Bewonder het piepkleine moois dat te zien is onder een microscoop

In de wereld achter mijn venster zorgen kleuren, texturen en vormen voor een prachtig plaatje. Ranken in allerlei tinten groen groeien door elkaar, met hier en daar een plukje rode bolletjes van kerstomaatjes. Sierlijk gevormde bladeren dwarrelen op de grond wanneer de wind door de takken ruist. Maar terwijl ik naar dit tafereel kijk, weet ik dat ik veel ander moois over het hoofd zie: de wereld van het piepkleine.

Van stekelige korrels pollen tot de goudkleurige schubben op een vlindervleugel: de kleinste details zie je vaak niet. Dat is de reden dat Nikon’s Small World Photomicrography Competition ons ieder jaar aan die schoonheid van het kleine herinnert. Voor de wedstrijd, die dit jaar voor de 47e keer plaatsvindt, werden 1.900 foto’s uit 88 landen ingezonden door mensen die de details zichtbaar willen maken die vaak niet met het blote oog zijn waar te nemen.

De door Nikon georganiseerde wedstrijd is een eerbetoon aan de snelle technologische ontwikkeling van de fotomicrografie. Het materiaal en de technieken hebben een razendsnelle ontwikkeling doorgemaakt sinds vader en zoon Hans en Zacharias Janssen, Nederlandse brillenslijpers, in 1590 de eerste microscoop maakten. Die ontdekking opende een hele nieuwe wereld aan onderzoeksmateriaal - tot aan de tandplak die Antoni van Leeuwenhoek in 1683 beschreef als “witte materie, die so dik is, als of het beslagen meel [beslag] was.”

De inzendingen voor de competitie van dit jaar onthullen bijzondere details van enkele verrassend gewone dingen, zoals de fonkelende gloed van zandkorrels die van achteren worden belicht tot aan de pluimachtige antenne op de kop van een knut. Alle winnaars van dit jaar zijn te zien op de website van Nikon. National Geographic-fotoredacteur Todd James heeft uit de rijke oogst van prijswinnaars een selectie gemaakt van plaatjes die tot zijn verbeelding spraken.

“Voor mij gaat deze wedstrijd niet zozeer om wie er wint, maar is het een manier om eraan herinnerd te worden hoe wonderbaarlijk de natuur is, op welke schaal je ook kijkt,” aldus James.

Het lijkt misschien alsof deze mug in volle vlucht is gefotografeerd, maar het ongelukkige insect is bevroren in de tijd: hij is zo’n 40 miljoen jaar geleden vast komen te zitten in boomhars. Deze kleine parel, vastgelegd door fotograaf Levon Biss, is afkomstig uit de Baltische regio in het noorden van Europa, waar zich de grootste barnsteenafzetting die ooit werd gevonden bevindt.

Dit lijkt een soort kronkelend zeewezen, maar het is de doorgesneden worteltop van een parelgierstplant, vijf keer vergroot. Dylan Jones van de University of Nottingham maakte de opname met een revolutionaire nieuwe methode: laserablatie. Hierbij zorgen laserstralen dat het oppervlak van de wortel verdampt, waardoor het interne weefsel van de plant ongehinderd kan worden gefotografeerd.

De ader en schubben op de vleugel van een vlinder (Morpho didius) lijken uit goud en brons gesmeed wanneer je ze twintig keer vergroot. De ragfijne structuur in de schubben op de vleugels zorgt voor afbuiging van het licht en interferentie, waardoor de vlindervleugels voor het menselijk oog metallic blauw van kleur zijn. Deze foto van de Franse fotograaf Sébastien Malo was dit jaar goed voor de tiende plaats.

Op deze foto van Erick Francisco Mesén steekt een stel pluimachtige antennes omhoog op de kop van een knut. De uitbundige hoofdtooi verschilt bij vrouwtjes- en mannetjesknutten, wat mogelijk de reden is dat de insecten verschillende geluidsfrequenties kunnen waarnemen. De precieze functie van de pluim is onbekend, maar wetenschappers vermoeden dat mannetjesmuggen - de bloedzuigende familieleden van de knut - met behulp van een soortgelijke pluim vliegende vrouwtjes in hun omgeving kunnen waarnemen.

De knalgele korrels pollen boven op deze helmknop van een hibiscus lijken elkaar precies in balans te houden op deze opname van fotograaf Guillermo López. De helmknop, die hier tien keer vergroot is weergegeven, produceert en verspreidt pollen en maakt onderdeel uit van het mannelijk geslachtsorgaan van de plant, de meeldraad. (Uit ‘Geniet van de kleine wonderen die door een microscoop te zien zijn’, september 2021.)

Het mineraal agaat ziet er 63 keer vergroot uit als een abstract kunstwerk op deze opname van fotograaf Douglas Moore van de University of Wisconsin. Het kleurige gesteente ontstaat wanneer siliciumrijk water door holtes in gesteente sijpelt en kristalliseert, meestal in recent afgekoelde lavastromen. De karakteristieke lagen van het mineraal worden gevormd door verschillen in de omvang, structuur en samenstelling van de kristallen.

Heb je je ooit afgevraagd wat zich in een bloemknop afspeelt? Bioloog José Almodóvar van de University of Puerto Rico nam deze foto van een pagodebloem, oftewel clerodendrum paniculatum, die was ontdaan van zijn bloemblaadjes. Daardoor zijn de ranke stamper en meeldraden zichtbaar die nog opgerold in de knop liggen.

Dit piepkleine, doorzichtige pekelkreeftje is pas vier dagen oud en vormt een glinsterend contrast tegen de inktzwarte zee op deze foto van fotograaf Waldo Nell. Pekelkreeftjes, op deze foto tien keer uitvergroot, produceren eitjes (ook wel cysten genoemd) die gedurende lange tijd kunnen overleven, waardoor ze een ideale bron van voedsel zijn in de aquacultuur. Mogelijk kennen mensen een bepaalde soort pekelkreeftjes onder de schattige naam ‘Sea monkeys’.

Misschien lijkt deze kop wel uit een monster uit een van je nare dromen, maar dit dier eet liever mango’s dan mensen. De baby’s van deze snuitkever (Sternochetus mangiferae) houden zich schuil in de enorme pit van de vrucht, waar ze zich tegoed doen tot de larven volwassen zijn geworden, zoals het dier op  deze opname van Antoine Franck van het Franse Center for International Research and Cooperation.

Deze opgloeiende stenen lijken misschien wel op de ‘infinity stones’ uit het fictieve Marvel Universe, maar het zijn in feite korreltjes zand die tien keer zijn vergroot op een foto van fotograaf Xinpei Zhang. Het zand uit de Namibwoestijn in het zuiden van Afrika dankt zijn felle kleur aan de aanwezigheid van een grote hoeveelheid ijzer.

Het is wonderbaarlijk rustgevend om naar dit 20 keer uitvergrote korreltje rijst te kijken, waarvan elk scheurtje en barstje in het zetmeelrijke oppervlak wordt verlicht op deze opname van fotograaf Roni Hendrawan.

Deze slapende goudwesp, vastgelegd door fotograaf Thorben Danke, ziet eruit als een fonkelend juweel. Maar er schuilt meedogenloosheid in dit opgekrulde schepsel. Deze wespensoort legt zijn eitjes in de nesten van andere insecten en de larven eten hun nestgenoten op of hongeren ze uit. (Uit ‘Geniet van de kleine wonderen die door een microscoop te zien zijn’, september 2021.)

Michael Greshko schreef de verhalen bij dit artikel.

Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in het Engels op nationalgeographic.com