Al in 1947 stuurden de Verenigde Staten een raket met fruitvliegjes de ruimte in. Ze bereikten een hoogte van 109 kilometer en keerden veilig met een parachute terug naar de aarde. Hiermee waren ze officieel de eerste dieren die een ruimtereis overleefden. Met hun succesvolle missie maakten de fruitvliegjes de weg vrij voor vele astronauten die zouden volgen – mens én dier.
1. Albert I-V (1948-1951)
De Russische astronaut Joeri Gagarin ging de geschiedenisboeken in als eerste mens in de ruimte, maar de echte eer gaat naar Albert II, een resusaap die in 1949 als eerste zoogdier de ruimte in werd geschoten.
Leestip: Briljant of krankzinnig? Een ruimtespiegel die zonlicht weerkaatst naar de aarde
Zijn voorganger, Albert I, werd in 1948 de hoofdpersoon van een eerste poging, maar overleed al voor de lancering. Albert II wist een jaar later wel de ruimte te bereiken, maar overleed doordat de capsule door een parachutestoring neerstortte. Albert III overleed door een explosie van de raket al op ruim tien kilometer hoogte en ook Albert IV en Albert V overleefden hun ruimtereis niet vanwege een kapotte parachute.
2. Laika (1957)
Verreweg de beroemdste dierlijke ruimtevaarder is het Russische hondje Laika, dat op 3 november 1957 werd gelanceerd in Kazachstan. Ze was het eerste levende wezen dat in een baan om de aarde werd gebracht. Laika was een straathond die in enkele weken werd klaargestoomd voor haar ruimtemissie. Ze moest wennen aan grote G-krachten, werd dagen achter elkaar in een kleine kooi gezet en kreeg eten in gelatinevorm. Ook onderging ze operaties waarbij sensoren voor hartslag, bloeddruk en ademhaling werden aangebracht.
Al vanaf het begin was duidelijk dat Laika de ruimtereis niet zou overleven. Het in elkaar zetten van de raket was een haastklus geweest en er was onder andere een probleem met de klimaatbeheersing. Volgens de officiële lezing stierf Laika pas op dag zes, maar in 2002 werd duidelijk dat ze al enkele uren na de lancering was overleden door stress en oververhitting. Spoetnik 2 keerde uiteindelijk na 162 dagen in de ruimte terug naar de aarde.
3. Able en Baker (1959)
Het liep gelukkig niet voor alle dieren slecht af. De Amerikanen boekten hun eerste succes met de aapjes Able en Baker, die een hoogte van zo’n 480 kilometer bereikten. De vlucht duurde zo’n zestien minuten en beide dieren overleefden het avontuur. Althans, in eerste instantie: Able overleed een paar dagen later tijdens een operatie om een van de elektrodes te verwijderen die was gebruikt om zijn lichaamsfuncties te meten. Baker had meer geluk en overleed pas in 1984, op 27-jarige leeftijd.
4. Belka en Strelka (1960)
In 1960 lanceerde de Sovjet-Unie Spoetnik 5, met aan boord de honden Belka en Strelka, een rat en een stel muizen. De dieren bleven zo’n 24 uur in de ruimte, legden ongeveer 700.000 kilometer af en werden bij terugkomst op de aarde als helden onthaald.
Leestip: Dit is volgens wetenschappers de ideale maaltijd voor astronauten
Ze waren de eerste levende wezens die een volledige ruimtemissie overleefden. Belka en Strelka werden na hun dood opgezet en zijn nog steeds te bewonderen in het Kosmonautenmuseum in Moskou.
5. Ham (1961)
Chimpansee Ham was drie jaar oud toen hij in 1961 door de Amerikanen op reis werd gestuurd. Er werden verschillende sensoren op zijn lichaam geplaatst en hij kreeg een sonde in zijn rectum.
Ham was zo getraind dat hij tijdens zijn ruimtereis bepaalde handelingen moest uitvoeren: als hij daarin slaagde zou hij beloond worden met eten, als het niet goed ging zou hij een schok krijgen. Hij voerde zijn taken zo goed uit dat de Amerikanen het slechts enkele maanden later al aandurfden om een mens de ruimte in te sturen: Alan Shepard was op 5 mei 1961 de eerste Amerikaan in de ruimte.
De vlucht van Ham was kort maar krachtig en duurde 16 minuten en 39 seconden. Hij keerde veilig terug naar de aarde en mocht zijn ‘pensioen’ in de dierentuin uitzitten.
6. Félicette (1963)
‘Astrokat’ Félicette was onderdeel van het Franse ruimtevaartprogramma en de eerste kat in de ruimte. Ze werd gelanceerd op 18 oktober 1963 en bereikte een hoogte van 157 kilometer, waar ze zo’n vijf minuten gewichtsloos was.
Leestip: Astrokat Félicette overleefde een ruimtevlucht – maar werd alsnog geofferd voor de wetenschap
Haar ruimtevlucht was onder andere bedoeld om de invloed van gewichtloosheid op het centrale zenuwstelsel te meten. Ook waren er voorafgaand aan de lancering elektroden in haar hersenen geïmplanteerd om de hersenactiviteit in de gaten te houden.
In totaal duurde de vlucht ongeveer een kwartier, waarna ze veilig met een parachute terug op aarde kwam. Voor Félicette liep het helaas toch slecht af. Slechts enkele dagen na haar succesvolle terugkomst werd ze geëuthanaseerd omdat onderzoekers haar hersenweefsel wilden analyseren.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
