In 1912 botste de RMS Titanic op een ijsberg in de wateren van de noordelijke Atlantische Oceaan. Het schip zonk snel, waardoor ruim 1500 passagiers omkwamen. Kort nadat het wrak van de Titanic in 1985 werd ontdekt, verwierf de particuliere onderneming RMS Titanic, Inc. als berger de exclusieve rechten op het wrak. Uiteindelijk zou het bedrijf zo’n 5500 voorwerpen uit het wrak bergen, en veel van deze objecten – van beeldjes tot schoenen van passagiers – vormen sindsdien de hoogtepunten van private exposities en van tentoonstellingen die de hele wereld rondreizen.
In 2016 gingen RMS Titanic, Inc. en zijn moederbedrijf Premier Exhibitionsfailliet, waardoor het lot van hun Titanic-collectie onzeker was. Aan de vooravond van een belangrijke faillissementszaak is een consortium van Britse en Ierse instellingen begonnen aan een campagne om fondsen te werven voor de aankoop van de hele collectie – zodat deze voorwerpen weer kunnen terugkeren naar de eilanden waar de onfortuinlijke oceaanstomer ooit van stapel liep.
“Deze collectie voorwerpen is van grote historische waarde en loopt nu het risico te worden opgesplitst, aan privéverzamelaars te worden verkocht en als herkenbare collectie verloren te gaan,” zei Conal Harvey in een verklaring; hij is vicevoorzitter van Titanic Belfast, het museum naast de scheepswerf waar de Titanic werd gebouwd. “We hebben nu een campagne op touw gezet om deze voorwerpen weer terug naar huis te halen, waar ze zullen worden beschermd en geconserveerd als publiek erfgoed en aan de hele wereld zullen worden getoond.”
Met de campagne willen de musea 19,2 miljoen dollar (16,4 miljoen euro) ophalen om een bod op de voorwerpen uit te kunnen brengen. Het bod werd onlangs bij een Amerikaanse faillissementsrechtbank ingediend door het Britse National Maritime Museum en National Museums Northern Ireland. Als hun bod wordt aanvaard, zullen de musea de voorwerpen in hun vaste collecties opnemen. Titanic Belfast zal het merendeel van de collectie gaan exposeren, terwijl het National Maritime Museum het voortouw zal nemen in het conserveren van de objecten.
Op een persconferentie maakte de National Geographic Society bekend dat zij een bijdrage van vijfhonderdduizend dollar (426.000 euro) aan de campagne zal bijdragen. De aankondiging volgt een jaar nadat de Society in alle stilte een bijeenkomst belegde met de biedende instanties, de ontdekker van het wrak van de Titanic, Robert Ballard, en de regisseur van de film Titanic, James Cameron. In die vergadering werd gekeken naar manieren om de geborgen voorwerpen in publiek bezit te houden. (National Geographic Partners, het mediabedrijf dat dit artikel produceerde, is deels eigendom van de National Geographic Society.)
“De repatriëring van de voorwerpen uit het scheepswrak biedt ons de historische kans om de blijvende erfenis van de Titanicen de herinnering aan alle slachtoffers te gedenken,” zegt Michael L. Ulica, interim-voorzitter en directeur van de National Geographic Society, in een verklaring. “Als eerste privédonor die aan dit project heeft bijgedragen, is National Geographic opgetogen deel uit te maken van het nieuwste hoofdstuk in het verhaal van de Titanic en het initiatief om deze voorwerpen naar huis te brengen, te steunen.”
“Vanaf het moment dat we dit idee voor het eerst bespraken [tijdens de bijeenkomst in 2017], was het een droom. Maar nu het bod is ingediend en het eigenlijke geld op tafel ligt (…), zou ik er geen weddenschap op willen afsluiten. Maar ik denk dat de kans heel erg groot is,” zegt Cameron, de National Geographic-gastonderzoeker die 33 keer naar het wrak van de Titanicheeft gedoken. “Ik kan me niet voorstellen dat de rechtbank hier niet welwillend naar zal kijken – het voorstel klopt gewoon aan alle kanten.”
Naast het veiligstellen van de voorwerpen zouden de musea van RMS Titanic, Inc. ook diens status van ‘berger-eigenaar’ overnemen, wat betekent dat de musea voortaan de exclusieve rechten op het bergen van het wrak zouden bezitten.
De instellingen zijn overigens niet van plan meer onderdelen van het wrak te bergen. Ze willen de bergingsrechten in handen houden om te voorkomen dat anderen het scheepswrak zullen verstoren.
Zoals eerder door National Geographic werd bericht, hebben twee andere consortia bij de faillissementsrechter concurrerende biedingen op RMS Titanic, Inc. en de voorwerpen ingediend. Maar van de vooraanstaande Titanic-experts in de wereld heeft het overgrote deel zich achter het bod van de musea opgesteld.
“Het is altijd de bedoeling geweest dat de Titanic zou terugkeren en weer naar huis zou varen, maar dat gebeurde niet,” zei National Geographic-gastonderzoeker Ballard in een eerder interview. “Dit zal helpen om het verhaal definitief af te ronden.”
De campagne om fondsen te werven begint een dag voordat de musea en andere bieders op RMS Titanic, Inc. in een Amerikaanse faillissementsrechtbank worden gehoord. Op de hoorzitting zal nog niet definitief worden besloten wie de toekomstige eigenaar van de Titanic-schatten wordt, maar zullen de plannen van de drie bieders tegen elkaar worden afgewogen. De advocaten van de musea verwachten dat de behandeling van de zaak enkele maanden in beslag zal nemen.
Dit verhaal werd oorspronkelijk gepubliceerd in het Engels op NationalGeographic.com.
Noot van de National Geographic Society: National Geographic voelt zich verplicht om recht te doen aan al diegenen aan boord van de Titanicdie hun leven verloren. In de nieuwste tentoonstelling in The National Geographic Museum, Titanic: The Untold Story, worden zeldzame voorwerpen van de overlevenden getoond, die in bruikleen beschikbaar zijn gesteld door families van de overlevenden. Geen van deze voorwerpen zijn op de laatste rustplaats van de Titanicgeborgen.
Bekijk de fotoserie: ‘Een kijkje in het wrak van de Titanic’
Bekijk de video: ‘Wat gebeurde er toen de Titanic zonk?’
