Dieren speelden een centrale rol in het leven van middeleeuws Europa. Ze hielpen bij de jacht, boden bescherming en werden – net als nu – gehouden als gezelschapsdieren. De onderstaande vijf dieren kwam je tegen bij zowel de rijke adel als de arme boeren.
1. Honden
Honden waren het absolute lievelingsdier van middeleeuwse huishoudens. Zowel bij de adel als het gewone volk maakte de trouwe viervoeter regelmatig deel uit van het gezin. Dit had veel te maken met de veelzijdigheid van honden als huisdier.
Honden waren bij de adel vooral geliefd voor de jacht, een populaire bezigheid onder de elite. Vaak waren dat jachthonden, zoals windhonden en speurhonden. Maar ook armere gezinnen hadden honden, die hen beschermden of hielpen met het hoeden van schapen. Ook kleine honden werden gehouden – puur als schoothondjes.
Leestip: Je begrijpt de emoties van je hond waarschijnlijk minder goed dan je denkt
In de Middeleeuwen waren honden in kerken, kastelen en op feesten geen uitzondering. De bijzondere band die sommigen hadden met hun hond blijkt uit gevonden grafmonumenten van adellijke vrouwen. Daarop zijn honden aan de voeten van hun overleden eigenaar afgebeeld – een symbool van trouw en vriendschap.
2. Katten
Net als honden maakten katten geregeld deel uit van middeleeuwse huishoudens. Maar als de kat zelf een keuze had, zou hij waarschijnlijk liever in het oude Egypte zijn geboren. Daar werden ze vereerd en leefden ze in luxe, maar in de Middeleeuwen zag hun leven er heel anders uit.
Leestip: In de Middeleeuwen werden dieren voor het gerecht gedaagd
Hoewel katten werden ingezet om muizen en ratten te verjagen, kregen ze zelden de aandacht en zorg die honden wel ontvingen. Dat kwam deels doordat ze in verband werden gebracht met hekserij. Omdat ze zich lastig lieten trainen en vooral ’s nachts actief waren, werden ze gewantrouwd. Zwarte katten hadden het extra zwaar: die werden zelfs gezien als een vermomming van de duivel.
3. Vogels
Een dier dat steeds populairder werd in middeleeuwse huishoudens, was de vogel. Valken en haviken werden ingezet voor de jacht op klein wild, terwijl duiven regelmatig als postbezorger werden ingezet.
Leestip: 4 hardnekkige fabels over de Middeleeuwen ontkracht
Naast hun praktisch nut werden inheemse vogels ook tam gemaakt als gezelschapsdier. Exotische vogels, zoals papegaaien, vonden vaak hun weg naar het hof, waar ze als statussymbool werden tentoongesteld. Hoe zeldzamer de papegaai, hoe beter het dier de rijkdom van een koning of edelman etaleerde.
4. Eekhoorns
Tegenwoordig kunnen we het ons nauwelijks voorstellen, maar eekhoorns waren vroeger niet ongewoon om als gezelschapsdier te houden. Er bestaan middeleeuwse miniaturen waarop mensen hun eekhoorn aan een lijntje uitlaten, of er eentje op de schouder mee dragen tijdens een wandeling.
In sommige teksten staan verwijzingen naar heuse eekhoornhalsbanden – in uitzonderlijke gevallen zelfs rijkelijk versierd met bladgoud. Hoewel de dieren vaak voor gezelschap in huis werden gehaald, was ook hun vacht een gewilde luxe voor de rijkste onder de adel.
5. Beren
Om beren als gezelschapsdieren te beschouwen, is misschien wat overdreven. Hoewel ze wel degelijk voorkwamen in middeleeuwse dorpen en steden, waren ze vooral een attractie. Manuscripten uit de tiende eeuw tonen hoe getrainde beren menselijke handelingen uitvoerden, zoals liggen of dansen.
Leestip: Hoe zag het leven in een middeleeuwse stad eruit?
In Engeland maakten beren deel uit van reizende dierenshows, samen met bijvoorbeeld vogels en paarden. Deze optredens trokken veel publiek en waren razend populair, ondanks de wrede aard van de voorstellingen.
Meer ontdekken? Krijg onbeperkt toegang tot National Geographic Premium en steun onze missie. Word vandaag nog lid!
