Maak een respectvolle buiging bij de tempelpoort. Maak je handen en mond schoon bij de fontein. Luid de bel. Laat een naamstrookje achter met een wens, steek een kaars aan en drie stokjes wierook, gooi munten in de giftendoos en zing soetra’s. Laat je pelgrimsboekje stempelen. Verlaat de tempel door de poort, buig nogmaals. Volg de rode markeringen naar de volgende tempel. Herhaal dat alles 87 keer.
Of niet. De Shikoku Henro, een van de langste pelgrimsroutes in Japan, is omgeven met oude gebruiken maar er gelden maar weinig strenge regels. Je hoeft de route niet eens te te voet af te leggen: veel Japanners verkiezen tegenwoordig de auto, anderen reizen per trein of fiets. ‘Boeddhisme is meer een leefwijze dan een religie die voorschrijft wat wel en niet mag,’ zegt Shikoku Henro-kenner David Moreton. ‘Maar het tonen van respect is belangrijk.’
Een bedevaart in opkomst
Interesse in langeafstandswandelingen is groter dan ooit. De beroemde Camino de Santiago in Spanje werd afgelopen jaar door 446.000 pelgrims bewandeld: een record. Het bezoekersaantal van de Henro is daar slechts een fractie van. Toch lijkt het aantal buitenlandse bezoekers toe te nemen.
De rondwandeling voert door alle vier de prefecturen van Shikoku, het op drie na grootste eiland van Japan. In de afgelopen duizend jaar is het decor van de route flink veranderd. De weg naar verlichting loopt langs boerderijtjes, drukke snelwegen en de ene na de andere verkoopautomaat. Maar ook langs panoramische uitzichten over kustlandschappen die rechtstreeks uit een houtsnede van kunstenaar Ando Hiroshige lijken te komen.
De 88 tempels van Shikoku bezoeken
Een logische plek om te beginnen is tempel 1, in de noordoostelijke prefectuur Tokushima. Naast een vijver vol karpers probeert gids Jun Hasiba vragen te beantwoorden over hoe een achtste-eeuwse Japanse monnik de inspiratiebron was voor een 1200 kilometer lange route langs 88 tempels die duizend jaar later nog steeds wordt bewandeld. ‘Iedereen kent Kukai, we leren over hem op school,’ zegt Hashiba.
Kukai werd geboren op dit eiland en was de grondlegger voor een van de populairste boeddhistische sekten in Japan: Shingon. ‘We bewonderen hem om zijn vaardigheden als een dichter, geleerde en kunstenaar: hij was een vaardig kalligraaf,’ zegt Hashiba.
Langs het zes kilometer lange traject tussen tempel 20 en tempel 21 groeien metershoge cipressen, ceder en bamboe. Rotsblokken versierd met touwslingers, een belichaming van de goden, houden ons gezelschap, net als jizo: beeldjes met rode slabbetjes die dienen als de beschermers van kinderen en reizigers. Kukai, die ook Kobo Daishi wordt genoemd, is er ook, gepersonifieerd in de wandelstok voor pelgrims met een inscriptie van woorden die ‘samen reizen’ betekenen.
Japanse vriendelijkheidscultuur
Pelgrims op de route zijn steevast verrast door de vriendelijkheid van de lokale bevolking. Dit is de cultuur van osettai, een uniek element van de pelgrimstocht op Shikoku. Meer dan eens krijgen de wandelaars een mandarijn of wat zoets toegestopt.
Op de Henro komen geschenken in allerlei vormen. Een daarvan is de kans om contact te leggen met mensen die zich inzetten voor het vakmanschap en de tradities die in andere plekken al lang zijn opgegeven. Zo ontmoet ik Ranshu Yano, meester in de verdwijnende kunst van ai-zome, een verftechniek. De regio Tokushima produceert natuurlijke indigo voor verf; indigo textielen werden vroeger gebruikt in de kleding van samoerai. ‘Wat ik doe wordt al duizend jaar door mensen gedaan,’ zegt Yano. ‘Ik sta in het midden, tussen het verleden en de toekomst.’
