Dit artikel werd oorspronkelijk op 18 december 2019 gepubliceerd op NationalGeographic.co.uk.
Maar weinig filmreeksen – James Bond misschien uitgezonderd – zijn op zoveel verschillende locaties in de wereld gedraaid als Star Wars. Je kunt dit afleiden uit de grote verscheidenheid aan werelden in de negen films van de ruimtesaga – 43 jaar geleden begonnen met Star Wars: A New Hope – die wordt afgesloten met de negende en laatste film Star Wars: The Rise of Skywalker die verschijnt op Disney+ vanaf 5 mei.
Het planetaire kleurenpalet in de Star Wars-films heeft gevarieerd van het oranjebruin van een uitgedroogde planeet, het sneeuwwit van een bevroren wereld en de niet minder ijzige tinten van de interieurs van ruimteschepen en schurkenpaleizen tot het groenbruin en blauw van alle mogelijke moeras-, bos- en waterwerelden. Geen van deze wonderbaarlijke plekken is echt, wat betekent dat de producers van de reeks vóór de opkomst van de digitale animatietechnologie geschikte locaties hier op aarde moesten vinden om ze te kunnen uitbeelden.
Zelfs in de huidige filmwereld van schijnbaar onbeperkte digitale visualiseringen zijn fantasiewerelden nog altijd gebaseerd op reële landschappen, die de kijker als een soort blauwdrukken het gevoel van herkenbaarheid moeten geven.
(The Walt Disney Company heeft een meerderheidsbelang in National Geographic Partners.)
Hoewel onze huidige planeet en zijn beschavingen in de Star Wars-reeks tot een toekomst en een sterrenstelsel behoren die zich – om de beroemde openingstekst aan te halen – ‘far, far away’ bevinden, doen veel van die werelden sterk denken aan landschappen die verrassend dicht bij huis liggen. Dus als je jouw ideale bedevaart naar Star Wars-locaties zou kunnen samenstellen, welke plekken zou je dan bezoeken?
Tunesië
New Hope (1977) en The Phantom Menace (1999)
De woestijn van dit Noord-Afrikaanse land is mogelijk de enige locatie uit de Star Wars-reeks die is vernoemd naar een reële plek, want de naam van de planeet Tatooine is afgeleid van die van het Tunesische stadje Tataouine. Het beeld van een verzengende en kurkdroge woestenij in de eerste Star Wars-film, met de ondertitel A New Hope, en ook in de prequel The Phantom Menace, is te danken aan dit woestijngebied.
Enkele sets voor de oorspronkelijke film staan hier nog altijd overeind, in de buurt van het havenplaatsje Ajim en op het eiland Djerba. Sommige van de meer afgelegen filmsets die in opdracht van George Lucas werden gebouwd, zijn nu vervallen en worden langzaamaan door het woestijnzand verzwolgen, maar de meeste worden door toegewijde inwoners onderhouden omdat ze een grote toeristische waarde hebben. De Tunesische toerismesector werd zwaar getroffen door de terroristische aanslagen van 2015 en de politieke onrust die erop volgde en veel locaties zijn sindsdien in verval geraakt. Maar er zijn nog bestemmingen die het bezoeken waard zijn, zoals het Sidi El Driss Hotel, de traditionele onderaardse Berber-woning die in A New Hope fungeerde als het huis waarin Luke Skywalker opgroeide.
Skellig Michael, Ierland
The Last Jedi (2017)
Dit tweetal rotseilandjes voor de zuidwestkust van Ierland bestaat uit loodrechte klippen die meer dan zeshonderd meter hoog uit de noordelijke Atlantische Oceaan oprijzen. Het grootste van de twee, Skellig Michael (‘Sceilg Mhichíl’ in het Iers), is een Werelderfgoed vanwege zijn grote belang als vogelbroedplaats en ook vanwege de zeer oude en afgelegen kloostercellen op de rots. Het klooster van Saint Fionan werd tussen de zesde en achtste eeuw gebouwd en behoort tot de oudste van Europa. De monniken op het geïsoleerde eilandje woonden hier in kleine hutjes van steen en leefden van de visvangst, zodat ze hun geloof zonder vrees voor vervolging konden belijden. In The Last Jedi figureren het eilandje en zijn kloosterruïnes als toevluchtsoord voor de ouder wordende Luke Skywalker.
Hardangervidda, Noorwegen
The Empire Strikes Back (1980)
Deze streek in Noorwegen figureerde als de onherbergzame ijsplaneet Hoth en onthaalde het filmteam zelfs op enkele levensechte sneeuwstormen. In enkele gevallen konden ze de juiste beelden gewoon voor de deur van hun hotel in het dorpje Finse filmen. Veel van de winterscènes zijn gefilmd op de naburige gletsjer Hardangerjøkulen, die bezocht kan worden op een rondleiding van Finse 1222, het hotel waarin destijds ook de filmploeg logeerde.
Forest of Dean, Groot-Brittannië
The Force Awakens (2015)
Het zompige landschap van het Puzzlewood, in het Engelse Forest of Dean, was een belangrijk decor inThe Force Awakens, een van de afleveringen van de reeks waarnaar destijds het meest werd uitgekeken. Het oude boslandschap is een merkwaardige mix van rotspartijen, grotten, oeroude, verwrongen en met mos bedekte bomen en wortels. Volgens de overlevering ontleent het bos zijn naam aan het feit dat de plaatselijke bevolking de oorsprong van al die grillige vormen niet kon verklaren.
Death Valley, Californië
Return of the Jedi (1983)
Locaties op twee continenten werden gebruikt als stand-in voor het kurkdroge, oranjekleurige landschap van de planeet Tatooine, namelijk in Afrika en Noord-Amerika. Op dat laatste continent werd de Californische Death Valley als decor gekozen toen opnamen in Tunesië wegens een storm in het water vielen.
De Golden Canyon, de Desolation Canyon en de 20 Mule Team Canyon werden gefilmd voor overzichtsopnamen die een belangrijke rol in A New Hopespelen en ook voor het pad dat in Return of the Jedidoor de droids naar het paleis van Jabba wordt gevolgd.
Tikal, Guatemala
A New Hope (1977)
Dichte regenwouden met daarin oude ruïnes van de Mayacultuur vormden een belangrijk visueel uitgangspunt voor de climax van de oorspronkelijke Star Wars-film. Het Werelderfgoed Tikal was ooit een ceremoniële stad die gedurende 1500 jaar is bewoond en tot in de moderne tijd een mysterie bleef, ondanks het feit dat enkele van de ruïnes, zoals Piramide VI, tot een hoogte van 650 meter boven het bladerdak uitstaken. In zijn hoogtijdagen was de nederzetting een echte stad, en ook nu nog is het een indrukwekkende getuigenis van de vindingrijkheid van de Maya’s. Volgens de UNESCO omvat Tikals “rijkdom aan architectonische en artistieke uitdrukkingen ook belangrijke symbolische elementen, zoals het concept van piramiden als bergen, die een universum afbakenden waarin de mens met zijn natuurlijke omgeving samenleefde.”
Vulkaan Etna, Sicilië
Revenge of the Sith (2005)
Hoewel talloze locaties voor de Prequel-trilogie met behulp van digitale visualisaties zijn gecreëerd, werden sommige taferelen aangevuld met opnamen van reële plekken of, in één geval, echte lava. In 2002 werd een uitbarsting van de vulkaan op Sicilië gefilmd en de beelden ervan verwerkt in het grootse en door lava omringde lichtzwaardgevecht tussen de figuren Obi Wan Kenobi en Anakin Skywalker.
Cheatham Grove, Californië
Return of the Jedi (1983)
Voor het decor van Endor, de Forest Moon (‘Woudmaan’) en de thuisplaneet van de Ewoks (grote teddyberen met speren), werden meerdere opstanden van oeroude redwood-bomen (reuzenmammoetbomen) in Californië gebruikt. De achtervolging op de Speeder-motoren werd gefilmd in het bos Cheatham Grove in de buurt van Crescent City, terwijl ook het naburige Redwood State Park als decor werd gebruikt. In het park staan enkele van de hoogste bomen op aarde, waarvan er enkele de hoogte van een gebouw van 35 verdiepingen bereiken. De hoogste boom van allemaal is naar verluidt een bijna 116 meter hoge redwood met de naam Hyperion, waarvan de exacte locatie geheim wordt gehouden.
Thirlmere en Derwent Water, Groot-Brittannië
The Force Awakens (2015)
Toen de eerste trailer voor The Force Awakens in 2015 in Groot-Brittannië werd uitgebracht, veroorzaakte de scène waarin een vloot X-Wing-straaljagers over het wateroppervlak van een bekend aandoend meer scheerde, de nodige ophef. Veel kijkers meenden in de filmlocatie twee meren in het Engelse Lake District te herkennen – en ze hadden gelijk. Diverse meren in het nationale park in Cumbria werden gebruikt als uitgangspunt voor landschappen in de film, die verder werden aangepast met behulp van computervisualiseringen. Niettemin was het natuurschoon van een van Engelands meest geliefde achtertuinen duidelijke te herkennen. In de uiteindelijke film zijn ook verschillende bekende plateaus in het Lake District goed herkenbaar, waaronder de hoogten van Raven Crag en Blencathra.
Comomeer, Italië
Attack of the Clones (2002)
Een weelderig zomerpaleis op de planeet Naboo werd uitgebeeld met behulp van de Villa del Balbianello aan de oever van het Comomeer, in de Italiaanse versie van een ‘Lake District’. Met een diepte van 410 meter is het Comomeer het diepste van Europa, en de prachtige villa op zijn oever werd in de achttiende eeuw gebouwd – eveneens als zomerresidentie. Het paleisje werd later gekocht door graaf Guido Monzino, een wereldreiziger en avonturier die als een van zijn vele wapenfeiten de eerste Italiaanse beklimming van de Mount Everest op zijn naam heeft staan. Veel van zijn avonturen worden belicht in het Museo di Spedizioni, dat in de villa is gevestigd. Sinds de dood van de graaf in 1988, wordt het gebouw beheerd door de Fondo Ambiente Italiano, de Italiaanse monumentenzorg.
Tesco-supermarkt, Elstree, Groot-Brittannië
The Empire Strikes Back (1980)
De eerbiedwaardige filmstudio’s van Elstree, ten noorden van Londen, waren (onder veel meer) ook de geestelijke bakermat van Star Wars, want talloze sets van het complex waren permanent in gebruik voor de productie van de oorspronkelijke trilogie. Het reusachtige Stage 6, dat in 1979 in gebruik werd genomen werd zelfs speciaal gebouwd voor de opnamen van The Empire Strikes Back. In 1989 werd de set afgebroken en het bijbehorende land aan een supermarktketen verkocht. Vandaar dat klanten van de mega-Tesco in Elstree nu op grond lopen waar de imposante binnenscènes uit The Empire Strikes Back en Return of the Jedi zijn opgenomen, onder veel meer taferelen. Vanuit de parkeergarage van de supermarkt kunnen bezoekers uitkijken op het George Lucas Stage, dat oorspronkelijk Stage 6 heette en ter ere van de schepper van Star Wars werd omgedoopt. Ook de films uit zijn Indiana Jones-reeks werden hier opgenomen.
Star Wars: The Rise of Skywalker verschijnt op Disney+ vanaf 5 mei. Alle andere Star Wars-titels zijn al beschikbaar.
