Hoe een stad eruitziet, is vaak het gevolg van eeuwenlange ontwikkeling. Zo wordt het straatbeeld van veel binnensteden in Nederland en België bepaald door monumentale pakhuizen en idyllische grachten die stammen uit de zeventiende eeuw. Andere woonplaatsen zijn weer op een heel andere manier ontstaan: vanachter de tekentafel en in één klap uit de grond gestampt. Wij verzamelden er alvast vijf voor de nieuwsgierige reiziger. Welke kende je al?
1. Astana, Kazachstan
Een van de bizarste geplande steden is de hoofdstad van Kazachstan: Astana, wat in het Kazachs ook letterlijk ‘hoofdstad’ betekent. De creativiteit die bij het bedenken van de naam ontbrak, is ruimschoots goedgemaakt met het ontwerp, dat tamelijk extreem is. Astana is het kindje van Noersoeltan Nazarbajev, die tussen 1991 en 2019 president was van Kazachstan. Hij nam de Japanse architect Kisho Kurokawa in de hand om een compleet nieuw stadscentrum te bouwen naast het al bestaande dorp dat destijds Akmola heette.
In 1997 werd Astana officieel de nieuwe hoofdstad van Kazachstan. Een geslaagd project? In ieder geval interessant. Bizarre gebouwen wisselen elkaar af met wijdse pleinen. Toen Nazarbajev aftrad, werd de stad prompt Noersoeltan gedoopt, maar in 2022 kreeg Astana zijn oude naam weer terug.
2. Noida, India
Sommige steden zijn zó strak gepland, dat zelfs de naam een beetje kunstmatig aanvoelt. Het Indiase Noida is de afkorting van New Okhla Industrial Development Authority. Noida is een voorstad van New Delhi, dat overigens ook deels een geplande stad is. Het is een prima plek om de hectiek van de Indiase hoofdstad even te ontvluchten, want Noida is de groenste stad van het land: bijna vijftig procent van het oppervlak bestaat uit parken en beplanting.
3. Sun City, Verenigde Staten
Een stad speciaal voor ouderen? Die bestaat in de Verenigde Staten. In Sun City (Arizona) kun je alleen een huis kopen als je 55 jaar of ouder bent. Sun City is een geliefde woonplaats onder sunbirds: gepensioneerden die tijdens de koudere maanden uitwijken naar warmere delen van het land. Vanuit de lucht lijkt het net of er een ufo is geland op de plek van Sun City; delen van de stad zijn goed te herkennen aan het ronde stadspatroon.
4. Nieuwe (naamloze) hoofdstad, Egypte
Een geplande stad die officieel nog niet eens een naam heeft, is de beoogde nieuwe hoofdstad van Egypte. Hoewel er nog veel onduidelijkheid bestaat over de hoe’s en wat’s, is het de bedoeling dat de nieuwgebouwde stad in de woestijn Caïro moet gaan vervangen. Een van de geruchten is dat het ’s werelds eerste stad wordt waar je niet meer met contant geld kunt betalen.
Inmiddels is de stad bijna klaar om (deels) te worden ingewijd; in maart 2023 verhuisden de eerste ministeries naar de New Administrative Capital, of NAC, zoals de nieuwe hoofdstad ook wel wordt genoemd. Voorlopig is de NAC een plek die je maar beter nog even van je bucketlist kunt weglaten, maar in 2050 moeten er 6,5 miljoen mensen wonen.
5. Germania, Duitsland
Een stad die er gelukkig nooit kwam, is Germania. Of officieel: Welthauptstadt Germania (‘Wereldhoofdstad Germania’). Het is niet het bekendste verhaal uit de Tweede Wereldoorlog, maar onder zijn leiding had Adolf Hitler grootse plannen om Berlijn te transformeren tot een stad die van alle moderne gemakken zou zijn voorzien.
Hij stelde architect Albert Speer aan om een ontwerp aan te leveren. Het project moest worden gerealiseerd zodra de oorlog zou zijn gewonnen door de Duitsers. Dat gebeurde niet en dus het plan viel in duigen. Naast Germania waren er nog vier steden aangewezen als zogenoemde Führerstadt: steden die een enorme planologische verandering zouden ondergaan. Dat naoorlogse leed bleef Linz, München, Hamburg en Neurenberg gelukkig bespaard.
