Er zijn dagen waarop je géén nieuwe vulkaan ontdekt op een andere planeet. En toch is dat precies wat twee Amerikaanse wetenschappers beweren te hebben gedaan. Hun nieuwe vondst is ruim negenduizend meter hoog en bijna 450 kilometer breed. Net als de meeste vulkanen op Mars lijkt hij niet langer actief. ‘We waren met stomheid geslagen dat niemand deze vulkaan eerder heeft opgemerkt,’ zegt Pascal Lee, planeetwetenschapper aan het SETI Institute en een van de twee ontdekkers.
Lee en collega Sourabh Shubham presenteerden hun bevindingen afgelopen week bij de Lunar and Planetary Science Conference (LPSC) in Texas. Ze vonden de vulkaan bij een uitgestrekt doolhof van door water geërodeerde grotten en tunnels dat Noctis Labyrinthus (‘doolhof van de nacht’) wordt genoemd. De nieuw ontdekte vulkaan kreeg de naam Noctis.
Een nieuwe vulkaan op Mars? Sommige wetenschappers zijn sceptisch
Niet iedereen is echter overtuigd dat Noctis werkelijk een vulkaan is. Wetenschappers die de presentatie bijwoonden, zijn zowel geïntrigeerd als sceptisch. Bovendien is het onderzoek van Lee en zijn collega nog niet getoetst.
‘Het is een interessante zaak, maar er is meer onderzoek nodig,’ zegt Rosaly Lopes, planeetwetenschapper bij het Jet Propulsion Laboratory van NASA, die zelf niet bij het onderzoek betrokken was. ‘Het gebied is sterk geërodeerd. Daardoor is het lastig om met zekerheid te zeggen of dit een vulkaan is.’ Maar, voegt ze eraan toe: ‘Het is de moeite waard om dat verder te onderzoeken.’
Ooit was Mars bezaaid met actieve vulkanen
Lang geleden waren er veel actieve vulkanen op Mars. Olympus Mons, die drie keer zo groot is als de Everest, was zo’n actieve vulkaan. Hoewel er aanwijzingen zijn dat er ook in de toekomst vulkaanuitbarstingen kunnen plaatsvinden op Mars, is de kans groot dat de explosieve hoogtijdagen van de rode planeet achter ons liggen. Zo nu en dan worden er sporen ontdekt van het vulkanische verleden, maar aangenomen wordt dat alle grote vulkanen inmiddels wel zijn geïdentificeerd.
Hoe vind je een nieuwe vulkaan op de rode planeet?
Op een reeks kaarten die tijdens eerdere ruimtemissies zijn gemaakt, bekeken de wetenschappers een gebied vol afzettingen die waren ontstaan door explosieve vulkanische activiteit. Ze vroegen zich af waar dit vulkanische materiaal vandaan kwam, en die zoektocht bracht ze naar de oostkant van Noctis Laybrinthus. De planeetonderzoekers merkten de vorm op van wat zij denken dat een geërodeerde vulkaan is: een gedeeltelijk ingestorte top met een kuil in het midden, omringd met oude lavastromen vulkanisch as.
Noctis is mogelijk al miljarden jaren oud
Gezien de vergevorderde erosie vermoeden Lee en Shubham dat de vulkaan erg oud is, mogelijk meer dan 3,7 miljard jaar. De laatste uitbarsting vond wellicht ‘pas’ tien miljoen jaar geleden plaats. De ontdekking van een gigantische vulkaan op Mars zou baanbrekend zijn, maar verder onderzoek moet nog uitwijzen of het hier inderdaad of een vulkaan gaat.
