De vraag is bijna zo oud als de aandrang om te reizen: hoe leg je de ervaringen vast die je op je omzwervingen hebt opgedaan en de lessen die je al reizend hebt geleerd?
In een tijd waarin we alles digitaal kunnen vastleggen, is die vraag des te urgenter geworden. Want hoewel je op het internet alles kunt bewaren, zal een post op Instagram bij lange na niet het echte reisgevoel weerspiegelen dat je wilt overbrengen. Hoe je je op die bijzondere plek voelde, wat je rook, hoe het eten er smaakte, wat de mensen om je heen aan het doen waren en hoe ver de echo’s door die kloof schalden.
Het is dan ook geen verrassing dat het reisdagboek weer helemaal terug is van weggeweest. Als het bijhouden van zo’n dagboek goed genoeg was voor de Griekse geschiedschrijver Herodotus, wiens fascinerende verslagen van zijn lange reizen door het oostelijk Middellandse Zeegebied en Egypte (de Historiën, circa 440 v. Chr.) de tand des tijds met glans hebben doorstaan, dan is die methode ook goed voor het vastleggen van jouw reiservaringen.
(Reis door de tijd met 21 vrouwelijke globetrotters die de wereld veranderden.)
Met behulp van de beproefde ‘analoge technologie’ van het reisdagboek kun je een persoonlijke en authentieke momentopname van een bepaalde reiservaring optekenen en die ervaring tot je laten spreken en jouw toekomstige reizen laten verrijken. Het is niet altijd nodig om grootse momenten op Instagram te zetten en je huis te vullen met souvenirs.
Er zijn natuurlijk heel moderne manieren om een nuttig en inspirerend reisdagboek bij te houden. En verrassend genoeg hebben we het dan niet over het posten van reiservaringen online. Omdat we op een internetprofiel het liefst onze beste kant laten zien, delen we online vaak alleen ervaringen waarvan we denken dat ze door andere mensen gewaardeerd zullen worden. In een persoonlijk reisdagboek leg je een authentiekere versie van jouw ervaringen vast, zonder dat je rekening hoeft te houden met dat brede publiek. Jouw lezersgroep bestaat in dat geval maar uit één persoon: jezelf.
Met een materieel reisdagboek in handen bezit je veel meer dan een foto en een paar woorden. Je hebt daarin vastgelegd wat voor jou belangrijk was en is. Als je door jouw reisdagboek bladert of een stapeltje echte foto’s van je reis bekijkt en daarbij praat over je ervaringen en gevoelens van destijds, deel je momenten met de persoon die je toen was. Met een beetje planning, een pen en wat papier kun je de belangrijkste ervaringen op je volgende reis voor later vastleggen. Het klinkt misschien als een flinke uitdaging, maar als je eenmaal op gang bent, zul je er geen spijt van krijgen.
Tijd voor jezelf
De eerste stap om met succes een reisdagboek bij te houden, nog voordat je op pad gaat of het luchtruim kiest, is het inpakken van de juiste spullen. De Noorse Hedda Helle Kalland (@mochibujo op Instagram en YouTube) voorziet in haar onderhoud door haar reiservaringen op internet te delen en een online-reisdagboek bij te houden.
“Je hebt een paar dingen nodig die je makkelijk te voorschijn kunt halen en kunt meenemen, waar je ook bent,’ zegt Kalland. ‘Ik probeer het mezelf op reis zo gemakkelijk en simpel mogelijk te maken.’
(Waarom het plannen van een reis goed is voor je geestelijke gezondheid.)
Om ervoor te zorgen dat je bij je ervaringen stilstaat en erover nadenkt, kun je het best wat tijd inplannen waarin je in een café of bar gaat zitten of op een strand of in een park neerstrijkt. Laat je smartphone je op de afgesproken tijd waarschuwen en ga dan zitten schrijven: noteer vijf of tien minuten lang alles wat in je opkomt, zonder te oordelen. Op reizen met strak geplande rondleidingen kan het een verademing zijn om wat tijd voor jezelf te reserveren en de schoonheid en fascinerende dingen die je hebt gezien in je op te nemen. Het helpt ook om een tijdstip van de dag te kiezen waarop we het sowieso rustiger aandoen, zoals op een treinreis of aan het einde van de avond.
Wie last heeft van een writer’s block, kan voorin het reisdagboek wat eenvoudige aansporingen opschrijven: welke dingen heb ik vandaag voor het eerst in m’n leven gedaan of gezien? Heb ik vandaag bijzondere emoties ervaren? Wat kan ik op dit moment op deze plek horen of ruiken? Wat was het moeilijkste dat ik vandaag heb meegemaakt en hoe ben ik daarmee omgegaan? Heb ik vandaag dingen gezien of gedaan die ik thuis zou willen toepassen?
Tip van een pro: Gebruik grappige of interessante schrijfwaren om het bijhouden van je dagboek nog leuker te maken. Probeer diverse kleuren inkt. Neem wat stickers, postzegels en plakkertjes mee om je aantekeningen te benadrukken. Laat je door je reisbestemming inspireren tot een kleurenpalet en maak dat tot het visuele thema van jouw reisdagboek.
Wat jij belangrijk vindt
Het vastleggen van ervaringen is altijd ondergeschikt aan jouw aanwezigheid in het hier en nu en jouw bewuste betrokkenheid bij het reizen. Als je iets betoverends of wonderbaarlijks ziet of meemaakt, of wordt overvallen door een golf van adrenaline of zenuwen, neem dan de tijd om die gevoelens bewust te ervaren.
Je kunt niet elk detail van je reis optekenen, dus moet je je concentreren op het vastleggen van de momenten die er voor jou toe doen. Misschien gaat het om een maaltijd, een museumstuk, een gesprek met een verkoper of je reispartner. Maak een foto, krabbel snel wat aantekeningen neer, vraag om een recept, maak een schetsje, bewaar een ticket of leg wat bloemen in je dagboek te drogen. De details die je daarmee hebt vastgehouden, zullen je vele jaren later helpen om je die momenten te herinneren en ze opnieuw te beleven.
(Hoe zet je je werk van je af als je op reis bent?)
Door snel wat basisgegevens op te schrijven zul je later veel meer hebben aan de aantekeningen en foto’s die je hebt bewaard. Maak er een gewoonte van om overal waar dat mogelijk is de datum, het tijdstip en de plek te noteren.
National Geographic-fotograaf Mark Thiessen gebruikt zijn smartphone om GPS-gegevens vast te leggen van de plekken waar hij werkt. Dat helpt hem om foto’s die hij op zijn reizen heeft gemaakt later precies te kunnen identificeren. ‘Kort voordat de coronavirus-pandemie uitbrak,’ vertelt hij, ‘bezocht ik in de Ethiopische woestijn een archeologische opgraving en ik wilde gewoon weten waar ik me precies bevond. Ons kamp lag midden in de woestijn en we reden elke ochtend drie kwartier naar een ander stuk van de woestijn, maar alles leek op elkaar,’ vertelt hij. ‘Net zoals je een ezelsoortje in een bladzijde van een boek vouwt om een interessante pagina te markeren, zo kun je een foto maken en de GPS-gegevens op je smartphone als ezelsoortje gebruiken, waarbij je ook nog de datum en het tijdstip vastlegt en later kunt zien hoe de plek eruitzag. Het is alsof je als een Klein Duimpje broodkruimels op je reis hebt achtergelaten.’
Thiessen wijst erop dat het gebruik van een digitale camera met GPS-functie veel stroom van de accu vergt; de oplossing is om met je smartphone even een foto te maken, waarmee je alle benodigde informatie vastlegt.
Wanneer je in de gelegenheid bent om iets in je analoge dagboek op te schrijven, voeg dan handige informatie toe door de juiste tijdsaanduiding en locatie te noteren. Je kunt bijvoorbeeld boven een aantekening van een herinnering een paar gegevens opschrijven – ‘16:40 uur, East Village, NYC’ – of wat meer tijd nemen om een bepaald landschap of stadsgezicht te schetsen om de plek aan te geven waar je iets bijzonders hebt meegemaakt.
Tip van een pro: Weet je niet waarover je moet schrijven? Begin dan met je zintuigen. Je kunt vastleggen hoe dat stokbrood in Parijs smaakte of hoe het prairiegras in de buurt van Mount Rushmore rook. Het is een van de levendigste manieren om je ervaringen later opnieuw te beleven en herinneringen op te halen.
Een handvol foto’s
Het beste reisverslag berust op foto’s en aantekeningen die uitdrukken wat je op een bepaald moment hebt meegemaakt of gevoeld. Jouw eigen foto van de Eiffeltoren is uniek voor het moment dat jij op die plek was.
Voor iedereen die een reisdagboek bijhoudt, is het een uitdaging om al die ervaringen terug te brengen tot een overzichtelijk verslag. Je herinnert je misschien niet alles meer, dus kun je maar het best de gevoelens en zintuigelijke ervaringen vastleggen die voor jou belangrijk zijn.
National Geographic-fotograaf Becky Hale zegt dat ze altijd één enkele foto probeert uit te kiezen die veel vertelt over de reis die ze heeft gemaakt, zoals de foto die ze uitprintte na een reis naar Schotland met haar man.
‘Eerlijk gezegd zou ik gedurende de hele reis foto’s hebben kunnen maken. Toen ik weer thuis was, besloot ik één enkele foto af te drukken, die ik had genomen toen we door de Schotse Hooglanden wandelden. Ik heb hem op een vrij groot formaat afgedrukt, om aan te geven hoe nietig ik me in dat landschap voelde,’ vertelt Hale. ‘Ik vond het beter aanvoelen om één krachtige foto af te drukken, die symbolisch was voor de plek waar ik was geweest. Beter dan een hele reeks foto’s van alle mooie momenten van die reis af te drukken en in te lijsten. Telkens als ik naar die ene foto kijk, herinner ik me die geweldige middagwandeling, maar ook de adembenemende landschappen die ik op die reis heb gezien.’
Tip van een pro: Als je naderhand jouw foto’s bewerkt, wees dan niet te formeel. Druk een paar foto’s af, maar niet te veel; elke foto die je uitkiest, zou weer een ander verhaal moeten vertellen, in plaats van dat je meerdere gelijksoortige foto’s gebruikt. Stel een limiet in voor het aantal foto’s dat je van een bepaalde dag of reis wilt gebruiken. En kies één foto uit die de reis als geheel goed uitdrukt, en hang die aan de muur.
Je eigen verhaal
Hoe veelzeggend beelden ook zijn, houdt het niet alleen bij foto’s. Je kunt willekeurige gedachten opschrijven en wat plakboekspullen verzamelen (tickets, brochures, ansichtkaarten), maar hoe maak je voor jouw reisdagboek van al dat materiaal een samenhangend verhaal?
Stel je voor dat jouw ‘reisarchief’ een geschenk is dat je jezelf jaren later zal overhandigen. Wat zou je daarin willen terugzien, welke dingen zouden ook later nog betekenis voor je hebben? Houd het klein en overzichtelijk, in plaats van volledig en overweldigend. Groepeer voorwerpen in je archiefje op datum en locatie, zodat je je herinneringen kunt plaatsen. Jouw foto’s en aantekeningen helpen je om te herbeleven hoe je je op een bepaalde plek hebt gevoeld en wanneer dat was. Je hoeft je niet over elke keuze het hoofd te breken: bedenk dat het om niet meer dan een plezierige terugblik op je reis gaat.
Wees niet bang om wat hulp te vragen – of advies van experts. Met een fotografische collectie die teruggaat tot de jaren zeventig van de negentiende eeuw hebben de archivarissen van National Geographic een enorme hoeveelheid dagboekaantekeningen, reisverslagen, brieven en andere voorwerpen met daarin onschatbare informatie bijeengebracht en voor een breed publiek beschikbaar gemaakt. “We bezitten vooral fotografische archieven, hoewel we ook illustraties en aanvullend materiaal hebben, zoals bijschriften bij foto’s en aantekeningen van expedities,’ zegt Rebecca Dupont, beeldarchivaris bij National Geographic. ‘De bijschriften en aantekeningen die bij de foto’s horen, zijn vaak door de fotografen zelf geschreven en kunnen veel vertellen over de dingen die ze hebben beleefd en gezien en de mensen met wie ze hebben gesproken; daarnaast geven ze basisinformatie als de datum, het tijdstip en de locatie.’
Elke reis die je onderneemt, of hij nu kort of lang is en of het nu om een opwindend avontuur gaat of om een rustige vakantie, kan herinneringen opleveren die voor jou net zo bijzonder zijn als die van de grote ontdekkingsreizigers en pioniers. En het herbeleven van zo’n herinnering wordt iets gemakkelijker als je jezelf wat tijd gunt om reisaantekeningen te maken.
Tip van een pro: Beperk de ruimte die je na een reis aan het vastleggen van je herinneringen besteedt. Eén notitieblok, een paar afgedrukte foto’s en een schoenendoos met wat aandenkens, je dagboekaantekeningen en foto’s zouden genoeg moeten zijn.
'' Journaliste Anna Lee Beyer woont in Texas. Je kunt haar vinden op Twitter. Allie Yang, hoofdredacteur van National Geographic Travel, heeft aan dit artikel bijgedragen. ''
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op nationalgeographic.com.
