Geoloog Michael Tice heeft niet eerder wakker gelegen om een rots op Mars, maar dat veranderde toen hij in verzamelde data begon te graven van de rotsformatie Bright Angel. Deze ligt in een oude riviervallei genaamd Neretva Vallis op de rode planeet. In Bright Angel is het overtuigendste bewijs ooit gevonden dat er leven op Mars is geweest.
Chemische reacties wijzen op leven op Mars
De resultaten werden op 10 september gepubliceerd in vakblad Nature. Nicola Fox van NASA vertelde in een persconferentie dat de resultaten in de studie ons ‘het dichtst bij de ontdekking van leven op Mars ooit’ hebben gebracht. Hoewel er meer onderzoek nodig is om te bevestigen dat het echt om leven gaat, bestaat onder Tice en zijn collega Joel Hurowitz het sterke vermoeden dat er 3,5 miljard jaar geleden microben floreerden onder water in de modder.
Inmiddels is er geen water meer op Mars, maar het lijkt erop dat de rotsen van Bright Angel, aan de westelijke rand van de Jezerokrater, zijn afgezet op de bodem van een nu verdwenen meer of rivier. In een rots die de bijnaam Cheyava Falls kreeg, zijn chemische reacties waargenomen die op aarde gepaard gaan met het bestaan van microbieel leven.
‘Het is behoorlijk baanbrekend,’ vertelt Tice, onderzoeker aan A&M University in Texas (VS) en medeauteur van de studie. ‘Toen Joel en ik onderzochten of leven daadwerkelijk een rol heeft gespeeld in de formatie van deze rotsen, kon ik geen slaap vatten.’
Luipaardvlekken en maanzaadjes
Dat er wellicht leven betrokken is bij de vorming van deze rotsformaties, is te zien aan de chemische samenstelling van de rotsen. De NASA-rover Perseverance vond overal in Bright Angel groenkleurige vlekken in rood moddersteen, die vanwege hun vorm de bijnaam maanzaadjes kregen. In deze maanzaadjes zit het mineraal vivaniet, dat ijzerfosfaat bevat.
In Cheyava Falls zijn ook kleine, ringvormige ‘luipaardvlekken’ gevonden, die in doorsnede zichtbaar werden in het boorkernmonster. Uit de data van de Marsrover bleek dat de randjes van deze vlekjes bestaan uit donkere, ijzerfosfaatmineralen, terwijl de binnenkant bestaat uit greigiet, een ijzersulfidemineraal.
Leestip: De reus van Mars: alles over de vulkaan Olympus Mons
Waarom is dat belangrijk? Het wijst op een zogeheten redoxreactie. Die ontstaat als atomen, moleculen of ionen met elkaar reageren en elektronen uitwisselen. In dit geval heeft organisch materiaal elektronen afgestaan aan het ijzer in de modder, en vivianiet en greigiet achtergelaten.
Op aarde veroorzaken micro-organismes zulke reacties. Ze consumeren organisch materiaal, waarna ze de energie vasthouden die vrijkomt. Mineralen zijn het bijproduct van deze redoxreactie. Je kunt het vergelijken met organismen die energie uit voedsel halen en reststoffen achterlaten.
Hoe evolueert leven?
Volgens natuurkundige Christian Schröder, die niet betrokken was bij de studie, is dit de eerste keer dat er chemische processen zijn waargenomen die overeenkomen met een biologische oorsprong. Maar dat maakt het nog geen definitief bewijs dat het ook echt om leven gaat.
Als de resultaten van Cheyava Falls inderdaad wijzen op het vroegere bestaan van leven op Mars, dan betekent dit volgens Tice dat microben op twee verschillende planeten in het verre verleden op ongeveer hetzelfde moment op dezelfde manier hun energie verkregen.
Dat zou kunnen betekenen dat het vroege leven op deze manier leerde te overleven, ongeacht waar het ontstond. ‘Ik denk dat dit ons iets heel diepgaands kan vertellen over hoe leven evolueert,’ zegt hij.
Hoe bewijs je dat er ooit leven was?
Maar het is een enorme wetenschappelijke onderneming om te bewijzen dat je een teken van leven hebt gevonden. Daar heb je meerdere vormen van bewijs voor nodig, afkomstig van verschillende wetenschappelijke instrumenten.
Daarbovenop moet je de geologische context waarbinnen dit biologische signaal kan zijn geproduceerd grondig onderzoeken. Pas na enorm veel onderzoek en debat kun je zulke baanbrekende conclusies trekken.
De eerste vraag die je moet beantwoorden is natuurlijk: kan een niet-biologische bron hetzelfde resultaat genereren? De redoxreacties die beschreven worden in het onderzoek kúnnen ontstaan zonder dat je daar leven voor nodig hebt, inclusief dezelfde minerale bijproducten. Maar daarvoor moeten de temperaturen extreem hoog zijn geweest, bijvoorbeeld vanwege een vulkanische uitbarsting.
Leestip: Hoe is de maan ontstaan? Deze theorie verdeelt wetenschappers
De auteurs geloven echter dat de omstandigheden niet heet genoeg waren op deze specifieke plek. ‘Als je de modder en het organisch materiaal zou koken, dan krijg je dezelfde set mineralen,’ vertelt Hurowitz. ‘Maar tot nu toe zien we geen enkel bewijs dat deze rotsen zo heet zijn geworden dat zulke reacties kunnen ontstaan.’
Daarnaast zou je bij een gigantische lavastroom ook verwachten dat de luipaardvlekjes slechts in één enkele laag zitten, en niet in meerdere lagen in de kern van het gesteente.
Sterkste bewijs tot nu toe
Wetenschappers benadrukken dat, om zeker te weten dat oud microbieel leven de maanzaadjes en luipaardvlekjes gemaakt heeft, de monsters van marsrotsen hier op aarde grondig onderzocht moeten worden in een laboratorium. Maar zover is NASA nog niet, hoewel er wel plannen liggen voor deze zogeheten Mars Sample Return.
Tot die tijd moeten we het doen met voorzichtige interpretaties. Maar deze duidelijke tekenen van redoxreacties zijn wel het overtuigendste bewijs die marsrovers tot nu toe hebben gevonden.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
