Fotoserie: 24x wonderlijke planten onder de microscoop

Om zich voort te planten versmelten mossen hun sperma en eitjes tot cellen, die daarna uitgroeien tot steeltjes met daaraan een capsule (hier in een dwarsdoorsnede te zien). De sporen komen tot wasdom in de capsule en worden na het openbarsten van hun behuizing op de wind meegevoerd.

De gewone salomonszegel (Polygonatum multiflorum) werd voor het eerst in 1875 wetenschappelijk beschreven en is een vaste plant die op schaduwrijke plekken in gematigde zones in Europa en Azië groeit. Aan elke uitstaande stengel (hier in dwarsdoorsnede) hangen klokjes en acht tot zeventien blaadjes.

Huidmondjes of stomata zijn poriën die planten gebruiken voor het uitwisselen van gassen. Hier zijn ze in de opperhuid van het blad van een lelietje-van-dalen (Convallaria majalis) te zien. Elke porie wordt geflankeerd door twee sluitcellen, die zich openen en sluiten door het opnemen of uitscheiden van water.

Tientallen soorten van het bomengeslacht linde groeien in alle gematigde regio’s van het noordelijk halfrond. Op de foto is een dwarsdoorsnede van de stam van een linde te zien. In Noord-Amerika wordt de boom vaak aangeduid als basswood, op de Britse eilanden als lime tree.

Pollen zitten vast op de helmknop van een vergeet-mij-nietje. Helmknopjes zijn de pollenrijke kussentjes aan het uiteinde van de meeldraden, de mannelijke geslachtsorganen van een bloem.

De methode waarbij mossen zich met behulp van capsules voortplanten, is in de evolutie van kussenplanten een spectaculair succes gebleken: botanici hebben zo’n tienduizend soorten bladmossen geïdentificeerd terwijl er ook gefossiliseerde mossen van ruim driehonderd miljoen jaar oud zijn gevonden.

Pollen verzamelen zich op de helmknop van een leverbloempje (Hepatica sp.).

Deze fascinerende bolvormen zijn pollen van de krokus, een geslacht van bedektzadigen uit de lissenfamilie.

Als je 1400 van deze pollen van de boswilg (Salix caprea) achter elkaar zou leggen, zouden ze een rij van maar tweeënhalve centimeter vormen.

Groene algen zitten op de buitenkant van de twijg van een lork (Larix sp.), hier in dwarsdoorsnede te zien. Algen zijn fotosynthetische waterorganismen die als eencelligen of in kolonies of eenvoudige matten leven. Hoewel veel algen als planten worden beschouwd, zijn andere officieel bacteriën of protisten.

De opperhuid van het blad van een leverbloempje (Hepatica sp.) is bedekt met huidmondjes of stomata. Omdat huidmondjes gassen in het plantenweefsel toelaten, is hun aantal gerelateerd aan de hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. Als er meer CO2 beschikbaar is, heeft de plant minder huidmondjes nodig om genoeg van het gas op te nemen, en andersom. Aan de hand van deze relatie hebben wetenschappers fossiele bladeren onderzocht en het niveau aan CO2 in de atmosfeer gedurende de afgelopen driehonderd miljoen jaar kunnen reconstrueren.

Aspergestengels zitten vol vaatbundels, die het interne transportweefsel van planten vormen. De grote buitenste vaatbundels vormen het xyleem, waardoorheen water en opgeloste voedingsstoffen vanuit de wortels naar andere plantendelen worden vervoerd. De kleinere interne kanalen vormen het floëem, waardoorheen suikers vanuit de bladeren naar de rest van de plant worden getransporteerd.

Verschillende soorten mossen vertonen zeer uiteenlopende interne structuren. De meeste mossen hebben geen vaatweefsel, maar mossoorten van het geslacht Lycopodium (op de foto) hebben een uitgebreid intern vaatstelsel – waardoor ze hoger en groter kunnen worden.

Schimmels infiltreren een naald van een den (Pinus sp.), die hier van opzij is te zien. Net als dieren kunnen planten ten prooi vallen aan infecties. Verwacht wordt dat de uitwerking van deze ziekten zal veranderen als gevolg van de klimaatverandering. Planten krijgen te maken met hogere temperaturen en meer of minder water dan ze gewend waren.

Cellen van Micrasterias truncata, een eencellige sieralg, zweven in de buurt van een paar blaadjes veenmos. Deze zoetwateralg werd voor het eerst in 1848 wetenschappelijk beschreven en ontleent zijn naam aan zijn tweezijdige voorkomen.

Glinsterend in gepolariseerd licht, zweeft een eencellige Netrium-alg naast een blaadje veenmos.

Een buitenaards object? Futuristische keramiek? Deze ingewikkelde structuur is in feite het siliciumskeletje van een diatoom, een type fotosynthetisch plankton. Hoewel diatomen minuscuul zijn, zorgen ze gezamenlijk voor ongeveer een vijfde van alle fotosynthese op aarde, waardoor ze de voedselketen op aarde in stand houden en ons reusachtige hoeveelheden zuurstof leveren.

Het is één groot feest in een perifyton, een verzameling bacteriën, algen en andere kleine organismen die op afzettingen in zee aankoekt. Tot de vele bewoners van een perifyton behoren vaak ook zonnediertjes (links) en fotosynthetische diatomen (rechts).

De stekelige en tweelobbige algensoort Xanthidium antilopaeum zou niet misstaan als kunstvoorwerp in een huis van architect Frank Lloyd Wright. Deze soort werd voor het eerst in 1849 wetenschappelijk beschreven.

Ruim 215 plantenfamilies maken kristallen van calciumoxalaat aan. Sommige van deze kristallen, zoals dit exemplaar in een spinazieblaadje (Spinacia oleracea), nemen de vorm van doornige bolletjes genaamd ‘drusen’ aan en helpen de plant bij de verdediging door planteneters te irriteren.

Deze structuren zijn geen amforen met grasstengels, maar vormen het onrijpe vruchthoofd van een paardenbloem, hier te zien onder een rasterelektronenmicroscoop.

Deze dwarsdoorsnede onthult de interne structuur van een eenjarige grootbloemige lavatera (Lavatera trimestris).

Onder gepolariseerd licht is het interne vaatstelsel van spinazieweefsel te zien.

Het binnenste van een blad is gevuld met een sponzig weefsel genaamd mesofyl, dat vol zit met bladgroenkorrels (chloroplasten). In deze organellen vindt de magie van de plantengroei plaats: hier reageren kooldioxide, zonlicht en water met elkaar om suikers en zuurstof te produceren.