ruimtereis wel tot een goed einde heeft weten te brengen, loopt het voor haar uiteindelijk niet goed af. Ze wordt onderworpen aan verschillende onderzoeken en enkele maanden na haar succesvolle ruimtereis alsnog gedood, zodat wetenschappers de effecten van de vlucht op haar lichaam nauwkeuriger kunnen analyseren.
Een vergelijkbaar lot wachtte de overige twaalf katten die getraind waren voor de ruimtereis: toen men het programma stopzette werden negen van hen geëuthanaseerd – overigens zonder ooit voet aan boord van een echte raket te hebben gezet.
Franse ruimteambities
Frankrijk zelf staat er echter goed op: het is na de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie het derde land ter wereld dat een ruimtevaartagentschap (CNES) heeft opgericht en dankzij Félicette’s ruimtevlucht wordt het een belangrijke speler op het gebied van ruimtevaart.
Maar terwijl Frankrijk verdere stappen zet in zijn buitenaardse ambities blijft het heroïsche verhaal van de eerste kat in de ruimte nog jaren onderbelicht. Dat wil zeggen: tot in 2018, wanneer een crowdfundingsactie genoeg geld ophaalt om een bronzen standbeeld te laten plaatsen bij de International Space University bij Straatsburg in Frankrijk. Het 1,5 meter hoge standbeeld toont Félicette op een aardbol. Ze lijkt omhoog te staren naar de sterren, waar ze dichterbij is gekomen dan welke andere kat ooit.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
