In de duizenden jaren dat er mensen in Europa wonen, zijn nieuwe rijken bovenop oude gebouwd. Juist daarom is dit continent een fascinerende plek voor onderaardse ontdekkingstochten. Je krijgt een kijkje in het verleden dankzij goed bewaard gebleven ondergrondse steden, schuilplaatsen en grafkamers.
Onzichtbaar en vergeten. Enkele van de oudste steden waren eeuwenlang verloren voordat ze per ongeluk werden teruggevonden. Sinds midden negentienhonderd worden in Spanje en Frankrijk nog steeds grotten van Neanderthalers uit de ijstijd ontdekt door herders, boeren en jagers. De Basilica Cisterne in Istanboel stamt uit het vroege Romeinse Rijk en was lange tijd vergeten. Tot duizend jaar later een academicus hoorde dat buurtbewoners onder hun vloer water konden ophijsen en vissen konden vangen. Van bunkers uit de oorlog tot historische mijnen, in deze Europese steden wil je ondergronds gaan.
Daal af in de opmerkelijke catacomben en crypten van Rome
Enkele van de oudste en langste graftunnels ter wereld kronkelen als een macaber labyrint onder de bruisende straten van Rome. Deze ondergrondse begraafplaatsen werpen licht op de historische begrafenispraktijken van de christelijke en Joodse gemeenschappen in de stad in de eerste eeuw. Sommige delen van de kilometerslange catacomben zijn nog amper verkend. Volgens deskundigen is er nog meer verborgen. Slechts enkele stukken zijn open voor het publiek. Populaire locaties zijn onder meer de oudere delen van de catacomben van Domitilla, de met fresco’s versierde tunnels in de catacomben van Priscilla en het museum en de crypte van de kapucijnen. Dit ossuarium is versierd met de beenderen en gemummificeerde skeletten van meer dan vierduizend monniken.
Maak een tocht onder de Tsjechische stad waar pils is uitgevonden
Onder de stad waar pils is uitgevonden, vind je een reeks koele tunnels, doorgangen en bronnen uit de dertiende eeuw die dienstdoen als ondergrondse koelkasten en bierkelders. In de stad Pilsen op een uur rijden ten zuidwesten van Praag kun je door gerestaureerde delen van tunnels lopen. Deze tunnels werden gebruikt voor de opslag van eten, als waterputten en als geheim ondergronds vestingwerk in de Middeleeuwen. Rondleidingen door de Pilsen Historical Underground eindigen met een bierproeverij in het brouwerijmuseum aan de oppervlakte. Na zdraví!
Wandel door een zoutmijn in Duitsland
Zout was ooit net zo kostbaar als goud. Meer dan vijf eeuwen lang werd het gewonnen in de zoutmijn van Berchtesgaden nabij de Oostenrijkse grens in de Beierse Alpen. Onder begeleiding van een gids daal je tot 650 meter af om meer te weten te komen over het historische en culturele belang van de zoutwinning in de regio. Je loopt door een uitgestrekte zoutgrot en maakt een ritje in een oude mijntrein. Ook kun je van twee ondergrondse glijbanen glijden en maak je een korte boottocht over de Spiegelsee, een ondergronds zoutmeer.
Ontdek een ondergrondse stad in Frankrijk
Naours was ooit een kalksteengroeve die in de twaalfde eeuw werd geopend en uiteindelijk zou uitgroeien tot een volwaardige ondergrondse stad. Op de hoogtijdagen in de zeventiende eeuw woonden er ongeveer drieduizend mensen. De stad was ruim een eeuw vergeten en werd vlak voor de Eerste Wereldoorlog herontdekt. De tunnels herbergden honderden kamers en twee dozijn galerijen die tijdens de oorlog een belangrijk rustpunt vormden voor de troepen aan het westelijk front. De vele graffiti van Franse, Engelse, Schotse, Ierse, Australische en Amerikaanse soldaten bieden inzicht in die tijd. In het nieuwe nabijgelegen Graffiti Museum wordt het leven achter de frontlinies van de Grote Oorlog belicht.
Bezoek de schuilkelders van Barcelona
Veel van de intrigerende ondergrondse plekken in Barcelona, zoals verlaten metrotunnels en een compleet ondergronds winkelcentrum dat in 1990 is gesloten, zijn eerder bijzondere (en vooral verboden) curiositeiten dan toeristische attracties. Refugi 307 daarentegen is onderdeel van het Museu d’Història de Barcelona in de wijk Poble Sec. Hier worden regelmatig rondleidingen gegeven. Van de duizenden schuilkelders die Barcelona telt, is dit een van de grootste. De schuilkelder is door angstige burgers in de heuvel Montjuïc gehakt. In de kelder konden circa tweeduizend mensen schuilen voor luchtaanvallen tijdens de Spaanse Burgeroorlog eind jaren dertig.
Verken de historische steegjes van Edinburgh
Vanwege de vele lagen van de geschiedenis moet je ondergronds gaan om de enige bewaard gebleven straat van Edinburgh uit de zeventiende eeuw te zien. Onder de historische Royal Mile begeleiden kitscherig verklede acteurs je door Real Mary King’s Close. Je loopt door opgegraven geplaveide steegjes, binnenplaatsen en kamers, terwijl je gids vertelt over het wel en wee van het dagelijks leven, zoals de slechte sanitaire voorzieningen en pestepidemieën. Deze plek, die lange tijd was begraven en vergeten, was het thuis van enkele van de armste inwoners van Edinburgh. Zij waren gedoemd om in het smerigste deel van de verticale stad in ellende te leven. Nachtelijke spooktochten zijn een populaire manier om de steegjes te verkennen.
Bekijk prehistorische holenkunst in Spanje
Aan het einde van de negentiende eeuw ontdekte een jager per toeval Altamira. Deze natuurlijke grot was bezaaid met botten van dieren en ongelooflijke rotskunst uit 35.000 tot 11.000 v.Chr. De grot bood eeuwenlang bescherming tegen de elementen, waardoor de okerkleurige tekeningen van bizons, paarden, mensen en wilde zwijnen goed bewaard zijn gebleven. Op de natuurlijke glooiingen van de wanden van de grot zijn ook eeuwenoude handafdrukken en -contouren te zien. De grot is een van de achttien locaties met holenkunst uit het Paleolithicum in Noord-Spanje. Samen vormen ze een werelderfgoedlocatie. Hoewel in het (ondergrondse) museum uitstekende reproducties van de holenkunst te bewonderen zijn, kun je met wat geluk in enkele van de andere Cantabrische grotten originele tekeningen bekijken. Om de tekeningen te beschermen, mogen elke week slechts vijf willekeurig gekozen museumbezoekers er naar binnen.
Dwaal door het verzonken paleis van Istanboel
Yerebatan Sarayi, oftewel het Verzonken Paleis, is de juiste benaming voor dit opzichtig versierde ondergrondse reservoir dat tijdens de heerschappij van de Oostromeinse keizer Justinianus in 532 v.Chr. is gebouwd. De Basilica Cisterne grenst aan de Hagia Sophia. In een ruimte die door honderden enorme zuilen wordt ondersteund, werd ooit 66 miljoen liter water bewaard dat via aquaducten naar de bovengelegen stad werd vervoerd. Nu doorkruisen verhoogde loopplanken de ruimte, waarin nog slechts een ondiep laagje helder water staat. Een gedetailleerde Medusakop houdt ondersteboven de wacht. De Romeinen zouden naar zeggen beelden van goden plaatsen op plekken die ze wilden beschermen.
Bezoek een bakstenen onderwereld in Brussel
Bezoek de kelders van het voormalige Hof van Brussel. Dit staat bekend als een van de mooiste middeleeuwse paleizen van heel Europa. Het Coudenbergpaleis werd in 1731 verwoest bij een brand. Vervolgens werd het met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor een nieuw gebouw. De bakstenen onderwereld is nu gerestaureerd. Op deze archeologische locatie kun je de voormalige opslagruimtes, keukens en zelfs een middeleeuwse straat bekijken, die ooit uitzicht bood op de lucht in plaats van een plafond van puin. In het bovengrondse Museum van de Coudenberg vind je kleipijpen, een wapenuitrusting en andere artefacten die tijdens de uitgraving zijn gevonden.
Meghan Miner Murray is een onderzoeker die bijdragen levert voor National Geographic Traveler, een freelance schrijver en een duikgids op Hawaï. Volg haar op Instagram.
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
