Als je van de dagelijkse veerboot stapt, door de menigte op de kade laveert en over een voetpad loopt waarlangs inktvis aan zonneschermen hangt te drogen, kom je uit in een doolhof van keienstraatjes, met aan weerszijden winkeltjes en terrasjes van restaurants. Je bent in de hoofdplaats of choravan het Griekse eiland Naxos beland.
Gelegen op vier uur varen met de veerpont vanuit Athene is het eiland Naxos vergeleken met zijn toeristische buren Mikonos en Santorini een sereen toevluchtsoord. Naxos is het grootste eiland van de Cycladen en het enige waar de bevolking zichzelf kan onderhouden, want alle verse waar groeit op het eiland en hoeft dus niet te worden aangevoerd. De Naxioten bebouwen hun 430 vierkante kilometer aan groene en afwisselende landschappen al millennialang, en tegenwoordig trekt het eiland elk jaar duizenden toeristen die hier komen om van gastronomische schatten te genieten.
Volgens de Griekse mythologie zegende de god van de wijn, Dionysus, het eiland Naxos met vruchtbaarheid. En inderdaad produceren de landschappen hier een overvloed aan verse ingrediënten, die de superlokale keuken van het eiland uniek maken. Wegens een gebrek aan natuurlijke havens is de visserij hier niet de belangrijkste voedselbron. In plaats daarvan grazen koeien op kustweiden die de zilte nevel van de zee opzuigen, terwijl in de heuvels loslopende geiten en schapen aan wilde oregano en tijm knabbelen en hanen en konijnen zich te goed doen aan de compost van de inwoners, die rijk is aan groenten. Onder de droge en kale Cycladen is Naxos uniek, want het eiland produceert een rijke oogst aan kazen, vlees, boter, aardappelen, olie, honing, kruiden en kitron, de plaatselijke sterke drank die wordt gemaakt van de bladeren en vruchten van de citroenboom. (Bezoek de eilanden waar het marmer voor de meeste beelden uit de Griekse oudheid vandaan komt.)
Naxioten eren deze stoere en natuurlijke smaken in recepten waaraan geen smaakmakers toegevoegd hoeven te worden. In het stadje Naxos zelf is het niet moeilijk om uitmuntende traditionele gerechten te vinden, maar je zou jezelf te kort toen als je niet ook de slingerwegen langs de klippen aan zee zou verkennen om daar van maaltijden te genieten met het aroma van de lokale cultuur van bergdorpen.
Zeker proberen
Kokoras me Makaronia (haan in rode saus met spaghetti): het stevige vlees van de hanen op Naxos, die op ruig terrein foerageren en zo spiermassa opbouwen, moet langer worden gegaard dan dat van gewone hanen. Het vlees wordt urenlang in rode wijn en tomatensaus gestoofd, waardoor een weelderige saus ontstaat die het goed doet bij verse spaghetti. Hoewel dit gerecht op Naxos alomtegenwoordig is, kun je het beste in een dorpstaverna eten: probeer Pigi in Ano Potamia of Matina & Stavros in Koronos.
Wild konijn: in het familiebedrijf Taverna Axiotissa in Kastraki accentueren de koks de rijke natuurlijke smaak van dit vlees door het met citroen, ui en oregano te braden, in een gerecht genaamd kouneli riganato. Bezoek het dorp Melanes om er in O Giorgis konijn te proberen. Het gerecht is langzaam gestoofd tot een stifado van rode wijn, tomatensaus en geurige kruiden.
Geit: dit vlees wordt vaak gekookt gegeten met hórta (wilde of verbouwde bladgroenten) en heeft een karakteristieke smaak, dankzij de sterke aroma’s van de kruiden die de geiten eten. Eenvoudige gerechten als geroosterde geit met uien (kleftiko) of gestoofd geitenvlees zijn op hun best in de Taverna Lefteris en de Taverna Platanos in Apeiranthos, een dorpje dat bekendstaat om zijn gezamenlijke feestmaaltijden.
Melachrino (walnotencake): op Naxos groeien volop walnoten, en naast de traditionele baklava hebben de Naxioten ook een stevige cake gecreëerd die is doordrenkt met de plaatselijke kitron. Met gebruik van zuivelproducten, olijfolie en verse waar van de eigen akkers serveert Apolafsi, een restaurant in Kastraki, een volledig en overvloedig menu waarin melachrino een heerlijke hoofdrol speelt.
Hoe er te komen
Boek een overtocht op de dagelijkse veerboot van Athene naar Naxos of naar omringende eilanden als Mikonos en Santorini. In de zomer zijn de veerboten overvol, dus betaal je extra voor ruimere zitgelegenheid in de eerste klas. Je kunt ook buiten het hoogseizoen gaan (mei-juni en september-oktober) of direct vanuit Athene vliegen met Aegean Airlines-Olympic Air. Huur een auto of buggy om de dorpen te bezoeken, want het busvervoer kan een puzzel zijn en sommige trips kunnen uren duren. Voor een algemeen overzicht van het reizen naar Naxos is de website Discover Greece een handige leidraad.
Boek een kamer in een van de hotels van de chora en slenter dan langs gespecialiseerde winkeltjes als Tyrokomia Naxou (ambachtelijke kaas) of Tziblakis Traditional Shop (kruiden, theeën, tincturen en keukengerei). Voor een grondige verkenning van de plaatselijke keuken boek je een rondleiding of kookles bij Vioma Naxos. En als je na dat alles nog honger hebt, kun je de avond afsluiten in wijnbar-annex-restaurant Oniro, waar je van moderne versies van de klassieke runderstoofschotel (kalogeros) of langzaam gegaarde varkenspoot (rosto) kunt genieten.
Hoewel in de taverna’s op het eiland, door vaak echte familiebedrijven, veel aloude tradities in ere worden gehouden, maakt Oniro deel uit van de trend naar nieuwe benaderingen en moderne keukens.
“De jongere generaties die Naxos hadden verlaten om elders opleidingen te volgen en carrière te maken, zijn teruggekomen met nieuwe denkbeelden,” zegt Vaggelis Foutakoglou, geboren Naxioot en mede-eigenaar van Ep’Avlis, een boetiekhotel met eigen restaurant. “Ze komen terug maar houden de tradities in ere.”
Journaliste Danielle Bernabe woont in Los Angeles en schrijft over lifestyle, geschiedenis en eetcultuur. Vind haar op Instagram @dbernabe.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
