Nee, het schip van Kapitein Cook is nog niet gevonden

Ondanks recente berichten in de media dat de H.M.B. Endeavourvan kapitein James Cook is gevonden, is het schip nog niet gelokaliseerd. Volgens een persverklaring van het Rhode Island Marine Archaeology Project hebben onderzoekers het vermoedelijke gebied van het schip nu kunnen beperken tot “mogelijk één of twee archeologische vindplaatsen”, waar ze in 2019 met opgravingen zullen beginnen. Al vele malen eerder – in 1999, 2002, 2006, 2012en 2016 – is beweerd dat de H.M.B. Endeavourwas gevonden.

Voorafgaand aan een persconferentie die vorige week in Providence, Rhode Island, werd gehouden, berichtten diverse media in de hele wereld dat het wrak van de H.M.B. Endeavour was ontdekt. Op dit beroemde schip voer kapitein James Cook aan het einde van de achttiende eeuw rond de wereld en bracht hij voor het eerst de oostkust van Australië in kaart.

Maar volgens gegevens van het Rhode Island Marine Archaeology Project (RIMAP), een ngo die haar onderzoek op een persconferentie presenteerde en de zoektocht naar het wrak nu uitbreidt, moeten de overblijfselen van de Endeavournog worden gelokaliseerd en geïdentificeerd. Dit is wat we toe nu toe weten:

DeEndeavourligt waarschijnlijk in de haven van Newport.

Kapitein Cook had het bevel over de bark Endeavour van de Britse Royal Navy, waarmee hij van 1768 tot 1771 zijn eerste reis om de wereld maakte. Volgens archiefonderzoekvan de directeur en hoofdonderzoeker van het RIMAP, D.K. Abbass, werd de driemaster in 1775 door de Britse kroon verkocht aan een privé-eigenaar en omgedoopt in Lord Sandwich.

Tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog werd de Lord Sandwichals transportschip aan de Navy verhuurd, waarna de voormalige Endeavouruiteindelijk als gevangenisschip voor gearresteerde Amerikaanse loyalisten in de haven van Newport diende.

Over de mogelijkheid dat de resten van de Lord Sandwichnog in de haven van Newport zouden liggen, werd voor het eerst geschreven in 1999, en in de jaren daarna werd de ontdekking van het wrak talloze malen gemeld.

Het schip werd doelbewust in de haven tot zinken gebracht.

Terwijl de Onafhankelijkheidsoorlog in de zomer van 1778 in volle gang was, voer een Franse vloot naar Newport om zich bij Amerikaanse troepen te voegen. De Britse Navy begon schepen die in de buitenhaven lagen aangemeerd, tot zinken te brengen om te verhinderen dat de Fransen de haven konden binnenlopen. Naast oorlogsschepen van de Navy werden ook dertien gehuurde transportschepen, waaronder de Lord Sandwich, tot zinken gebracht.

Onderzoekers kunnen de zoektocht inperken.

Het team van vrijwilligers van het RIMAP werkt als sinds de late jaren negentig aan het identificeren van de dertien tot zinken gebrachte transportschepen in de haven van Newport en heeft tot nu toe negen wrakken gelokaliseerd en in kaart gebracht.

In januari van dit jaar ontdekte Abbass een document in de British National Archives waarin staat dat de Lord Sandwichtot een groep van vijf schepen behoorde die in een specifiek gedeelte van de haven tot zinken werden gebracht.

Het RIMAP heeft nu meerdere schepen uit de tijd van de Onafhankelijkheidsoorlog in dit gedeelte van de haven gelokaliseerd en in kaart gebracht, en met behulp van remote-sensing technieken‘aanwijzingen’ gevonden voor een vijfde schip op die plek.

“We naderen ons doel,” zegt Abbass. “Als we dat document niet hadden ontdekt, zouden we het nog steeds hebben over een van de dertien of negen wrakken. Nu kunnen we zeggen dat het een van de vijf wrakken is.”

Maar duikers hebben de bewuste plek nog niet bezocht om te kijken of er inderdaad een scheepswrak ligt en, zo ja, of het uit de juiste historische periode stamt.

Geen schip in de haven is geïdentificeerd als de voormalige Endeavour.

We kunnen niet uitsluiten dat een van de schepen in dit gebied inderdaad de Lord Sandwichis, maar er zal nog heel veel onderzoek nodig zijn voordat het schip definitief kan worden geïdentificeerd. Onderzoekers zullen bewijzen moeten vinden die duidelijk in verband kunnen worden gebracht met de Lord Sandwich(bijvoorbeeld voorwerpen die wijzen op zijn functie als gevangenisschip) en bouwkenmerken die aansluiten op wat we weten over de Endeavour.

Daarnaast moeten ze er zeker van zijn dat er geen andere schepen in het gebied liggen die dezelfde kenmerken vertonen. “Dit is wetenschap. Je weet het pas zeker als je het kunt bewijzen,” zegt Abbass.

Voor het onderzoek is een laboratorium nodig waar gevonden voorwerpen kunnen worden bewaard en geanalyseerd. Het RIMAP is momenteel bezig met het werven van fondsen om zo’n laboratorium in te kunnen richten.

Rhode Island is een ‘paradijs’ van scheepswrakken.

De Amerikaanse staat telt meer scheepswrakken per vierkante kilometer dan enige andere staat van de VS, en in de Narragansett Bay, waar Newport aan ligt, bevindt zich de dichtste concentratie aan scheepswrakken uit de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog, zegt Robert Doane, curator van het Naval War College Museum in Newport.

Vreemd genoeg kan nog een ander schip van Cook in Newport liggen.

Sommige onderzoekers denken dat naast de Endeavourook de H.M.S. Resolution, een van de schepen waarmee Cook zijn tweede en derde wereldreis ondernam, in de haven van Newport ligt. Dit schip werd eveneens door de Britse kroon verkocht, waarna het werd omgedoopt tot La Liberté. Tijdens het vervoer van een vracht levertraan liep het schip in 1793 aan de grond en werd daar achtergelaten.

In de negentiende eeuw werden overblijfselen van La Liberté een tijdlang als voorwerpen van de Endeavour aangeprezen en als souvenirs verkocht; wat er nog van het schip over is, ligt nu ergens in de haven van het moderne Newport.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het Engels op 4 mei 2016 op NationalGeographic.com

Volg Kristin Romey op Twitter.