Het oosten van Ierland is – soms letterlijk – een schatkamer van historisch erfgoed. Het is een enorm gebied, zowel geografisch als chronologisch, want het omvat zeventien graafschappen en een geschiedenis van meer dan vijfduizend jaar.
Van Dublin naar Glendalough
De meeste reizen in Ierland beginnen in Dublin, de hoofdstad van de Republiek Ierland die bekendstaat om zijn geschiedenis, literaire erfenis en craic, een woord dat zoiets betekent als lol hebben, elkaar plagen en gezellig samenzijn – en dat is ruimschoots te vinden in de vele pubs van Dublin.
Je zult zeker dorst krijgen nadat je met open mond het wonderbaarlijke Book of Kells hebt bekeken, een rijkelijk geïllustreerd evangeliehandschrift dat in 800 na Chr. werd vervaardigd en nu ligt uitgestald in de sfeervolle Old Library van het Trinity College. Les je dorst daarna in Davy Byrnes, een pub die geassocieerd wordt met een veel recenter maar niet minder beroemd boek. In Ulysses, het meesterwerk van James Joyce uit 1922, is dit de pub waar de hoofdpersoon Leopold Bloom geniet van een glas bourgogne en een sandwich met gorgonzola.
Vanuit Dublin neem je de pittoreske route naar het zuiden, waarbij je de R115 zestig kilometer lang volgt, via het Wicklow Mountains National Park naar Glendalough, een kloosternederzetting die in de 6e eeuw werd gesticht door Sint-Kevin en bekendstaat als ‘de vallei van de twee meren’. De ronde toren is 33 meter hoog en het is niet moeilijk je voor te stellen hoe de monniken hier ooit woonden en hun gebeden opzegden, en in hun scriptorium handschriften zo prachtig als het Book of Kells verluchtten.
De Maritime Gateway
Rijd naar de zuidkust – richting verhalen over emigranten en invasies. Het ‘hongerschip’ Dunbrody ligt aangemeerd aan de kade van New Ross, op een kleine honderd kilometer van Glendalough. Het is een replica van een coffin ship (‘doodskistschip’), het type driemaster waarmee ruim één miljoen mensen vanuit Ierland naar Noord-Amerika emigreerden om aan de hongersnood als gevolg van de aardappelziekte te ontsnappen. Onder hen bevond zich ook Patrick Kennedy, de overgrootvader van JFK, die in 1848 in New Ross inscheepte. (Zijn voormalige huis, de Kennedy Homestead, kan in het nabije Dunganstown worden bezichtigd.) De schepen die mensen naar de Nieuwe Wereld en naar een nieuw bestaan brachten, voeren langs Hook Head, waar de oudste nog functionerende vuurtoren ter wereld staat: dit baken werd achthonderd jaar geleden gebouwd en kan tegenwoordig worden bezocht.
Het naburige Waterford, de oudste stad van Ierland, werd in 914 door de Vikingen gesticht. Hun aanwezigheid kun je van dichtbij bestuderen in de Reginald’s Tower, waarna je een bezoek kunt brengen aan het Middeleeuws Museum, waar vijftiende-eeuwse priestergewaden, geweven van zijde en versierd met geborduurde scènes uit de Bijbel, tot de mooiste schatten van Europa behoren.
Neem de N25 richting het zuidoosten en volg deze gedurende 120 kilometer naar het havenstadje Cobh (spreek uit als het Engelse cove). Uitkijkend over de haven staat hier een standbeeld van de 17-jarige Annie Moore, de eerste immigrant die via Ellis Island tot de VS werd toegelaten, en haar twee jongere broers. Ze maakten de reis vanuit Cobh naar New York in 1891. Met de toeristische attractie ‘Titanic Experience’ wordt een veel minder fortuinlijke reis herdacht, die van de gedoemde oceaanstomer die Cobh (destijds Queenstown geheten) in 1912 als laatste haven aandeed voordat ze aan haar tragische eerste (en laatste) overtocht begon.
De stad Cork, een kleine 25 kilometer landinwaarts, is een goede plek om wat te eten. Koop je etenswaar in de English Market, die al sinds 1788 in gebruik is en wordt omschreven als de beste overdekte markt van de Britse Eilanden. Dit is de plek waar je de Ierse voorliefde voor vlees in al zijn aspecten kunt aanschouwen, bijvoorbeeld specialiteiten als crúbeens (‘varkensstappers’ oftewel varkenspootjes) en drisheen (bloedworst). Zoals een standhouder het onverbloemd verwoordt: “Alles van het varken wordt verkocht, behalve zijn gegil.”
Sprookjeskastelen, het graf van een reus en een pint met een heks
Neem de snelweg M8 noordwaarts en volg deze gedurende een kleine honderd kilometer naar de Rock of Cashel, die ook wel St. Patrick’s Rock wordt genoemd. Deze groene heuveltop wordt bekroond door een cluster van middeleeuwse bouwwerken, waaronder een kasteel, een kathedraal en een kapel – een combinatie van Disney en Game of Thrones die een spectaculair uitzicht biedt over het platteland van Tipperary.
Van de Rock of Cashel rijd je oostwaarts naar het prachtige Lough Gur, waar het bijzondere archeologische landschap – met inbegrip van de grootste steencirkel van Ierland en een tombe die bekendstaat als Giant’s Grave (‘Het graf van de reus’) – wordt toegelicht in het erfgoedcentrum, gevestigd in een huis met rieten dak. Geniet hier van een picknick naast het hoefijzervormige meer.
Je kunt ook westwaarts rijden, vanuit de Rock of Cashel naar het stadje Kilkenny en daar de Medieval Mile (‘Middeleeuwse Mijl’) volgen, van de dertiende-eeuwse St. Canice’s Cathedral (beklim de toren uit de 9e eeuw, als je kunt) naar het kasteel van Kilkenny. Dit slot werd gesticht door een Normandische ridder genaamd ‘Strongbow’ (‘Sterke boog’), een naam die door dreigende hoektorens en kantelen wordt benadrukt.
Ook het bier in Kilkenny dateert uit middeleeuwse tijden, toen het door de monniken van de abdij van Sint-Franciscus werd gebrouwen. Bezoek de ruïnes van de abdij, als onderdeel van de ‘Smithwick’s Experience’, een multimediarondleiding door de voormalige brouwerij, waar een van de oudste ale-bieren van Ierland werd bereid. Als je het bier liever alleen drinkt, kun je Kyteler’s Inn proberen, een gelegenheid die in 1324 door Alice Kyteler werd opgericht, een ‘dame’ die haar vier rijke echtgenotes zou hebben vergiftigd en volgens sommigen een heks was – maar laat je daardoor niet afhouden van een stevige pint.
Van christendom tot heidendom
Rijd ruim honderd kilometer noordwaarts richting Clonmacnoise, een complex van vroegchristelijke kerken en hoge steenkruizen die ruim duizend jaar oud zijn. Deze prachtige en ontroerende ruïnes vormden ooit een centrum van religie en scholing. De abtsstaf van brons uit de 11e eeuw werd hier tijdens opgravingen in de negentiende eeuw ontdekt en is nu te bewonderen in het National Museum of Ireland in Dublin.
Van het christelijk erfgoed in Clonmacnoise reis je in noordoostelijke richting naar de Hill of Uisneach, een heidens landschap van mythen en magie. Uisneach werd lange tijd geassocieerd met Beltane, het oude vuurritueel waarmee de komst van de zomer wordt gevierd. Vanaf de heuveltop kun je twintig graafschappen zien liggen. Een enorme kei op de zuidwestelijke helling, de zogenaamde Catstone, markeert naar verluidt de laatste rustplaats van Ériu, de aardgodin naar wie Ierland is vernoemd, en fungeert als toegangspoort tot het hiernamaals. Volgens de legende is het meer Lough Lugh, op de top van de heuvel, de plek waar de zonnegod verdronk. Uisneach is boerenland in privébezit, maar rondleidingen met een gids zijn van mei tot september (woensdag tot en met zondag) mogelijk.
Cavan Burren Park
Vanuit Uisneach voert een rit van 120 kilometer je naar het Cavan Burren Park, aan de grens met Noord-Ierland. Dit is de ideale plek om na de reis de benen te strekken op de bijna tien kilometer aan wandelpaden en een kans om het kalksteenplateau met zijn talloze bouwsels uit de steen- en bronstijd te bezichtigen. Dit historisch belangrijke landschap is gehuld in een sluier van folklore; veel van de tombes, meren en andere geologische formaties worden geassocieerd met reuzen, feeën, magische paarden en druïden. Volgens een van de gidsen werden deze plekken “gebruikt door kinderloze stellen om de liefde te bedrijven, in de hoop zwanger te worden”. De romantisch aangelegde bezoeker kan ervoor kiezen 150 kilometer oostwaarts naar Carlingford te rijden, om daar plaats te nemen op de ‘aanzoekstenen’, waar geliefden traditioneel aan de feeën vroegen om hun verbintenis te zegenen met nageslacht.
Brú na Bóinne en de Hill of Tara
Ruim 140 kilometer ten zuidoosten van Cavan Burren, en slechts vijftig kilometer ten noorden van Dublin, ligt het UNESCO werelderfgoed Brú na Bóinne. In een bocht van de rivier de Boyne liggen drie reusachtige grafheuvels: Newgrange, Knowth en Dowth. Alleen Newgrange en Knowth zijn vanuit het bezoekerscentrum te bezichtigen met een gids, en alleen Newgrange is vrij toegankelijk voor bezoekers. De reusachtige en magnifieke grafheuvels van steen en aarde werden rond 3200 v. Chr. opgericht, nog vóór de piramiden van Egypte en het Engelse Stonehenge. Aangenomen wordt dat de heuvels niet alleen als graven dienden, maar ook als observatoria voor de zonnekalender. Als het weer meezit, valt de zon op de winterzonnewende door de ingangen van twee van de heuvels, waardoor de interne grafkamers in licht baden.
Een kleine dertig kilometer ten zuiden van Brú na Bóinne ziet de Hill of Tara er vanuit de lucht uit als een stel verbonden ringen. De gewijde en symbolische plek bestaat uit grafheuvels, greppels, aardwallen en rituele stenen. Dit was de plek waar de Ierse koningen werden gekroond en gevierd en waar de heilige Patrick zijn nieuwe geloof – het christendom – zou hebben gepredikt, in weerwil van de tegenstand van de druïden en hun goden. Is er een betere plek om je reis af te sluiten?
