Terwijl het kwik op het noordelijk halfrond blijft dalen, biedt deze maand meer dan genoeg redenen om de blik omhoog te richten en de nachthemel te bestuderen, onder meer voor het beste avondgala in 2019 van de planeet Mercurius, een prachtige supermaan en een reeks planetaire ontmoetingen. In warmere contreien op het zuidelijk halfrond zullen nachtkijkers naast al deze fenomenen ook nog een fraaie meteorenzwerm te zien krijgen.
Dus stof die verrekijker af en zet deze gebeurtenissen in je astrokalender voor februari.
Alpha-Centauriden – 7 februari
Nachtkijkers op het zuidelijk halfrond zullen een bescheiden meteorenzwerm te zien krijgen die deze nacht zijn hoogtepunt zal bereiken. De jaarlijkse zwerm van de Alpha-Centauriden is niet talrijk en telt doorgaans een zestal ‘vallende sterren’ per uur. Maar dat gemiddelde kan af en toe oplopen tot circa 25 meteoren per uur. De enige manier om uit te vinden hoeveel het er worden, is er ’s nachts op uit te gaan en omhoog te kijken.
De meteoren lijken vanuit een ‘radiant’ aan de nachthemel te komen waar zich ook het sterrensysteem Alpha Centauri bevindt, dat in deze tijd van het jaar vrijwel pal boven de waarnemer aan de late nachthemel staat. Je kunt de meteoren bij het lokaal invallen van de duisternis door de avondhemel zien schieten en ze tot kort voor zonsopgang de volgende dag blijven spotten
De maan en Mars – 10 februari
Op de avond van tien februari, ongeveer drie kwartier na plaatselijke zonsondergang, richt je de blik tot halverwege de zuidwestelijke nachthemel omhoog om getuige te zijn van een wassende maansikkel met daarboven de heldere en rossige gedaante van Mars.
Mars en Uranus – 12 februari
Zodra op twaalf februari de duisternis invalt, kun je Mars halverwege de zuidwestelijke avondhemel aan het firmament zien staan. De Rode Planeet zal als handige wegwijzer fungeren voor het spotten van de zevende planeet van ons zonnestelsel, Uranus.
De beide planeten zullen zich in de weken ervóór snel aan de nachthemel naderen, en op deze avond zullen ze het dichtst bij elkaar staan en door slechts één booggraad van elkaar gescheiden zijn – niet meer dan de breedte van een duim op armlengte. Die ogenschijnlijke nabijheid is natuurlijk een vertekening: gemiddeld bevindt Mars zich op een afstand van 225 miljoen kilometer van de aarde, terwijl Uranus maar liefst 2,9 miljard kilometer van ons verwijderd is.
Hoewel de groenige ijsreus technisch gezien onder zeer donkere omstandigheden met het blote oog kan worden gespot, kun je hem het best opsporen met behulp van een verrekijker of een kleine amateur-telescoop. Kijk uit naar een blauwgroene schijf linksonder de helderoranje verschijning van Mars. Je zult het verschil in kleur zeer duidelijk kunnen zien en indrukwekkend vinden.
Venus trekt langs Saturnus – 18 februari
Vroege vogels zullen deze avond op een bijzonder astronomisch verschijnsel worden getrakteerd, wanneer Saturnus en Venus aan de vroege ochtendhemel een adembenemende ontmoeting hebben. Een paar dagen van tevoren zul je ongeveer een uur vóór plaatselijke zonsopgang kunnen zien dat het dynamische duo aan de oostelijke nachthemel naar elkaar toe beweegt. Op achttien februari zullen beide planeten het dichtst bij elkaar staan en nog maar door één booggraad van elkaar gescheiden worden. Venus zal de helderste van de twee zijn, want zij schijnt tachtigmaal zo fel aan de nachthemel als Saturnus.
Stralende supermaan – 19 februari
Wanneer het op de negentiende officieel volle maan is, zal dat op relatief korte afstand van de aarde gebeuren en dus een zogenaamde ‘supermaan’ opleveren.
Omdat de omloopbaan van de maan rond de aarde een elliptische vorm heeft, staat de maan periodiek op haar ‘perigeum’ – het dichtst bij de aarde – en op haar ‘apogeum’ – het verst van de aarde. Als de fase van de volle maan samenvalt met een uitzonderlijk dichtbij perigeum, dan zien we de maanschijf iets groter en helderder dan normaal aan de nachthemel staan.
Het verschil in omvang tussen een gewone maan en een supermaan is verwaarloosbaar, en deze supermaan zal slechts dertien procent groter en helderder schijnen dan een gewone volle maan. Maar er is niets zo magisch als het zien opkomen van de reusachtige maanschijf in het oosten, kort na zonsondergang, dus mis het niet.
Zodiakaal licht – 21 februari
Ongeveer een uur na zonsondergang zullen oplettende nachtkijkers op het noordelijk halfrond deze nacht en gedurende de twee weken erna een van de meest geheimzinnige astronomische verschijnselen kunnen observeren: het zodiakale licht.
Dit schijnsel in de vorm van een piramide wordt vaak aangezien voor de gloed van een stad in de verte, vlak boven de donkere horizon, en wordt daarom ook wel ‘valse zonsopgang’ genoemd. Maar deze gloed is nog magischer, want hij wordt veroorzaakt door zonlicht dat weerkaatst van kosmische stofdeeltjes die tussen de planeten zweven. De beste tijd om het spookachtige schijnsel te spotten is ongeveer één uur na zonsondergang, boven de westelijke horizon vanaf een donkere plek op het platteland.
De Mercurius-show – 26 februari
In de weken erna zal de planeet die het dichtst bij de zon staat, zijn verste afstand tot de zon bereiken en – voor waarnemers op gematigde breedten op het noordelijk halfrond – het fraaist in het hele jaar aan onze nachthemel te zien zijn. De planeet zal ongeveer een half uur na plaatselijke zonsondergang aan de westelijke nachthemel zijn hoogste punt aan het firmament bereiken, ver weg van het schijnsel van de avondschemer. Je kunt de kleinste planeet van ons zonnestelsel spotten als een zwakke, met het blote oog zichtbare ‘ster’ op ongeveer elf booggraden boven de plaatselijke horizon – iets meer dan de breedte van een uitgestrekte hand.
Je kunt ook een amateur-telescoop met veel lichtkracht op het lichtpuntje richten, en dan laat Mercurius zijn half-verlichte sikkel zien en zich door de lens zich als een miniatuurversie van de maan in het vierde kwartier voordoen.
De maan en Jupiter – 27 februari
Kijk op deze ochtend bij zonsopkomst uit naar een indrukwekkende ontmoeting tussen de afnemende maansikkel en Jupiter. De gasreus zal aan de zuidelijke nachthemel net onder de maan lijken te hangen en zo de gelegenheid tot magnifieke foto’s bieden. Als je kunt, richt je telescoop dan op Jupiter, want dan zul je de fraaie wolkenbanden en het indrukwekkende gevolg van maantjes rond deze planeet kunnen ontwaren.
Veel kijkplezier!
Dit artikel werd oorspronkelijk in het Engels gepubliceerd op NationalGeographic.com
