Tien musea met een verbluffende architectuur

De befaamde architect Frank Gehry is de ontwerper van het wereldberoemde Museo Guggenheim Bilbao, waarin op drie etages modernistische en hedendaagse kunst wordt getoond. Het bouwwerk is een speelse eenheid van golvende vlakken, waarbij de façade en het interieur door gebogen volumes en glazen schermen met elkaar worden verbonden. De golvende lijnen en ook het titanium dat voor het gebouw werd gebruikt, zorgen voor een bijzonder lichtval op de façade. Het Guggenheim werd in 1997 geopend en betekende een revolutie in onze kijk op musea en architectuur.

Het Heydar Alijev-Centrum in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe werd ontworpen door de Iraaks-Britse architecte Zaha Hadid. Het museum werd in 2012 geopend, waarna Hadid in 2014 werd onderscheiden met de architectuurprijs Design of the Year, van het Londense Design Museum. Met zijn vloeiende, ijsco-achtige elementen vertoont het gebouw geen enkele rechte lijn. In het centrum zijn een museum, negen etages aan expositieruimten en een auditorium ondergebracht. Het gebouw is bedoeld als museum voor de Azerbeidzjaanse geschiedenis en het leven en werk van voormalig president Heydar Alijev. Het museum van drie verdiepingen biedt bezoekers een interactieve en grondige kennismaking met het erfgoed van de regio.

de in 2001 door Daniel Libeskind ontworpen uitbreiding van het Jüdisches Museum Berlin uit 1933 is bedoeld als herinnering en verwerking van de Holocaust. Het nieuwe museum heeft geen eigen ingang, maar kan alleen via een ondergrondse gang vanuit het oude gebouw worden betreden. Met zijn ontwerp wilde Libeskind gevoelens van verlatenheid, onzichtbaarheid en leegheid uitdrukken, die zo’n grote rol in het leven van de Duitse Joden hebben gespeeld. Bezoekers kunnen gemakkelijk verdwalen in het gebouw, want het bevat talloze doodlopende gedeelten en lege ruimten, die slechts via smalle spleten in de wanden door daglicht van buiten worden verlicht. Volgens de website van de architect werd dit symbolische museum gebouwd ten behoeve van een beter begrip van de geschiedenis van Berlijn (die niet volledig zou zijn zonder de bijdrage van zijn Joodse inwoners). In het museum wordt de betekenis van de Holocaust gecombineerd met het collectieve geheugen en het erfgoed van de stad en worden eerdere Duitse pogingen om het Joodse leven uit de geschiedenis te weren, gecorrigeerd.

Het Museo Memoria de Andalucía in Granada biedt bezoekers de gelegenheid om de geschiedenis van de regio Andalusië van de prehistorie tot heden te verkennen. Het door Alberto Campo Baeza ontworpen gebouw sluit direct aan op het hoofdkantoor van de eigenaar van het museum, de Caja Granada Savings Bank (die eveneens door Baeza werd ontworpen). Het bijzondere bouwwerk omvat drie verdiepingen, waarvan de bovenste op hetzelfde niveau ligt als de sokkel van de Caja Granada. Het gebouw, dat verwijst naar een traditionele woning, is rond een cirkelvormige binnenhof opgetrokken, waarin de verschillende etages onderling door elliptische hellingbanen zijn verbonden. Aan het uiteinde van het centrum staat een reusachtige witte steenplaat, die is bedekt met plasmaschermen en wordt gebruikt voor vertoningen.

Dit Deense museum werd gebouwd door BIG (Bjarke Ingels Group). Het ligt in Helsingør tussen het UNESCO-werelderfgoed Slot Kronborg, dat volgens sommigen de inspiratiebron was voor Shakespeares Hamlet, en de Kulturværftet (Cultuurwerf) van de stad. Op een steenworp afstand van dergelijke architectonische en culturele hoogstandjes valt het M/S Museet for Søfart (Deens maritiem museum) op door zijn huisvesting in een ondergronds, voormalig droogdok. Het hoogste punt van het museum is de bovenkant van de glazen afschermingswanden, die een meter boven de grond uitsteken. Binnen vormen schuine bruggen de verbinding tussen verschillende ruimten waar koopvaardijschepen en hun verhalen uit de afgelopen vierhonderd jaar te bewonderen zijn. In het museum bevinden zich ook een café en een winkel - allemaal ondergronds.

Het Museu de Arte do Rio (MAR) beslaat drie gebouwen: het Palacete Dom João VI (ooit een paleis), een politiebureau en een voormalig busstation, die met elkaar zijn verbonden door een golvend dak, een gang en een plein. In het paleis bevinden zich de toonzalen van het museum, terwijl in het politiegebouw de Escola do Olhar gevestigd is. Hier kunnen docenten van openbare scholen kunstonderwijs volgen. De grootste uitdaging voor ontwerpers Bernardes + Jacobsen was om van deze drie panden één gebouw te maken.

Richard Rogers en Renzo Piano wonnen in 1971 een internationale competitie voor de bouw van een ‘informatie-, entertainment- en cultureel centrum.’ Het Centre Georges Pompidou dat in 1977 zijn deuren opende, huisvest inmiddels een museum voor moderne kunst, een bibliotheek, een centrum voor industriële vormgeving, een ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen, een bibliotheek en kunstcentrum voor kinderen, een audiovisueel onderzoekscentrum (IRCAM) en verschillende restaurants. De diverse functies van het Centre Pompidou worden weerspiegeld in het bouwwerk zelf: het ontwerp kent duidelijk postmoderne invloeden, waardoor een ‘veelzijdige bewaarplaats, geconstrueerd uit geprefabriceerde onderdelen,’ ontstond. De liften en roltrappen lopen langs de buitenkant van het gebouw, zodat het vloeroppervlak binnen ononderbroken blijft en gebruikers een geweldig uitzicht hebben over het plein voor het gebouw.

Al in 1943 werd besloten tot de bouw van het oudste museum in deze lijst, het Solomon R. Guggenheim Museum in New York. Het ging echter pas open in 1959. Frank Lloyd Wright, de architect van het gebouw, stierf zes maanden voor de opening. Het wordt wel gezien als zijn belangrijkste bouwwerk. Op de website van het museum staat een citaat te lezen van Paul Goldberger over de invloed van het gebouw: ‘Door het bouwwerk van Wright werd het sociaal en cultureel geaccepteerd dat een architect een zeer expressief, intens persoonlijk museum ontwerpt. Zo bezien stammen bijna alle hedendaagse musea af van het Guggenheim.’ In de loop van de jaren is het cirkelvormige, modernistische bouwwerk verschillende keren gesloten geweest voor renovatiewerkzaamheden, maar het blijft ook nu nog een architectonische parel.

De Tschoban Foundation richtte het Museum für Architekturzeichnung op om de belangstelling voor met de hand gemaakte architectuurtekeningen nieuw leven in te blazen. Het museum opende in 2013 zijn deuren op de Pfefferberg in Berlijn, op het terrein van een voormalige brouwerij. De strakke lijnen en hoeken in het ontwerp van Sergei Tchoban en Sergei Kuznetsov van het Moskouse architectenbureau SPEECH doen denken aan de uitschuifbare lades en planken waarin en -op dergelijke tekeningen meestal worden bewaard. Ook de architectonische schetsen op de betonnen buitenmuren van het gebouw verwijzen naar dit thema. In het vijf verdiepingen tellende gebouw bevinden zich een museumwinkel, toonzalen, een terras voor congressen en werkruimte voor de conservatoren.

Dit door de Amerikaanse architect Steven Holl ontworpen museum richt zich op hedendaagse kunst, in de vorm van visuele kunst en muziek. Het gelijkvloerse gebouw ligt op een open vlakte tussen met gras begroeide heuvels, vlak naast een voormalige overhemdenfabriek waarin zich ook een deel van de kunstcollectie bevindt. Dit gebouw en de band die de Deense stad Herning van oudsher heeft met textiel en kunst vormden de inspiratie voor het ontwerp van het gebouw. Van bovenaf gezien lijkt het dak op een stapel hemdsmouwen. Het in 2009 geopende museum biedt onderdak aan toonzalen, een auditorium, repetitieruimten, een restaurant en een bibliotheek.