Rondom Mars bewegen niet één, maar twee manen: Phobos en Deimos. Het zijn de twee hemellichamen waarom het allemaal om draait bij de aankomende Martian Moons eXploration Mission (MMX) van JAXA, de Japanse ruimtevaartorganisatie. Ook ESA levert een bijdrage aan de missie, die in 2026 wordt gelanceerd. Een van de belangrijkste vragen die moeten worden beantwoord: hoe zijn Phobos en Deimos ontstaan?

Theorie 1: de marsmanen zijn gevangen planetoïden

Er bestaan twee theorieën over het ontstaan van Phobos en Deimos, vertelt planeetonderzoeker Elliot Sefton-Nash, die namens ESA betrokken is bij de MMX-missie. De eerste stelt dat de manen van Mars voormalige planetoïden zijn, die door de zwaartekracht van de planeet gevangen zitten in de baan eromheen.

‘Phobos en Deimos hebben veel weg van D-type-planetoïden. Die ontstaan meestal in uithoeken van het zonnestelsel en bewegen dan langzaam naar het midden.’ Toch acht Sefton-Nash dat scenario voor Phobos en Deimos onwaarschijnlijk. ‘Dit soort planetoïden zijn zeldzaam,’ legt de planeetonderzoeker uit. ‘Bovendien is de kans klein dat twee van zulke planetoïden in een baan rondom Mars terecht zijn gekomen.’

    Theorie 2: de manen zijn afkomstig van Mars

    Als Phobos en Deimos geen planetoïden zijn, hoe zagen ze dan het levenslicht? Mogelijk uit brokstukken van Mars zelf. ‘Dat zou betekenen dat de Marsmanen zijn ontstaan uit een puinschijf die werd gevormd na een gigantische inslag op Mars,’ vertelt Sefton-Nash.

    ‘Kort na de geboorte van het zonnestelsel werden planeten geregeld getroffen door inslagen. De puinschijven die daaruit voortkomen, kunnen miljoenen jaren rond de evenaar blijven zweven en het fundament vormen voor kleine manen als Phobos en Deimos.’

    Hoe vinden we het antwoord?

    Tot nu is er nog geen wetenschappelijk bewijs dat een van deze twee theorieën klopt. Hoe gaat de MMX-missie daar verandering in brengen? Als alles volgens schema verloopt, wordt in 2026 een ruimtevoertuig richting Mars en haar manen gelanceerd. Een aantal jaar later, in 2031, keert de sonde terug naar de aarde met hopelijk een waardevolle vangst in de rugzak: een monster van het oppervlak van Phobos.

    Uit dat kleine beetje gruis, hooguit tien gram, kunnen wetenschappers veel informatie halen. ‘We beschikken al over monsters van het Marsoppervlak van eerdere ruimtemissies,’ legt Sefton-Nash uit. De chemische samenstelling daarvan kan worden vergeleken met de nieuwe monsters van Phobos.

    Is er een match? Dan zijn Phobos en Deimos waarschijnlijk ontstaan uit brokstukken van Mars. Komt het materiaal van Phobos niet overeen met dat van Mars, dan is de planetoïdetheorie een reëlere optie.

    Waarom is de geschiedenis van Phobos en Deimos relevant?

    Als de missie slaagt, krijgen we veel nieuwe inzichten over het ontstaan van de Marsmanen, die al in 1877 werden ontdekt. Maar waarom hopen wetenschappers als Sefton-Nash deze vraag te beantwoorden?

    ‘Als Phobos en Deimos zijn ontstaan uit een inslag op Mars, dan vertelt dit ons iets over de geschiedenis van de planeet,’ zegt Sefton-Nash. ‘Mogelijk kunnen we ook achterhalen wanneer die inslag plaatsvond en of en wanneer Mars een leefbare planeet is geweest.’

    Ook als blijkt dat de Marsmanen twee planetoïden zijn, levert dat interessante inzichten op. ‘Dan leren we meer over de evolutie van het zonnestelsel,’ vertelt de planeetonderzoeker. ‘Je kunt de chemische samenstelling van de planetoïde dan vergelijken met andere meteoroïden die langs de aarde vliegen.’

    Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.