Bijna anderhalf miljoen bezoekers. Dat forse aantal verwacht Angkor Wat, het wereldberoemde negenhonderd jaar oude tempelcomplex in Cambodja, dit jaar te verwelkomen. Maar slechts honderd kilometer verderop vind je een erfgoedlocatie die minstens net zo bijzonder is, zo stelt archeoloog Sarah Klassen.
Unieke tempelcomplexen in Cambodja
Om die reden riep Unesco tempelcomplex Koh Ker onlangs uit tot werelderfgoed. Met als grote voordeel ten opzichte van Angkor Wat: veel reizigers slaan Koh Ker vooralsnog over. En hetzelfde geldt voor nog drie andere verborgen, zeer indrukwekkende tempelcomplexen in het Zuidoost-Aziatische land. Dus vermijd je liever de dringende mensenmassa’s en wil je in relatieve rust genieten van de historische rijkdommen van Cambodja? Dit zijn vier alternatieven voor Angkor Wat.
1. Koh Ker
Prasat Prang, Cambodja’s grootste piramide, vormt het middelpunt van Koh Ker. ‘Naast Angkor is óók Koh Ker enige tijd het centrum van de macht geweest. Zestien jaar lang om precies te zijn,’ aldus Klassen. Het mysterie van de tijdelijke machtsverschuiving tussen Angkor en Koh Ker proberen onderzoekers als Klassen nog altijd te ontrafelen.
Het tiende eeuwse Shiva-complex, gebouwd door koning Jayavarman IV, staat bekend om de vele linga: fallusvormige voorwerpen, doorgaans in de vorm van een kleine pilaar of zuil, die binnen het hindoeïsme de scheppingskracht van de god Shiva representeren.
De monumenten in Koh Ker – de 35 meter hoge piramide, lateien en beelden – zijn omvangrijker dan bij ‘concurrent’ Angkor. ‘Gigantische monolithische stenen werden voor het eerst gebruikt in Koh Ker,’ zegt Ea Darith, directeur van het departement van Monumenten en Archeologie van tempelcomplex Preah Vihear. Reizigers kunnen een bezoek combineren met het nabijgelegen Beng Mealea, een twaalfde-eeuws hindoeïstisch complex dat gebouwd is in dezelfde stijl als Angkor Wat.
2. Sambor Prei Kuk
Sambor Prei Kuk (zie de foto bovenaan) behelst meer dan 180 bakstenen tempels met hindoeïstische iconografie, verspreid door een dichtbegroeid bos in het oosten van Cambodja. ‘Sambor Prei Kuk vormde het centrum van een netwerk van verschillende pre-Angkoriaanse nederzettingen die verspreid lagen door het hele land, maar dankzij waterwegen toch verbonden waren,’ stelt archeoloog David Brotherson.
Wat Sambor Prei Kuk, behalve de historische waarde, verder bijzonder maakt? De smalle, lange bouwwerken die sommige tempels omgeven, behoren tot de hoogste en grootste bakstenen torens in heel Cambodja.
3. Preah Vihear
Gelegen op een duizelingwekkende zeshonderd meter hoge helling in het Dongrekgebergte aan de grens met Thailand, was deze Shivatempel uit de tiende tot twaalfde eeuw een koninklijk pelgrimsoord.
Een achthonderd meter lange dijk verbindt vijf paviljoens. Darith: ‘Die paviljoens bestaan volledig uit zandsteen, die afkomstig is uit de steengroeve op de berg.’ Bezoekers kunnen voor een klein bedrag een motorfiets of pick-up huren om de ruim zes kilometer tussen het ticketcentrum en het tempelcomplex te overbruggen.
4. Banteay Chhmar
De tempel op deze afgelegen plek, in de twaalfde eeuw gebouwd door koning Jayavarman VII, is een van de omvangrijkste van Cambodja. Het bevat elementen uit bekendere boeddhistische tempels, zoals de gezichtstorens en verhalende bas-reliëfs van Bayon, de wilde boomwortels van Ta Prohm, de uitgebreide balustrades van Preah Khan en een vakkundig uitgesneden 32-armige Avolokiteshvara Bodhisvatta die de westelijke muur siert.
Volgens Brotherson moest deze strategische locatie in West-Cambodja indruk maken op rivaliserende rijken. ‘Let wel,’ voegt hij toe ‘de tempel is grotendeels ongerestaureerd. Je krijgt dus de volledige Tomb Raider-jungle-tempelervaring’.
