Dit zijn enkele van de meest heilige plekken van Europa -1

Ergens tussen de zesde en achtste eeuw na Chr. trokken ascetische monniken zich terug op de onherbergzame Skellig Islands – die ruim elf kilometer uit de kust van County Kerry in het uiterste zuidwesten van Ierland liggen – om een inniger band met God op te bouwen. Hoewel de monniken in de dertiende eeuw weer naar het vasteland terugkeerden, bleven de eilandjes nog eeuwenlang pelgrims aantrekken. Naast hun historische en spirituele belang worden de Skelligs beschouwd als een van de voornaamste broedplaatsen van zeevogels in Ierland.

Op het Isle of Lewis, dat deel uitmaakt van de eilandengroep Buiten-Hebriden, voor de noordwestkust van Schotland, waren de oeroude Callanish Stones in de Bronstijd een centrum voor rituele plechtigheden. Een cirkel van dertien zware stenen omringt een zeven ton wegende monoliet in het centrum, met daarnaast een kamergraf – en dat alles in het decor van Loch Roag en de glooiende heuvels van Great Bernera. In 2020 ontdekten archeologen hier aanwijzingen dat in het omringende landschap nog meer steencirkels hebben gestaan.

De kloosters van Meteora doen in hun belang voor het Oosters-Orthodoxe christendom alleen onder voor die van de Berg Athos. De kloosters van Meteora werden in de elfde eeuw door monniken opgericht op vrijwel ontoegankelijke zandsteenpilaren in Centraal-Griekenland. Het Werelderfgoed van Meteora omvat nog zes van de oorspronkelijk 24 kloosters, naast de vierde-eeuwse Byzantijnse kerk van Maria-Hemelvaart, een van de oudste kerken van het land.

Op de top van dit rotseilandje voor de kust van Normandië in Frankrijk verrijst de imposante Normandische benedictijner abdij Saint-Michel. Met zijn spectaculair hoge muren en zijn wirwar van steegjes in het aangrenzende middeleeuwse stadje is dit Werelderfgoed een van de populairste toeristische bestemmingen van Frankrijk. Om de drukte van het toerisme in goede banen te leiden is er sinds kort een nieuw reserveringssysteem ingevoerd, zijn er fietspaden naar de berg aangelegd en zal in 2022 een nieuwe busdienst in gebruik worden genomen.

Volgens de lokale legende zou er een godheid op een rotspunt aan de westoever van het onherbergzame rotseiland Olchon in het Baikalmeer wonen. De rots is een van de heiligste plekken voor de Boerjaten, een inheems volk waarvan de religie zowel sjamanistische als boeddhistische invloeden verraadt. De Boerjaten woonden oorspronkelijk rond het Siberische Baikalmeer, een Wereldnatuurerfgoed en het grootste en diepste zoetwaterreservoir op aarde.

Deze oude abdij werd in de tiende eeuw gebouwd op de top van de Monte Pirchiriano en biedt bezoekers schitterende uitzichten op Turijn en de Val di Susa, in de Italiaanse regio Piemonte. De hoofdkerk van de Sacra, die teruggaat tot de twaalfde eeuw, is de laatste rustplaats van de leden van het Huis Savoye, een van de oudste koningshuizen ter wereld.

De oorsprong van dit megalithische monument in Zweden is nog altijd een raadsel. De 59 ‘Stenen van Ale’ werden zo’n 1400 jaar geleden, in de voege IJzertijd, in de glooiende heuvels van Österlen aan de Oostzeekust opgericht en vormen de omtrek van een schip.

Vanaf zijn hooggelegen locatie boven op een kalksteenformatie in de Franse Pyreneeën bood het Château de Peyrepertuse de Katharen de gelegenheid de omringende bergpassen in de gaten te houden en signalen te versturen aan het zuidelijker gelegen Château de Quéribus. Dezer dagen wordt er op de dertiende-eeuwse locatie elke zomer een festival voor hedendaagse kunst en muziek gehouden. (Om het festival bij te wonen moeten volwassenen een vaccinatiebewijs tegen COVID-19 of een recente negatieve test overleggen).

Stonehenge mag dan de beroemdste steencirkel van Engeland zijn, maar Avebury, op veertig minuten rijden, kan bogen op de titel van grootste prehistorische steencirkel ter wereld. Deze Neolithische megaliet (die samen met Stonehenge een Werelderfgoed vormt) omvat 180 plaatselijk gedolven stenen die een grote buitenring vormen en twee kleinere binnenringen die het pittoreske dorpje Avebury gedeeltelijk omringen.

Op dit onbewoonde Franse eilandje Gavrinis, gelegen in de Golfe du Morbihan, is de belangrijkste Neolithische vindplaats van Bretagne te vinden. Het gaat om een piramidevormige grafkamer waarvan de binnenmuren zijn bedekt met fascinerende reliëfkunst. Op het eilandje zijn alleen rondleidingen met een gids mogelijk. Gavrinis is bereikbaar met de boot vanuit het plaatsje Larmor-Baden. Bezoekers moeten van tevoren boeken en een gezondheidspas overleggen om het ganggraf te kunnen bezichtigen.

Aan de Bretonse kust zijn in de kleine gemeente Carnac meer dan drieduizend staande menhirs uit het Neolithicum te vinden, die tezamen het grootste megalithische complex ter wereld vormen. De dichtste cluster van menhirs, die van Le Menec, bestaat uit elf rijen van in totaal 2800 stenen waaraan geen einde lijkt te komen. Bezoekers moeten een gezondheidspas overleggen om de grafheuvels te kunnen bezichtigen en op de hele locatie een mondkapje dragen.

Het in de zestiende eeuw gestichte klooster Agia Anna is de oudste en grootste skiti (kloostergemeenschap) op de Oros Athos (Berg Athos) in Griekenland. Met zijn vijftig cellen en hutten wordt het klooster door zo’n 85 monniken bewoond. Mannelijke pelgrims kunnen de plek bezoeken of er een dag verblijven om er te bidden en mediteren. Reserveringen moeten van tevoren worden gedaan, per telefoon.

Het in de vierde eeuw na Chr. gestichte klooster Devenish is het voornaamste bouwwerk (nu een ruïne) onder de vele kerkgebouwen op de eilandjes in het grote Lough Erne, dat uit twee onderling verbonden meren in de Noord-Ierse County Fermanagh bestaat. Sinds zijn stichting heeft het klooster Devenish een overval van de Vikingen en een grote brand overleefd, waarna het in de Middeleeuwen een bloeitijd doormaakte als parochiekerk en priorij. Bezoekers kunnen Devenish na een kort tochtje met de pont vanuit Point Trory bereiken en de ruïnes van deze augustijner abdij met zijn fraaie steenhouwwerk bezichtigen. Daarna kunnen ze ook de ruim dertig meter hoge ronde toren bestijgen om beloond te worden met een prachtig uitzicht over de omgeving.

Dit afgelegen kasteel op een rotspiek in het zuiden van Frankrijk was het laatste bastion van de Katharen, de ‘ketterse’ christelijke gemeenschap die in de twaalfde en dertiende eeuw in Zuid-Europa actief was. Bezoekers kunnen bijna tot aan de top van de rotspiek in de Pyreneeën rijden en vervolgens het kasteel na een steile wandeling van tien minuten bereiken. Iedereen die het Château de Quéribus wil bezichtigen, moet een gezondheidspas overleggen.

Gezien zijn nauwkeurige concentrische grondplan en het gebruik van twee verschillende soorten stenen – waarvan de grootste meer dan veertig ton wegen – is de steencirkel van Stonehenge in Zuid-Engeland in architectonisch opzicht het meest voortgeschreden megalithische complex ter wereld. De stenen werden over een afstand van 240 kilometer aangevoerd om een megalithisch meesterwerk te creëren. Bezoekers moeten van tevoren reserveringen voor vaste tijden boeken.

Evenals zijn Franse tegenhanger, de Mont-Saint-Michel, werd dit getijdeneilandje voor de kust van Cornwall in de elfde eeuw geschonken aan de benedictijner orde van Mont-Saint-Michel, hoewel de eerste bouwwerken op het eilandje pas uit de twaalfde eeuw stammen. Bij laagtij kunnen bezoekers vanuit het oude vissersplaatsje Marazion over een met keitjes geplaveid looppad naar het eilandje lopen. Bij hoogtij nemen ze een motorbootje vanuit het haventje.

In het Cornish, het dialect van Cornwall, betekent Men-An-Tol ‘steen van het gat’. De centrale steen van deze megaliet is een ronde schijf met daarin een groot gat met een diameter van zo’n 1,20 meter. Een van de hypotheses over de functie ervan luidt dat het monument bedoeld was om de stand van de maan te markeren. De 240 kilometer lange fietsroute West Kernow Way, die in 2021 in gebruik werd genomen, loopt langs Men-An-Tol en andere monumenten uit de Bronstijd aan de kust van Cornwall.

Dit onlangs gerestaureerde kasteel op de Franse Mont Ardu dateert uit de tiende eeuw en kijkt uit over het naburige dorpje Lapradelle-Puilaurens en het omringende woud van oude pijnbomen. Het Château de Puilaurens is een van de best bewaard gebleven vestingen van de Katharen en speelde een belangrijke rol in de verdediging van de voormalige grens tussen het Franse koninkrijk en het Koninkrijk Aragon. Enthousiaste wandelaars kunnen zich wagen aan de beklimming (van 650 hoogtemeters) naar het kasteel en ter plekke de natuurlijke bergvesting bewonderen. Bezoekers boven de achttien moeten een gezondheidspas overleggen om het bouwwerk te bezichtigen.

Als belangrijk centrum van het Oosters-Orthodoxe christendom sinds de tiende eeuw omvat het kloostercomplex van Oros Athos (’Berg Athos’) twintig kloosters, waar zo’n tweeduizend monniken hun leven aan gebed wijden. Tot de schatten van dit Werelderfgoed behoren ook zeldzame historische geschriften, heilige relieken, fresco’s en mozaïeken. Normaliter mogen per dag slechts een beperkt aantal mannen (honderd van het Oosters-Orthodoxe geloof, tien van niet-orthodoxe gezindten) de ‘Autonome Monastieke Staat van de Heilige Berg’ in het noordoosten van Griekenland bezoeken. Door de pandemie is het bezoek verder ingeperkt, waardoor nog maar één klooster bezichtigd kan worden. Bezoekers moeten vóór aankomst een negatieve PCR-test overleggen.

Pentre Ifan is het populairste en best bewaarde megalithische monument in Wales en bestaat uit een opmerkelijke grafkamer met een vijf meter lange deksteen, die op drie grote staande stenen rust. Het hunebed dateert uit circa 3500 v. Chr. en de gebruikte stenen zijn afkomstig uit de naburige Preseli Hills, dezelfde plek waar ook enkele van de grote stenen van Stonehenge (240 kilometer van Pentre Ifan) werden gedolven.