Hoe kun je de unieke persoonlijkheid van een chimpansee vangen? Die vraag stelden onderzoekers van Tufts University (VS) zichzelf. Bij mensen is speelsheid een belangrijk kenmerk van iemands temperament en persoonlijkheid.

Om die reden besloten ze deze karaktereigenschap ook bij onze nauwste verwanten te onderzoeken. De resultaten werden gepubliceerd in vakblad Current Biology.

Het belang van spel

De onderzoekers analyseerden 10 jaar aan beeldmateriaal van het Kibale Chimpanzee Project, dat in 1987 werd opgezet door antropoloog en primatoloog Richard Wrangham van Harvard University (VS). Iedere dag staat er een team onderzoekers klaar om het gedrag van zo’n 60 chimpansees uitvoerig in beeld te brengen.

De onderzoekers wisten al dat spel erg belangrijk is voor de chimpansee: zowel ouderen als jongeren nemen er uitgebreid de tijd voor. Volwassen dieren spelen zowel met elkaar als met hun kinderen, mannetjes doorgaans wat ruiger dan de vrouwtjes. Daarin lijken chimpansees op mensen.

Voor mensenkinderen is spelen met hun ouders van groot belang voor hun cognitieve, sociale en fysieke ontwikkeling. Voor chimpansees is dat niet anders. Dat spel zo belangrijk is voor jonge primaten, komt volgens antropoloog Zarin Machanda van Tufts University (VS) omdat primaten een lange kindertijd hebben, zeker vergeleken met andere zoogdieren.

‘Primaten hebben sterk ontwikkelde hersenen en leven in complexe sociale groepen, waarin heel specifieke gedragsregels gelden. Spel helpt ze niet alleen hun fysieke vaardigheden te ontwikkelen, maar ook hun sociale,’ zegt Machanda.

Spelende chimpanseemoeders

Met deze spelkennis in het achterhoofd, besloten de onderzoekers zich op de dynamiek van het spel te richten. Wanneer wordt er gespeeld en door wie? Uit de videoanalyses kwam naar voren dat spel seizoensgerelateerd is. Hoe meer eten er was, hoe meer de chimpansees met elkaar speelden. Was er weinig fruit van goede kwaliteit te vinden? Dan besteedde de groep haar aandacht aan het vinden van vijgen. Het spel werd dan gestaakt.

Dit gedrag gold voor iedereen, behalve de moeders van de groep. Ondanks dat ook zij hun best moesten doen om eten te vinden, bleven ze trouw spelen met de kleintjes. Ze kietelden ze en renden achter ze aan.

Hoewel dat de moeder veel energie kost, komt het de ontwikkeling van hun kind ten goede. Volgens de onderzoekers wijst dit erop dat moederchimpansees een onmisbare rol spelen in de ontwikkeling van hun kinderen, zelfs als ze voedselstress ervaren.

Nog niet uitgelezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief van National Geographic en ontvang de favoriete verhalen van de redactie wekelijks in je mail.