In tegenstelling tot bijvoorbeeld de training van een bokser vergen trainingen voor een leven op Mars heel wat verbeeldingskracht. Maar dat heeft talloze mensen er niet van weerhouden om deel te nemen aan simulaties waarin het leven op Mars wordt nagebootst, hier op aarde. Dat alles om meer inzicht te krijgen in en beter voorbereid te zijn op de uitdagingen die de mens staat te wachten als hij in de toekomst naar de Rode Planeet zal reizen.
Deze zogenaamde Mars-analoge omgevingen zijn vaak gebouwd op stoffige en droge locaties en worden gekenmerkt door allerlei aspecten die een realistische nabootsing van een reis naar onze buurplaneet mogelijk moeten maken: in de communicatie zit een vertraging van twintig minuten (dus geen telefoontjes); de maaltijden bestaan uit gevriesdroogde hapjes of speciaal geteelde gewassen; de watervoorraad is beperkt; en je mag de woonunit nooit, maar dan ook nooit, verlaten zonder je ruimtepak aan – anders zul je buiten door de giftige ‘Martiaanse’ atmosfeer worden gedood.
“Ik wil vastleggen hoe we naar Mars reizen, wat we daarvoor allemaal doen en wat het betekent om hier op aarde op ‘Mars’ te wonen,” zegt fotografe Cassandra Klos uit Boston, die de inherente tegenstrijdigheden van deze simulaties heeft gedocumenteerd. “Je hebt een missie en die moet je voltooien. Dus kun je die deur niet gewoon opentrekken en naar buiten lopen.”
Naast die onontkoombare tegenstelling wilde Klos ook het soort foto’s maken dat ze zou maken als ze de eerste fotograaf op Mars zou zijn.
“Waar zou ikzelf geïnteresseerd in zijn als ik op aarde de eerste beelden van mensen op Mars zou zien? Mensen in een landschap? Schaal?” vraagt ze zich af. “Ik zou dolgraag de spanning laten zien tussen dat eindeloze landschap en de claustrofobische aard van de plek die je hebt bewoond om er te komen.”
Omdat Klos een beter beeld van dit deel van de reis wilde krijgen, wilde ze de Mars-ervaring op aarde ook zelf meemaken.
Dus bezocht ze de installatie HI-SEAS op Hawaï, waar deelnemers tot soms wel een jaar lang wonen in een geodetische koepel op de hellingen van de vulkaan Mauna Loa. In het experiment worden zeskoppige ‘bemanningen’ geheel van de buitenwereld afgesloten, in een vulkanische omgeving die doet denken aan wat ze op Mars zouden aantreffen (afgezien van de zwaartekracht van de aarde en lucht die ingeademd kan worden…). Het experiment is vooral bedoeld om de psychologie en groepsdynamiek te bestuderen die zich tijdens een lange reis door de ruimte in een geïsoleerde woonomgeving voordoen.
Klos bezocht ook de Human Exploration Research Analog in het Johnson Space Center van de NASA in Texas, waar vierkoppige ‘bemanningen’ gedurende dertig dagen een simulatie van een lange ruimtereis ondergaan. Ze heeft ook foto’s gemaakt van een wedstrijd waarin studenten Marslanders moesten ontwerpen en die in een nagebootst Martiaans landschap moesten laten functioneren.
Klos heeft zelf ook meegedaan aan een Mars-simulatie, die plaatsvond in de droge woestijn van Utah bij Hanksville. Het doel van dat experiment, op het Mars Desert Research Station, was vergelijkbaar met dat van HI-SEAS, maar de bemanningen doorliepen hier telkens simulaties van twee weken. Ruim duizend ‘woestijnauten’ hebben aan het programma deelgenomen; tijdens haar eerste verblijf op ‘Mars’ was Klos een meereizende kunstenaar; tijdens haar tweede ‘reis’ was ze commandant van de groep.
In de toekomst zou Klos foto’s kunnen maken van een Europees experiment dat ondergronds plaatsvindt of kunnen deelnemen aan nog een andere simulatie, in Chili. Dat alles om verslag te doen van de futuristische weg die de mensheid is ingeslagen: reizen naar een andere planeet.
“Ik heb het gevoel dat mijn project pas is afgesloten wanneer mensen daadwerkelijk op Mars zijn aangekomen, wat misschien niet tijdens mijn leven zal gebeuren,” zegt ze. “Ik vind het prima als mijn werk opeens achterhaald zou zijn, omdat we échte beelden van mensen op Mars zouden hebben.”
